Το βιβλίο σας «Τα παιδιά της μεγάλης σιωπής» ανοίγει ένα διαφορετικό πεδίο! Δείχνει το μέγεθος ενός ψυχρού πολέμου που άλλοτε αντιμετωπίστηκε και ως «μακροχρόνια ειρήνη». Θέλετε να μας πείτε για την πηγή έμπνευσής του;

Το εν λόγω μυθιστόρημα αποτελεί το δεύτερο μέρος μιας άτυπης τριλογίας για τη ΛΔΓ. Σε αυτή τη Λαϊκή Δημοκρατία στάλθηκαν έναν χρόνο μετά τη δημιουργία της εκατοντάδες Ελληνόπουλα στο πλαίσιο της επιχείρησης «Παιδομάζωμα» ή «Παιδοσώσιμο», ο καθένας μπορεί να το βαφτίσει όπως θέλει, ωστόσο το αποτέλεσμα ήταν ένα. Στις πλάτες αθώων παιδιών, των αποκαλούμενων (στην Ανατολική Γερμανία) «Παιδιών του Μάρκου», έγραψαν κάποιοι την ιστορία τους. Σε παρόμοιες τρυφερές πλάτες έγραψε ο Χίμλερ τη δική του ιστορία, φτιάχνοντας ένα πρόγραμμα ευγονικής που θα τροφοδοτούσε με τέλεια μωρά την άρια φυλή όπως την οραματιζόταν ο Χίτλερ. Τα «Παιδιά του Χίμλερ», Νορβηγόπουλα (κατά κύριο λόγο), που μετά την ήττα των Εθνικοσοσιαλιστών βρέθηκαν στη νεοσύστατη Ανατολική Γερμανία, είχαν την ίδια αντιμετώπιση με τα «Παιδιά του Μάρκου». Ηταν απάτριδες. Ξεριζωμένα από τον τόπο τους, μεγαλωμένα μέσα στη σιωπή και το ψέμα, με τις αναμνήσεις τους να έχουν υπαγορευτεί από ξένους και όχι από τους δικούς τους ανθρώπους. Και στις δύο περιπτώσεις, οι συνέπειες των πράξεων των «ενηλίκων» για το μέλλον των «παιδιών» ξεπέρασαν το σκοπό που είχε τεθεί αρχικά και δημιούργησαν νέες συνθήκες, που με τη σειρά τους προκάλεσαν άλλες επιδράσεις από τις επιδιωκόμενες. Τα «Παιδιά του Μάρκου» δεν έγιναν μαχητές για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους μοναρχοφασίστες και τα «Παιδιά του Χίμλερ» δεν έγιναν η Πέμπτη Φάλαγγα του στρατού του Χίτλερ στις χώρες υπό την κατοχή του. Αντιθέτως, όλα τους μεγάλωσαν στο δυστοπικό περιβάλλον της Ανατολικής Γερμανίας, βιώνοντας κρίση ταυτότητας, ευρισκόμενα ενώπιον ενός ψυχολογικού και κοινωνικο-πολιτικού αδιεξόδου. Στο τέλος, έγιναν τα τέλεια θύματα για την ανάλγητη Στάζι, που δεν δίστασε να στρατολογήσει αρκετά από αυτά ως πράκτορες ή να κλέψει τα στοιχεία τους για να τα χρησιμοποιήσει ως «Legende» (αληθοφανή προκάλυψη) για τους δικούς της κατασκόπους. Ως εκ τούτου, μπορώ να πω ότι η έμπνευσή μου έχει να κάνει με την «ετερογονία των σκοπών». Η αρχική αιτία παράγει αποτέλεσμα διαφορετικό από το επιζητούμενο.

 Πιστεύετε ότι έχουμε αποτύχει να αντιμετωπίσουμε την ιστορία με θάρρος, προτιμώντας την άρνηση και το κουκούλωμα των αμαρτιών μας σε ό,τι αφορά τα παιδιά που βρέθηκαν, ερήμην τους, στην «άλλη πλευρά»;

Η άρνηση και το κουκούλωμα μιας πραγματικότητας έχουν κατ’ εμέ διακριτά όρια μεταξύ τους. Η άρνηση αφορά τα ίδια τα παιδιά που βρέθηκαν ερήμην τους στην «άλλη πλευρά». Ως ψυχολογική διαδικασία, η άρνηση είναι η απόρριψη μιας πραγματικής κατάστασης, που είναι πολύ επώδυνη για να γίνει άμεσα αποδεκτή από εκείνον που τη βιώνει. Δεν έδωσα τυχαία αυτόν τον τίτλο στο μυθιστόρημά μου. Τα παιδιά που βρέθηκαν στην «άλλη πλευρά» απέφυγαν συστηματικά να μιλήσουν αργότερα στα δικά τους παιδιά για όσα τους συνέβησαν σε τρυφερή ηλικία. Αυτή η άρνηση, μέσω της σιωπής, λειτουργούσε ως μόνιμος μηχανισμός για την επιβίωσή τους. Το κουκούλωμα μιας πραγματικότητας έχει να κάνει με την ανώριμη κοινωνία στην οποία ζούμε. Υπάρχει δυστυχώς ακόμη αυτός ο φόβος των πολλών να κάνουν το σωστό για να μη νευριάσουν τους λίγους που υπηρετούν το λάθος. Πρόκειται για το χειρότερο είδος υποταγής, το οποίο εκμεταλλεύονται κάποιοι για να επιμείνουν στη διαστρέβλωση της Ιστορίας. Κάποιοι σαν αυτούς που βάφτισαν «πατερούλη» τον Στάλιν και τη Στάζι «κανονική Υπηρεσία Πληροφοριών».

Ποια είναι η κραυγή που πηγάζει από μέσα μας ιστορικά ως λαός, η οποία εντάσσεται βολικά στα διχαστικά κουτάκια της αμνησίας μας;

Πρέπει να πάψουμε τις άναρθρες κραυγές του τύπου «ή εμείς ή αυτοί», που μας διχάζουν ως λαό, και να συνειδητοποιήσουμε επιτέλους ότι μπορούμε να διατηρούμε τις απόψεις μας ή, αν θέλετε, τις εμμονές μας χωρίς να τρώμε ο ένας τις σάρκες του άλλου.

Ο Σταύρος, η Σιμόνε, η Μάρτα απλώνουν μπροστά μας τη συμφορά σε όλες τις τραγικές διαστάσεις της. Αραγε μπορούν τα τραύματα να επουλωθούν;

Εχετε υπόψη σας τη συναισθηματική μνήμη; Είναι μία από τις βασικές πτυχές της ανθρώπινης ταυτότητας. Αυτό που μας κάνει να θυμόμαστε ένα γεγονός δεν είναι τόσο η σημασία του στην προσωπική μας ιστορία όσο η ένταση των συναισθημάτων που βιώσαμε τη δεδομένη στιγμή. Φανταστείτε, λοιπόν, τον τρόμο και τη φρίκη που στοίχειωσαν όσα Εβραιόπουλα γλίτωσαν από το Ολοκαύτωμα, τα Ελληνόπουλα που αποσπάστηκαν διά της βίας από την αγκαλιά των μανάδων τους για να ζήσουν σε ξένους τόπους, τα «παιδιά της ντροπής», όπως αποκαλούνταν τα μωρά που γεννήθηκαν από την ένωση Νορβηγίδων και αντρών των Ες Ες και βρέθηκαν παρατημένα σε άσυλα ανιάτων μέχρι κάποια από αυτά να μεταφερθούν σε άλλες δομές. Είναι δυνατόν να επουλωθούν τέτοια τραύματα;

Το ενδιαφέρον σας επικεντρώθηκε στην αδυσώπητη επαρχιακή κοινωνία εκείνης της εποχής, ιδιαιτέρως σκληρής απέναντι στις γυναίκες. Πολλές προσπάθησαν να αλλάξουν αυτή την κοινωνία. Τα κατάφεραν;

Η γυναίκα δεν θα πάψει ποτέ να ματώνει για τα δικαιώματά της. Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα, σκεφτείτε την πρόσφατη εξέγερση των γυναικών στο Ιράν. Ωστόσο, το ζήτημα της θέσης τους ανά τους αιώνες δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε τρεις γραμμές. Θα σας πω όμως, χαριτολογώντας, πώς έχω βιώσει εγώ τα πράγματα στο μεσσηνιακό κομμάτι της Μάνης, από όπου κατάγομαι μητρόθεν. Ακουγα τους άντρες να κομπάζουν ότι έχουν τον τελευταίο λόγο στο σπίτι τους, εγώ όμως έβλεπα στο δικό μου σπίτι να κάνουν κουμάντο οι γυναίκες. Οταν το είπα σε έναν ηλικιωμένο Μανιάτη, κούνησε το κεφάλι και απάντησε: «Κι όμως, ο άντρας έχει πάντα την τελευταία κουβέντα στον διάλογο με τη γυναίκα του: Ο,τι πεις εσύ, αγάπη μου».

 Και, τέλος, με προβληματίσατε με το βιβλίο σας… για την παράνοια ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος και τις μεθόδους που χρησιμοποιούσε. Τρέμω μήπως αναβιώσουν όλες αυτές οι συχνά μη αναστρέψιμες καταστάσεις. Μπορεί άραγε κάποιος να κλείσει την ιστορία έξω από το σπίτι του, ειδικά σε εποχές με ταραγμένη ιστορία;

Στα ανατολικά μας, αλλά και λίγο πιο πέρα, συμβαίνουν αδιανόητες καταστάσεις. Βλέπουμε πολιτικούς που κάποτε επικράτησαν μέσα από νόμιμες εκλογικές διαδικασίες και στη συνέχεια μετήλθαν κάθε μέσο για να τις καταλύσουν, να ελέγξουν όλους τους αρμούς της εξουσίας και να επιβάλουν ολοκληρωτικό καθεστώς. Αυτοί έχουν ανοίξει διάπλατα την πόρτα στην παράνοια. Καλό είναι εμείς να κρατήσουμε πεισματικά κλειστή τη δική μας πόρτα, μέρες που είναι.

Ειδήσεις σήμερα