Ο ΕΟΔΥ στο πλαίσιο αύξησης των περιστατικών διεισδυτικής λοίμωξης από στρεπτόκοκκο, εξέδωσε ενημέρωση με τα νεότερα στοιχεία.

Από την αρχή του έτους 2023 και μέχρι σήμερα, έχουν δηλωθεί στον ΕΟΔΥ 94 περιστατικά με λοίμωξη από διεισδυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας Α σε παιδιά και ενήλικες. Μεταξύ των περιστατικών περιλαμβάνονται και 23 θάνατοι, εκ των οποίων έντεκα σε παιδιά ηλικίας κάτω των δέκα ετών. Πρόσφατα καταγράφηκαν δυο περιστατικά διεισδυτικής νόσου από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α εκ των οποίων το ένα κατέληξε, στην ΠΕ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Όπως αναφέρει ο ΕΟΔΥ, ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (GAS) είναι η συνηθέστερη αιτία βακτηριακής φαρυγγίτιδας σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ενώ μπορεί να εμφανιστεί αρχικά, με μη ειδικά συμπτώματα (πυρετό, γενική κόπωση, απώλεια όρεξης), στη συνέχεια μπορεί να προκαλέσει σοβαρή και απειλητική για τη ζωή διεισδυτική λοίμωξη. Η συχνότητα εμφάνισης της φαρυγγίτιδας από GAS συνήθως κορυφώνεται κατά τους χειμερινούς μήνες και τις αρχές της άνοιξης και συχνά αναφέρονται συρροές κρουσμάτων σε νηπιαγωγεία και σχολεία.

Ο εργαστηριακός έλεγχος πραγματοποιείται με την ταχεία ανίχνευση αντιγόνου του πυογόνου στρεπτοκόκκου στο φάρυγγα (strep test) και με καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος που συστήνεται να λαμβάνονται από επαγγελματία υγείας. Τα παιδιά με ιογενείς λοιμώξεις όπως η γρίπη, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν λοίμωξη από iGAS.

Η έγκαιρη αναγνώριση της λοίμωξης από iGAS και η άμεση έναρξη αντιμικροβιακής και υποστηρικτικής θεραπείας για τα παιδιά που νοσούν είναι εξαιρετικά σημαντική για την αίσια έκβαση της νόσου. Επίσης, θα πρέπει να εντοπίζονται οι στενές επαφές των περιπτώσεων iGAS στο οικιακό και σχολικό περιβάλλον, να εκτιμάται η κατάστασή τους και να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες με χορήγηση προφυλακτικής αντιμικροβιακής αγωγής όπου ενδείκνυται.

Για την ολοκληρωμένη και επιτυχή διαχείριση των περιστατικών iGAS απαιτείται η ευαισθητοποίηση του πληθυσμού, η εγρήγορση των επαγγελματιών υγείας καθώς και των εμπλεκομένων φορέων.

Στρεπτόκοκκος: Τι είναι, πώς μεταδίδεται και ποια συμπτώματα

Οι διεισδυτικές λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α είναι σοβαρές λοιμώξεις με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. Μέχρι πριν από λίγο καιρό ήταν αρκετά σπάνιες ιδιαίτερα την εποχή της πανδημίας. Περιοδικές αναζωπυρώσεις της εμφάνισης των σε βιομηχανικές χώρες έχουν αναφερθεί από τη δεκαετία του 1980 και μετά, με τρέχουσες εκτιμήσεις της επίπτωσης σε αυτές τις χώρες να είναι  περίπου 3–4 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους.

Τα παιδιά ηλικίας μικρότερης των 10 ετών, οι εγκυμονούσες γυναίκες και οι μεγαλύτεροι των 65 ετών διατρέχουν ψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν λοίμωξη από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α.

Οι στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α που προκαλούν διεισδυτική νόσο (invasive Group A Streptococcus, iGAS) εμφανίζουν μεγαλύτερη επικινδυνότητα εξαιτίας  μιας σειράς παραγόντων λοιμογόνου δράσης, που προάγουν την διεισδυτική τους ικανότητα και σε περίπου 10% των περιπτώσεων, οι τοξίνες των υπερ-αντιγόνων που παράγονται από τα βακτήρια αυτά διεγείρουν μεγάλο ποσοστό Τ-λεμφοκυττάρων, οδηγώντας έτσι σε σύνδρομο στρεπτοκοκκικού τοξικού σοκ.

Από τον Σεπτέμβριο του 2022 καταγράφηκε στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα μία αύξηση των περαστικών σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 10 ετών και με την εμφάνιση αρκετών θανάτων.

Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α ή πυογόνος στρεπτόκοκκος είναι ένας Gram θετικός κόκκος που προκαλεί διαφορετικής βαρύτητας νοσήματα στους ανθρώπους, όπως λοιμώξεις στο δέρμα, τους μαλακούς ιστούς και την αναπνευστική οδό. Έτσι είναι υπεύθυνος για αμυγδαλίτιδα, φαρυγγίτιδα, οστρακιά, κηρίο και κυτταρίτιδα, μεταστρεπτοκοκκικά ανοσολογικά σύνδρομα, όπως ο ρευματικός πυρετός και η οξεία σπειραματονεφρίτιδα, καθώς και διεισδυτικές λοιμώξεις, όταν δηλαδή εντοπίζεται σε σημεία του σώματος στα οποία υπό κανονικές συνθήκες δεν εντοπίζεται, όπως οι πνεύμονες, η κυκλοφορία του αίματος και αλλού. Παράδειγμα αποτελεί το σύνδρομο του τοξικού σοκ από στρεπτόκοκκο (Streptococcal toxic shock syndrome, STSS) που εάν δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί άμεσα έχει θανατηφόρο εξέλιξη. Άλλες διεισδυτικές λοιμώξεις από τις πιο σοβαρές αλλά σπάνιες μορφές iGAS, είναι η νεκρωτική απονευρωσίτιδα, και η νεκρωτική πνευμονία.

Σε ένα μικρό ποσοστό υγειών ανθρώπων το βακτήριο ανευρίσκεται σαν σαπρόφυτο στον ρινοφάρυγγα ,το δέρμα και σε άλλα σημεία του σώματος.

Μεταδίδεται με τη στενή επαφή με μολυσμένα άτομα, μέσω των μολυσμένων σταγονιδίων των εκκρίσεων τους, από μολυσμένες επιφάνειες, από τις δερματικές βλάβες που προκαλεί και πολύ λιγότερο έως ελάχιστα από τους υγιείς φορείς του μικροοργανισμού.

Η  θνησιμότητα από διηθητική νόσο (iGAS) είναι σημαντική και στις πλούσιες χώρες κυμαίνεται από 8% έως 16%. Ένας στους πέντε ασθενείς με διεισδυτική νόσο του GAS θα εισαχθεί σε μονάδα εντατικής θεραπείας και ένας στους τέσσερις θα υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.  Τα ποσοστά θνησιμότητας τόσο σε εύπορες όσο και σε φτωχές χώρες προσεγγίζουν το 50% ιδιαίτερα παρουσία του συνδρόμου τοξικού σοκ.

Συνήθως τα συμπτώματα μιας απλής στρεπτοκοκκικής λοίμωξης είναι πονόλαιμος ,πυρετός, ρίγη και μυϊκοί πόνοι αλλά δεν μπορούν να θέσουν από μόνα τους τη διάγνωση. Απαιτείται εργαστηριακή διερεύνηση, όπως η απομόνωση του στρεπτόκοκκου με καλλιέργεια του κατάλληλου δείγματος που αποτελεί χρονοβόρο μεν αλλά την πλέον αξιόπιστη διαγνωστική προσέγγιση ή και ανίχνευση του αντιγόνου (Strep-test) που είναι ταχεία διαγνωστική μέθοδος. Το θετικό αποτέλεσμα του Strep-test είναι διαγνωστικό και οδηγεί στην έγκαιρη έναρξη της θεραπείας, ενώ το αρνητικό δεν αποκλείει τη στρεπτοκοκκική λοίμωξη (φαρυγγίτιδα) και πρέπει να επιβεβαιώνεται με καλλιέργεια.

Τα σημεία και συμπτώματα που θα κάνουν ένα γονέα να ανησυχήσει και να συμβουλευτεί τον παιδίατρό του, δεδομένης της ταχείας κλινικής εξέλιξης της λοίμωξης είναι εάν:

• Η κατάσταση του παιδιού χειροτερεύει
• Δεν τρώει ή τρώει πολύ λιγότερο από το κανονικό
• Έχει να ουρήσει (στεγνή πάνα) για 12 ώρες ή περισσότερες ή παρουσιάζει άλλα σημεία αφυδάτωσης
• Εάν το κάτω των 3 μηνών βρέφος έχει θερμοκρασία 38°C ή υψηλότερη και το άνω των 3 μηνών έχει θερμοκρασία 39°C ή υψηλότερη
• Το αισθάνεστε πιο ζεστό από το συνηθισμένο όταν αγγίζετε την πλάτη ή το στήθος του ή το αισθάνεστε ιδρωμένο
• Είναι πολύ κουρασμένο ή ευερέθιστο

Εκείνα όμως που θα αναγκάσουν τον γονέα να ζητήσει άμεσα οπωσδήποτε ιατρική βοήθεια είναι όταν το παιδί:

• Δυσκολεύεται να αναπνεύσει – με συριγμούς ή χωρίς ή εμφανίσει εργώδη αναπνοή (εισολκή μεσοπλεύριων διαστημάτων και υπερκλείδιων βόθρων)
• Εμφανίσει διαταραχές στη συχνότητα, το βάθος ή τη ρυθμικότητα της αναπνοής
• Εμφανίσει εξάνθημα που δεν ξεθωριάζει όταν το πιέζετε με ένα ποτήρι
• Παρουσιάσει μελανότητα στο δέρμα, τη γλώσσα, τα χείλη του ή αν διαπιστωθεί πως τα σημεία αυτά έχουν κρύα και μαλακή αίσθηση
• Εμφανίσει σπασμούς ή επιληπτικές κρίσεις
• Είναι υποτονικό και εμφανίζει υπνηλία ή αυπνία

Να σημειωθεί ότι η τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας και ατομικής υγιεινής ,μαθαίνοντας στα παιδιά μας πώς να πλένουν σωστά τα χέρια τους με σαπούνι και ζεστό νερό για 20 δευτερόλεπτα, να χρησιμοποιούν χαρτομάντιλο όταν βήχουν ή φτερνίζονται και να τα κρατάμε στο σπίτι όταν αισθάνονται αδιάθετα, θα ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο στρεπτοκοκκικών και άλλων μικροβιακών λοιμώξεων. Επίσης η πλήρης συμμόρφωση και τήρηση του Εθνικού προγράμματος εμβολιασμών θα βοηθήσει την υγιή ανάπτυξη των παιδιών μας.