«Πώς να ξεχάσω τον Χρήστο, τον μοναδικό μαθητή στους Αρκιούς, τον Τάσο στο Μαθράκι, τους κατοίκους της Τελένδου που μαζεύτηκαν όλοι στην παραλία για να δούμε σινεμά και να διασκεδάσουμε, τους μαθητές στην Ερεικούσσα που μας έμαθαν να ψαρεύουμε, τα κεράσματα από όλους στη Θύμαινα κοντά στους Φούρνους, όπου πήγαμε για πέντε μαθητές που έχει εκεί, τα τρία παιδιά που ζουν στη Γαύδο και παίζαμε αλευροπόλεμο;», λέει η Γιάννα Δεληγιάννη για τις εξορμήσεις και τις αναπάντεχες γνωριμίες με το πρόγραμμα «Παίζουμε κινηματογράφο στα μικρά σχολεία» του Cinemathesis. Της Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας, δηλαδή, που τα τελευταία τρία χρόνια έχει επισκεφθεί περισσότερους από 40 προορισμούς στην Ελλάδα, η πλειονότητα αυτών νησιά της άγονης γραμμής και περιοχές δύσβατες και απομονωμένες, για να συναντήσει μικρούς μαθητές και να «παίξουν κινηματογράφο».

«Προσαρμοζόμαστε…»

«Είμαστε πολύ ανοιχτοί στις δεξιότητες των παιδιών και προσαρμοζόμαστε ανάλογα με τα δικά τους ενδιαφέροντα και κλίσεις. Φτιάχνουμε μικρού μήκους ταινίες, χωρίς όμως να μας ενδιαφέρει το αποτέλεσμα. Η διαδρομή έχει μεγαλύτερη σημασία και ας μη φτάσουμε πουθενά», λέει η ιδρύτρια και πρόεδρος του Cinemathesis, Γιάννα Δεληγιάννη, στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, που παλαιότερα εργαζόταν ως βοηθός σκηνοθέτη στον κινηματογράφο και το θέατρο και ιδίως στο Θέατρο Πόρτα δίπλα στην Ξένια Καλογεροπούλου.

«Ταξιδεύαμε για θεατρικές παραστάσεις σε απομακρυσμένα νησιά και εκεί μου ήρθε η ιδέα να κάνω κάτι αντίστοιχο με τον κινηματογράφο. Το όραμά μας είναι να πλησιάσουμε τα παιδιά μέσω της τέχνης και στόχος μας είναι να τους δώσουμε ένα επιπλέον εργαλείο έκφρασης, όπως είναι η ζωγραφική, π.χ. να τους δείξουμε εικόνες και τον τρόπο που τις διαχειριζόμαστε», λέει η Γιάννα Δεληγιάννη, που η ίδια σχεδιάζει τα προγράμματα και δίπλα της έχει συσπειρώσει μια ομάδα εικαστικών, κινηματογραφιστών, μουσικών, φωτογράφων που εναλλάσσονται στις εξορμήσεις και τις δράσεις της εταιρίας ανάλογα με το πρόγραμμα που θέλουν να παρουσιάσουν κάθε φορά στα παιδιά που θα συναντήσουν.

«Κάνουμε ένα ταξίδι τον μήνα, κατά μέσο όρο, τον χειμώνα σε ακριτικά νησιά και δυσπρόσιτες περιοχές. Και πολύ συχνά θα μας τύχουν απρόβλεπτα γεγονότα που αλλάζουν τον προγραμματισμό μας. Τυχαίνει να πηγαίνουμε σε έναν τόπο για τρεις ημέρες, αλλά λόγω απαγορευτικού να μένουμε μία εβδομάδα και να επινοούμε διάφορα εκπαιδευτικά παιχνίδια με όσα μέσα έχουμε στη διάθεσή μας. Ταξίδια κάναμε ακόμα και μέσα στην πανδημία. Δεν σταματήσαμε να πηγαίνουμε εξαντλώντας κάθε διαθέσιμη δυνατότητα», λέει η Γιάννα Δεληγιάννη και προσθέτει: «Από όσα έχω δει έως τώρα, θα έλεγα ότι τα παιδιά της πόλης έχουν περισσότερη βιασύνη όταν κάνουμε μαζί πράγματα. Τα παιδιά είναι παντού παιδιά, αλλά στην πόλη οι μαθητές είναι πιο κορεσμένοι από προγράμματα και πολλά τα ξέρουν ήδη. Θέλουν γρήγορα να περνάνε στο επόμενο στάδιο. Ισως, βέβαια, να ευθύνεται για αυτό και ο ρυθμός της ζωής τους που δεν σταματά όλη μέρα. Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά σε απομακρυσμένες περιοχές ίσως είναι κάπως πιο κλειστά, αλλά αυτό διαρκεί λίγο. Γρήγορα γινόμαστε μια παρέα, γιατί εμείς πάμε να τα πλησιάσουμε ως φίλοι, όχι ως αυθεντίες. Εύκολα γινόμαστε μια αγκαλιά και γρήγορα περνάμε στη δράση. Η αλήθεια είναι ότι δεν δέχονται συχνά επισκέψεις από ανθρώπους που θα τους μιλήσουν για τις καλές τέχνες, οπότε είναι λογικό να είναι κάπως διστακτικά στην αρχή. Ομως, αντιλαμβάνονται πολύ γρήγορα τι είναι αυτό που βλέπουν, είτε πρόκειται για κινηματογράφο, για μουσική ή φωτογραφία. Ρουφάνε τα πάντα σαν σφουγγάρια».

Το Zoom έχει κάνει και αυτό τη «ζημιά» του, καθώς «ναι μεν τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα της πιο εύκολης επικοινωνίας και της έκθεσης σε περισσότερα προγράμματα, αλλά, από την άλλη, έχει μειώσει τις επιτόπου επισκέψεις. “Αφού μπορούμε να το κάνουμε μέσω Ιντερνετ από το σπίτι μας, γιατί όχι;”, σκέφτονται μερικοί», συμπληρώνει.

Δυσκολίες

Οι συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο δεν είναι πάντα, βέβαια, ρόδινες… Τα ακριτικά νησιά και οι δύσβατες περιοχές της χώρας θυμίζουν πολλές φορές Ελλάδα περασμένων δεκαετιών. «Μας έχει τύχει να πηγαίνουμε σε μέρη που δεν έχουν φούρνο ή παντοπωλείο ανοιχτό. Που δεν έχουν ένα μαγαζί να φας κάτι ή ακόμα και διαθέσιμα δωμάτια για ύπνο. Γι’ αυτό κι εμείς δεν αναχωρούμε από την Αθήνα αν δεν έχουμε προμηθευτεί μπάρες, μηχανή εσπρέσο για καφέ και σλίπινγκ μπαγκ για ύπνο», λέει αστειευόμενη. Οταν φυσάει ή βρέχει, όλοι είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους. Από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο είναι πολύ δύσκολη η ζωή σε αυτές τις περιοχές. «Οταν όμως ο καιρός καλυτερεύει, όλα τα παιδιά ζουν έξω. Στα χωράφια, στη θάλασσα, δίπλα στα ζώα τους. Ερχόμαστε εμείς και τους μιλάμε για μια παρέα που ανά πάσα στιγμή μπορεί να παίξει σινεμά. Με απλά λόγια, σαν ένα είδος εισαγωγής στην έβδομη τέχνη. Γράφουμε ποίηση, απλά στιχάκια χαϊκού ή σουρεαλιστικά σενάρια για ταινίες που ακολουθούν τη σκέψη και τις ιδέες των παιδιών, που, ως γνωστόν, δεν γνωρίζουν όρια. Κι εκείνα με τη σειρά τους μας μαθαίνουν να ψαρεύουμε, να αρμέγουμε. Ακόμα και πώς να ανεβάζω stories στο Instagram με έμαθαν. Πιο πριν δεν ήξερα», λέει η Γιάννα Δεληγιάννη.

Χρηματοδότηση

Ολα αυτά, βέβαια, κάπως πρέπει να στηρίζονται οικονομικά και η Γιάννα Δεληγιάννη μάς λέει: «Ευτυχώς, μέχρι τώρα οι προτάσεις μας βρίσκουν ανταπόκριση από το υπουργείο Πολιτισμού. Οχι, βέβαια, στο ύψος που θα θέλαμε, αλλά η ανταπόκριση υπάρχει». Μεγάλη είναι, επίσης, η κινητοποίηση της ομάδας όσον αφορά στους χορηγούς (ακτοπλοϊκές εταιρίες, φεστιβάλ, δήμοι, περιφέρειες, ιδρύματα κ.λπ.). Οσο για το ποιοι παίρνουν την πρωτοβουλία και καλούν τη Cinemathesis για να «παίξει κινηματογράφο» με τους μαθητές; «Αυτοί είναι, κυρίως, οι εκπαιδευτικοί που με κάποιο τρόπο έχουν μάθει τη δράση μας ή μας γνωρίζουν ήδη και οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων. Δεν θα έλεγα ότι οι δήμοι και οι τοπικές Αρχές παίρνουν την πρωτοβουλία, κυρίως, επειδή δεν διαθέτουν το κονδύλι για να καλύψουν τις δράσεις μας», σημειώνει η Γιάννα Δεληγιάννη και προσθέτει: «Δυστυχώς, δεν είναι αυτονόητη η χρηματοδότηση στις τέχνες και την εκπαίδευση στη χώρα μας».

«Ενα παραμύθι για ανήσυχα παιδιά»

Πρόσφατα έκανε την εμφάνισή του σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία και στο site της εταιρίας (cinemathesis.com) η έκδοση «Παίζουμε κινηματογράφο;» με κείμενα της Γιάννας Δεληγιάννη και εικονογράφηση του βραβευμένου designer, Σάκη Στριτσίδη. Πρόκειται για «ένα παραμύθι για ανήσυχα παιδιά», που έχει ως στόχο να μιλήσει σε αυτά για την έβδομη τέχνη και να τα μάθει βασικές έννοιες με τρόπο που να ταιριάζει στην ηλικία και τις προσλαμβάνουσές τους.

«Η σύλληψη αυτού του βιβλίου έγινε επιστρέφοντας από ένα ταξίδι σε κάποιο ακριτικό νησί με έναν μαθητή. Πηγή έμπνευσης είναι όλα τα παιδιά που συναντάμε όλα αυτά τα χρόνια σε μικρά νησιά, χωριά και πανέμορφους τόπους, τους οποίους επισκεπτόμαστε με τις κινηματογραφικές και οπτικοακουστικές δράσεις της Cinemathesis και διψούν για επαφή με τις τέχνες.

Το “Παίζουμε κινηματογράφο;” αποτελεί μια προσπάθεια να αποτυπωθούν ιδέες, σκέψεις, όνειρα, εικόνες που ταξιδεύουν στις ψυχές των παιδιών και που τις εκφράζουν χωρίς αυτολογοκρισία, χωρίς εξήγηση και χωρίς να οριοθετούν τη φαντασία τους.

Με αφορμή το βιβλίο, “παίζουν” με μια ιδέα, ένα σενάριο, έναν φανταστικό σκηνικό χώρο, με υπερρεαλιστικούς χαρακτήρες, συνδέσεις και αποτυπώματα παιδικής ηλικίας και όχι μόνο, με θαυμαστά αποτελέσματα», λέει η Γιάννα Δεληγιάννη. Είναι ένα βιβλίο γεμάτο κινηματογραφικές και εικαστικές αναφορές, ερεθίσματα από τις Καλές Τέχνες, αλλά και μνήμες γεμάτες παιχνίδι στον δρόμο, γεύση από γλειφιτζούρια, δροσερές βουτιές και καλοκαιρινά βράδια στα θερινά σινεμά. Η 1η έκδοση του βιβλίου πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «Παίζουμε κινηματογράφο;» υπό την αιγίδα και με υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού.