Είναι πλέον ευρέως αναγνωρισμένο ότι η παχυσαρκία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση μυοσκελετικών συμπτωμάτων και παθήσεων. Ο περιορισμός της άσκησης και η αύξηση των… επιδρομών στο ψυγείο, που εξακολουθεί να παρατηρείται ακόμη και μετά τη λήξη της «οικιακής καραντίνας» που επεβλήθη λόγω κορωνοϊού, όξυναν ακόμη περισσότερο το πρόβλημα της παχυσαρκίας και τις επιπτώσεις της στη μυοσκελετική μας υγεία. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι αυτές οι επιπτώσεις είναι εμφανείς καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής και συχνά είναι σημαντικές ήδη από την παιδική ηλικία.

Από νωρίς στα βάσανα…

Ο αναπτυσσόμενος σκελετός των παιδιών και των εφήβων είναι ευάλωτος στα αυξημένα φορτία με την υπέρμετρη αύξηση του σωματικού βάρους. Κύρια σημεία ευαισθησίας είναι τα σημεία ανάπτυξης των οστών, γνωστά ως επιφύσεις. Η αυξημένη επιβάρυνση στις επιφύσεις σχετίζεται με την εμφάνιση διαφόρων παθήσεων, που εντοπίζονται συνήθως στα γόνατα, τους μηρούς και τα ισχία.

…με τα βάσανα να συνεχίζονται στην ενηλικίωση

Στους ενήλικες η παχυσαρκία θεωρείται ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας και μυοσκελετικού πόνου, καταστάσεις που οδηγούν σε μειωμένη λειτουργικότητα των ανθρώπων στην καθημερινότητα και μείωση της ποιότητας της ζωής τους.

Η επιβάρυνση των αρθρώσεων από τα περιττά κιλά

Η σχέση ανάμεσα στην παχυσαρκία και την οστεοαρθρίτιδα ίσως είναι προφανής λόγω των αυξημένων φορτίων με τα οποία επιβαρύνονται οι μεγάλες αρθρώσεις του σώματος, δηλαδή τα ισχία και τα γόνατα, που οδηγούν στην πρώιμη μηχανική καταπόνηση και φθορά τους.

Παρά ταύτα η άμεση μηχανική επιβάρυνση των αρθρώσεων δεν είναι ο μοναδικός τρόπος που η παχυσαρκία τις επιβαρύνει. Ο λιπώδης ιστός είναι ένας ενεργός μεταβολικά ιστός και συνεχώς απελευθερώνει στην κυκλοφορία χημικές ουσίες, κάποιες από τις οποίες λειτουργούν ως «πρωτεΐνες-διαμεσολαβητές» της φλεγμονής. Αυτές κυκλοφορούν στο αίμα και συντηρούν μια ήπιου βαθμού φλεγμονώδη αντίδραση σε ολόκληρο τον οργανισμό. Στους χόνδρους των αρθρώσεων, αυτή η φλεγμονώδης αντίδραση προκαλεί μεταβολές που τους κάνουν πιο ευαίσθητους και επιρρεπείς στη βαθμιαία καταστροφή τους.

Ένα… αβάσταχτο μηχανικό φορτίο

Επιπλέον, το μηχανικό φορτίο που δέχονται οι μεγάλες αρθρώσεις εξαιτίας του αυξημένου σωματικού βάρους, προκαλεί καταπόνηση στους χόνδρους.

Η συσσώρευση λίπους, ιδίως στον κορμό, προκαλεί εμβιομηχανική διαταραχή στη στάση του σώματος και τη θέση που διατηρεί η σπονδυλική στήλη, κυρίως χαμηλά στην οσφυϊκή της μοίρα. Συγκεκριμένα, η πύελος αποκτά αυξημένη πρόσθια κλίση, οδηγώντας την οσφυϊκή μοίρα σε υπερέκταση για να διατηρηθεί η όρθια στάση, με αποτέλεσμα να αλλάζει η θέση του Ο5 σπονδύλου σε σχέση με το ιερό οστό και τη λεκάνη και να υπερφορτώνεται η περιοχή με συμπιεστικά φορτία.

Δίαιτα ή… χειρουργείο

Προφανώς, ο κύριος τρόπος αποφυγής των επιπτώσεων της παχυσαρκίας στο μυοσκελετικό σύστημα, είναι η έγκαιρη και σταθερή μείωση του σωματικού βάρους στα φυσιολογικά όρια. Όσο το αυξημένο σωματικό βάρος παραμένει, μπορούν να χρησιμοποιηθούν συντηρητικά μέσα, όπως παυσίπονα και φυσικοθεραπείες, για την ανακούφιση των μυοσκελετικών συμπτωμάτων. Όταν όμως η βλάβη έχει προχωρήσει σημαντικά και οδεύει στο τελικό στάδιο, η λύση μπορεί να δοθεί μόνο με χειρουργική επέμβαση και η εκλογή για το ισχίο και το γόνατο είναι η ολική αρθροπλαστική της άρθρωσης.

Κι αν η δίαιτα δεν αποδώσει;

Η ολική αρθροπλαστική στο ισχίο και το γόνατο είναι εξαιρετικά αποτελεσματική θεραπεία και στα παχύσαρκα άτομα, όπως και στον υπόλοιπο πληθυσμό, με τους ασθενείς να αναφέρουν σημαντική βελτίωση στην καθημερινότητά τους. Ειδικά η ρομποτικά υποβοηθούμενη αρθροπλαστική, η οποία εφαρμόζεται με ιδιαίτερη επιτυχία στο ΥΓΕΙΑ, έχει μεγαλύτερη ένδειξη στους παχύσαρκους, λόγω των τεχνικών δυσκολιών που προκύπτουν κατά την επέμβαση.

Γράφουν οι:

Ιωάννης Καλαβρυτινός,

Διονύσιος Ντούσης και

Παναγιώτης Πολυκάρπουλος

Ορθοπαιδικοί Δ΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Από το περιοδικό Μυοσκελετικοί Πόνοι που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής