Οσο απίστευτο κι αν ακούγεται, οι γενετικές έρευνες αποκάλυψαν πως οι σημερινοί απόγονοι των ανθρώπων που άντεξαν τότε στη νόσο είναι περισσότερο επιρρεπείς σε αυτοάνοσα νοσήματα από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Με δυο λόγια ο Μαύρος Θάνατος εξαλείφθηκε μεν κάποια στιγμή, αλλά άφησε το γκρίζο ίχνος του στο DNA των Ευρωπαίων.

Οπως μας πληροφορεί η εργασία που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Nature», το DNA που αναλύθηκε από 206 τάφους θυμάτων και επιζώντων της βουβωνικής πανώλης στη Δανία και τη Βρετανία έδειξε ότι οι άνθρωποι του 14ου αιώνα που διέθεταν το «καλό» γονίδιο ERAP2 επιβίωσαν σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό από εκείνους που δεν το είχαν. Ωστόσο κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις.

Οι θεωρητικά τυχεροί απόγονοι των φορέων του γονιδίου είναι περισσότερο ευάλωτοι στη νόσο του Crohn και σε άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, λόγω της εγγενούς υπερδραστηριότητας του ανοσοποιητικού τους συστήματος. (Πρόκειται για ασθένειες στις οποίες ο οργανισμός επιτίθεται σε δικά του κύτταρα, αναγνωρίζοντάς τα λανθασμένα ως εχθρικά.)

«Εξ όσων γνωρίζω είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνουμε ότι ο Μαύρος Θάνατος άσκησε ισχυρή επιλεκτική πίεση στην εξέλιξη του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος», τόνισε ο εκ των συγγραφέων της μελέτης, Λουίς Μπερέιρο, καθηγητής Γενετικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Στο πλαίσιο της μελέτης αντλήθηκαν περίπου 500 δείγματα DNA από σκελετούς ανθρώπων που θάφτηκαν σε ομαδικούς τάφους στο Ιστ Σμίθφιλντ του Λονδίνου μεταξύ 1348 και 1349. Ανάμεσά τους βρίσκονταν θύματα της βουβωνικής πανώλης (την οποία μετέδωσαν ναυτικοί από την Ανατολή σε μεσογειακά λιμάνια). Τα δείγματα προέρχονταν από τρεις κατηγορίες ανθρώπων: Εκείνους που είχαν πεθάνει πριν από την πανδημία, όσους υπέκυψαν σε αυτήν και εκείνους που νόσησαν αλλά γιατρεύτηκαν και απεβίωσαν αργότερα.

Οι ερευνητές αναζήτησαν το βακτήριο Yersinia pestis, που συνδέεται με τη γενετική προσαρμογή του οργανισμού στην πανώλη. Οσοι διέθεταν δύο αντίγραφα του «καλού» γονιδίου ERAP2 παρήγαν λειτουργικές πρωτεΐνες-μόρια που βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να εντοπίσει τη μόλυνση. Τελικά οι ειδικοί από το Πανεπιστήμιο ΜακΜάστερ, το Πανεπιστήμιο του Σικάγου, το Ινστιτούτο Παστέρ και άλλα ιδρύματα ανά τον κόσμο εξακρίβωσαν ότι τα συγκεκριμένα αντίγραφα βοηθούσαν τα ανοσοποιητικά κύτταρα να εξουδετερώσουν καλύτερα το μολυσματικό βακτήριο. Η παρουσία της παραλλαγής ERAP2 σε ένα άτομο αύξανε κατά 40% τις πιθανότητές του να επιβιώσει από τον Μαύρο Θάνατο σε σχέση με όσους δεν το είχαν.

Ο Καναδός καθηγητής Ανθρωπολογίας Χέντρικ Πόιναρέκανε λόγο για την πρώτη έρευνα που δείχνει πως οι πανδημίες τροποποιούν το γονιδίωμα στους πληθυσμούς με τρόπο που περνά απαρατήρητος.
«Το υπερδραστήριο ανοσοποιητικό σύστημα ευεργέτησε κάποιους στο παρελθόν, αλλά στο σύγχρονο περιβάλλον ήταν αρνητικό για τους απογόνους τους», τόνισε.

Εύλογα γεννάται η απορία αν η πανδημία της Covid θα αφήσει γενετικά κουσούρια στις επόμενες γενιές, στην οποία οι επιστήμονες απαντούν σε γενικές γραμμές αρνητικά. Κι αυτό επειδή η πανδημία σκοτώνει κυρίως ηλικιωμένους, που δεν προλαβαίνουν να αποκτήσουν νέους απογόνους περνώντας τους την αρνητική πληροφορία. Αντιθέτως, ο Μαύρος Θάνατος θέριζε όλες για ηλικίες για πολλές δεκαετίες, δείγμα της διάρκειας των συνεπειών του.

Ειδήσεις σήμερα

Σύνοδος Κορυφής EE: Συμφωνία για τον «περιορισμό των τιμών της ενέργειας» στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο