Κάσελ αποστολή: Κώστας Ζαλίγκας

Στο χώρο μπροστά από το μουσείο παρκάρουν αυτές τις μέρες οι νταλίκες με τα έργα της μόνιμης συλλογής του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, ενώ στην αχανή πλατεία μπροστά από το μουσείο χτίζεται ο «νέος» Παρθενώνας. Είκοσι άτομα εργάζονται πυρετωδώς έτσι, ώστε στις 10 Ιουνίου, στα εγκαίνια της φετινής documenta, το έργο της Μάρτα Μινουχίν να είναι έτοιμο για τους επισκέπτες.

Πρόκειται φυσικά για τον επιβλητικό «Παρθενώνα των βιβλίων», οι κίονες του οποίου αποτελούνται από 62.000 βιβλία, που στο παρελθόν η κυκλοφορία τους ήταν απαγορευμένη ή παράνομη. «Υπήρξαν πολλές αντιδράσεις για το διάφανο πλαστικό υλικό που τυλίγει τα βιβλία στους “κίονες” του Παρθενώνα. Ομως, δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, καθώς έπρεπε τα βιβλία να προστατευθούν από τις καιρικές συνθήκες», μας εξηγεί ο επιμελητής της έκθεσης της συλλογής του ΕΜΣΤ στην documenta, Χέντρικ Φόλκερτς, ο οποίος μας μιλάει με ενθουσιασμό για τη φετινή πρωτοτυπία της έκθεσης, να μοιραστεί ανάμεσα στις δύο πόλεις.

«Εχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε τι θα προκύψει όταν θα φέρουμε μαζί δύο μεγάλα κέντρα πολιτισμού. Τη μητρόπολη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και το κέντρο της σύγχρονης Τέχνης, το Κάσελ», υπογραμμίζει καθώς μας ξεναγεί στα δωμάτια του Μουσείου Fridericianum, όπου θα φιλοξενηθεί η συλλογή του ΕΜΣΤ. Στο μυαλό του η έκθεση είναι έτοιμη και ο ίδιος μοιάζει να γνωρίζει επακριβώς πώς και πού θα τοποθετήσει κάθε έργο της συλλογής που κάνει την παγκόσμια πρώτη του.

«Σίγουρα είναι ένα πολύπλοκο εγχείρημα η φετινή documenta και κατανοώ τις αντιδράσεις με τις οποίες έγινε δεκτή από τον κόσμο του Κάσελ η απόφαση να ταξιδέψει φέτος η διοργάνωση σε μια άλλη πόλη, την Αθήνα. Ηταν μια υγιής αντίδραση. Είναι ωραίο να νιώθεις ένα θεσμό δικό σου», σχολιάζει ο Folkerts την αρνητική υποδοχή της απόφασης να μετακομίσει η έκθεση φέτος.

Νωρίτερα μας είχε συστήσει τον Ιρακινό Hiwa K, ο οποίος επέβλεπε προσωπικά τη διαδικασία στερέωσης της κατασκευής του, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο της documenta λίγες δεκάδες μέτρα μακριά από τον «Παρθενώνα των βιβλίων». Είκοσι μεγάλοι σωλήνες όμβριων υδάτων τοποθετούνται σε πεντάδες σε «μια πρόταση οριζόντιας ζωής σε αντίθεση με την κάθετη που επικρατεί» αλλά και σε μια ανάμνηση του περάσματος του Hiwa K από την Ελλάδα, στο ταξίδι του από το Ιράκ στην Ολλανδία και τελικά στο Βερολίνο, όπου ο ίδιος, ως άστεγος, συνήθιζε να βρίσκει καταφύγιο τις νύχτες σε αυτούς τους σωλήνες. Οταν του είπαμε ότι ερχόμαστε από την Ελλάδα, χαμογέλασε εγκάρδια και τα μάτια του έλαμψαν από χαρά για την απρόσμενη συνάντηση. Ενας επιπλέον λόγος είναι και το έργο του, «One room apartment», που εκτίθεται στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη στην Πειραιώς.

Πίσω του βρισκόταν μια ζωηρή παρέα φοιτητών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών του Κάσελ, που θα συμμετέχουν στο έργο του και θα ζουν «οριζοντίως» μέσα στους σωλήνες μαζί του κατά τη διάρκεια της documenta.
Απαραίτητο ήταν και το πέρασμα από το αρχείο της έκθεσης που βρίσκεται παραπλεύρως του Μουσείου Fridericianum και στεγάζει τουλάχιστον 1.000.000 έργα και έγγραφα από τις προηγούμενες εκθέσεις.

Εκεί, ο επιστημονικός συνεργάτης του αρχείου, Μάρτιν Γκροχ, φορώντας τα λευκά του γάντια, μας έδειξε τη μοναδική αφίσα της πρώτης documenta του 1955, που έχει σωθεί, και μας μίλησε για την τιτάνια αποστολή της ψηφιοποίησης του υλικού του αρχείου και την ελπίδα του να βρεθεί κρατική χρηματοδότηση για τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του φορέα. Μας μίλησε για το 1972, που θεωρείται σταθμός για την documenta, καθώς σε εκείνη τη διοργάνωση αποφασίστηκε να εκτεθούν για πρώτη φορά και έργα βίντεο αρτ, ενώ δεν παρέλειψε να μας δείξει έγγραφα και άλλα ντοκουμέντα Ελλήνων δημιουργών που έχουν συμμετάσχει στο παρελθόν στην έκθεση, όπως ο Γιάννης Κουνέλλης, ο Γιώργος Χατζημιχάλης, ο Στίβεν Αντωνάκος και η Χρύσα. H βιβλιοθήκη της documenta, που συστεγάζεται στο αρχείο, περιλαμβάνει 100.000 εκδόσεις με καταλόγους, κυρίως, δημιουργών του 20ού και του 21ου αιώνα.

Το ταξίδι στη Γερμανία ολοκληρώθηκε στην Κολωνία, όπου, εκτός από το θαυμαστό Καθεδρικό Ναό του Αγίου Πέτρου, το μεγαλύτερο της Ευρώπης, είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Ludwig, που βρίσκεται πολύ κοντά στο φημισμένο ναό. Εκεί θαυμάσαμε μία από τις μεγαλύτερες συλλογές με έργα Πικάσο στην Ευρώπη αλλά και κορυφαίες δημιουργίες από τους Αντι Γουόρχολ, Ρόι Λίχτενσταϊν, Νταλί, Τζάκσον Πόλοκ, Μαρκ Ρόθκο, Ζορζ Μπρακ, Φράνσις Μπέικον, Κάζιμιρ Μάλεβιτς, Μαν Ρέι και πολλούς άλλους.
Εως τις 14 Μαΐου διαρκεί, πάντα στο Μουσείο Ludwig, η σπουδαία έκθεση του Otto Freundlich με τίτλο «Cosmic Communism». Τα αφηρημένης Τέχνης έργα του απαγορεύτηκαν και καταστράφηκαν από τους ναζί και ο ίδιος βρήκε φρικτό θάνατο σε στρατόπεδο συγκέντρωσης εξαιτίας της εβραϊκής του καταγωγής. Αν βρεθείτε στην πόλη τις επόμενες μέρες, μη χάσετε την ευκαιρία να την επισκεφθείτε.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής