Γράφει η Σοφία Βαλσάμη

Όπως όμως και να το δει κανείς η αλήθεια είναι ότι το αλκοόλ στην εφηβική ηλικία αρχίζει – δυστυχώς- να γίνεται κάτι το σύνηθες με τις επιπτώσεις να είναι πολλές και σοβαρές.

Στο νέο τεύχος του EThe Magazine του EleftherosTypos.gr καταπιανόμαστε με ένα ιδιαίτερα σοβαρό θέμα, το αλκοόλ στην εφηβική ηλικία και τις καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να έχει στη ζωή του παιδιού.

Ουκ ολίγοι λοιπόν είναι οι έφηβοι, αγόρια και κορίτσια, που καταφεύγουν στο αλκοόλ. Είτε για ως μια επίδειξη «μαγκιάς» προς τους φίλους τους είτε να νιώσουν πιο μεγάλοι δείχνοντας με αυτό τον τρόπο ότι θέλουν να ανεξαρτητοποιηθούν από πολύ μικρή ηλικία. Μάλιστα τη χρήση αλκοόλ τηn αποκρύβουν από το οικογενειακό τους περιβάλλον.

Μπορεί, άλλωστε, κάποιο παιδί να το βρει εύκολα, αφού πωλείται και σε περίπτερα ελεύθερα.

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και ο χαμηλός αυτοσεβασμός του έφηβου είναι ένας σημαντικός παράγοντας που οδηγεί στη χρήση αλκοόλ. Αρνητικά επιδρούν και τα λανθασμένα γονεϊκά πρότυπα. Αν οι γονείς είναι αλκοολικοί, το παιδί θα έρθει σε επαφή με το αλκοόλ, θεωρώντας το ως κάτι το φυσιολογικό. Και όταν φυσικά υπάρχει αδιαφορία για το τι κάνει το παιδί τους τότε εύκολα έρχεται η κατρακύλα και ο εθισμός.

Πολλές φορές υπάρχει ελλιπής έλεγχος από τους γονείς και ελλιπής ενημέρωση για το τι είναι το αλκοόλ και τι μπορεί να προκαλέσει. Δεν θεωρούν ότι το αλκοόλ είναι μια απειλή για το παιδί τους που μπορεί να το οδηγήσει ακόμα και στην καταστροφή.

Καταστροφικές οι επιπτώσεις

Η μπερδεμένη ομιλία, η οσμή οινοπνεύματος στην αναπνοή και στα ρούχα, καθώς και αλλαγές στη διάθεση και την συμπεριφορά είναι από τα πρώτα σημάδια που δείχνουν ότι ο έφηβος έχει ξεκινήσει τη χρήση του.

Το αλκοόλ στα παιδιά προκαλεί εθισμό, εξάρτηση, αλλαγή συμπεριφοράς, διαταραχές προσωπικότητας κατά και μετά την χρήση, έλλειψη ορίων, ροπή προς στη βία, παρορμητισμό και εμπλοκή σε ριψοκίνδυνες καταστάσεις και συμμετοχή σε παραβατικές πράξεις είτε κατά είτε μετά την χρήση.

Επίσης υποψίες για χρήση αλκοόλ μπορούν να κινήσουν οι αλλαγές στη διάθεση που συνοδεύονται από εκρήξεις θυμού, επιθετική συμπεριφορά και ευερεθιστότητα. Παράλληλα κάνουν την εμφάνισή τους και τα πρώτα προβλήματα στο σχολείο (απουσίες, χαμηλοί βαθμοί και αποβολές).

Ένας έφηβος που πίνει χωρίς έλεγχο μπορεί να δεχτεί αδιαμαρτύρητα τη βιαιότητα ή ακόμα και τη σεξουαλική παρενόχληση από άλλους χωρίς να μπορεί να αντιδράσει.

Ακόμα η χρήση αλκοόλ προκαλεί σωματικά ή νοητικά προβλήματα: Κενά μνήμης, χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης, κόκκινα μάτια και έλλειψη συντονισμού.

Το αλκοόλ όπως έχουν δείξει τα περιστατικά μπορεί να βλάψει το σώμα και τον εγκέφαλο ενός παιδιού που ακόμη αναπτύσσεται, φτάνοντας ακόμα και μέχρι το θάνατο. Βέβαια σε κάθε οργανισμό επιδρά διαφορετικά, αλλά όσο πιο μικρή είναι η ηλικία, τόσο το χειρότερο για τον έφηβο. Από εκεί και πέρα έχει αποδειχθεί ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την συμπεριφορά, τα συναισθήματα, τη λογική και την κρίση αναπτύσσονται ακόμα κατά την εφηβεία. Πράγμα που σημαίνει ότι αν στη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής του ένας έφηβος κάνει χρήση αλκοόλ αυτό μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα μάθησης, τις αντιδράσεις και το εύρος της προσοχής.
Μάλιστα πολλές είναι οι μελέτες που δείχνουν ότι το ποτό είναι νευροτοξικό για την περιοχή του ιππόκαμπου, η οποία έχει άμεση σχέση με την μνήμη και την επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό.

Στην εφηβική ηλικία το αλκοόλ μπορεί να έχει βλαβερές επιδράσεις στο συκώτι που μπορεί στην ενήλικη ζωή του να οδηγήσει σε κίρρωση.

Εχει αποδειχθεί μέσα από έρευνες ότι το αλκοόλ είναι ένα βήμα, ώστε ο έφηβος να μπει στο… τρυπάκι του εθισμού και να ακολουθήσει μετά τη χρήση παράνομων ουσιών, κυρίως ναρκωτικών. Ακόμα όταν ένας έφηβος κάνει χρήση αλκοόλ είναι πιθανόν στην ενήλική ζωή του να γίνει αλκοολικός.

Μελέτες δείχνουν πως νέοι που ξεκινούν να πίνουν πριν τα 15 έτη έχουν 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν εξάρτηση από το αλκοόλ στη μετέπειτα ζωή του.

Μια σοβαρή, ωστόσο, πτυχή του ζητήματος είναι ότι συχνά η κατανάλωση αλκοόλ από τον έφηβο προκαλεί ή και «κρύβει» πιο σοβαρά προβλήματα, όπως η κατάθλιψη.

Σοκάρουν τα στοιχεία

Τα στοιχεία για την Ελλάδα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι σοκαριστικά. Και αυτό γιατί το 30% των εφήβων στη χώρα μας δεν κρύβει ότι πίνει κάποιο αλκοολούχο ποτό μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Μάλιστα ο μέσος όρος ηλικίας για τα αγόρια που ξεκινάνε να πίνουν είναι στην ηλικία των 11 ετών και για τα κορίτσια τα 13. Από εκεί και πέρα το 20% περίπου των εφήβων έχει παραδεχτεί ότι έχει μεθύσει πάνω από τρεις φορές μέσα στην ίδια χρονιά.

Μια άλλη έρευνα, αυτή τη φορά του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής αναφέρει ότι οι έφηβοι πίνουν  για πρώτη φορά μπύρα ή κρασί στα 12-13. Αμέσως μετά, και συγκεκριμένα στην ηλικία των 14-15 ακολουθούν τα πιο «βαριά» ποτά, όπως είναι το τζιν, η βότκα, η τεκίλα, το ουίσκι κ.λπ. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την πρώιμη κακή συνήθεια παίζει και η παρουσία αλκοολούχων αναψυκτικών.

Ενημέρωση από οικογένεια, σχολείο και Πολιτεία

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση του θέματος είναι η ενημέρωση, τόσο από την οικογένεια όσο και από το σχολείο. Να γνωρίσουν τι ακριβώς είναι το αλκοόλ, γιατί δεν πρέπει να πίνουν τα παιδιά σε μικρή ηλικία και τι συνέπειες έχει η χρήση του. Να κάνουν τους έφηβους να εμπεδώσουν ότι στη δική τους ηλικία απαγορεύεται δια ροπάλου το αλκοόλ, ενώ και στους ενήλικες η χρήση του πρέπει να γίνεται με μέτρο. Να καταλάβει το παιδί τι καταστροφικές επιδράσεις μπορεί να έχει στον οργανισμό του και που πραγματικά μπορεί να οδηγήσει η αλόγιστη χρήση του.

Παράλληλα και η Πολιτεία θα πρέπει να ξεκινήσει συστηματικά καμπάνιες, οι οποίες να δείχνουν τις καταστροφικές συνέπειες του αλκοόλ και πως αυτός ο δαίμονας μπορεί να διαλύσει τη ζωή ενός έφηβου.