Οι άνθρωποι του πολιτισμού, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, θεατρικοί παραγωγοί, όλοι οι συντελεστές μιας παράστασης σταμάτησαν να εργάζονται και οι συνθήκες που ακολούθησαν και συνεχίζουν να υπάρχουν δεν θυμίζουν σε τίποτα τις ημέρες πριν από την εμφάνιση της πανδημίας. Πολλοί καλλιτέχνες άπλωσαν το χέρι στο κοινό και διέθεσαν δωρεάν βιντεοσκοπημένες παραστάσεις από τα αρχεία τους στο Διαδίκτυο, πολλοί οργανισμοί έκαναν live streaming σε παραστάσεις τους, παλαιότερες και νέες παραγωγές, ενώ αναβίωσε το ραδιοφωνικό θέατρο. Παράλληλα το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών φαίνεται να αλλάζει σελίδα μπαίνοντας βαθιά στα προβλήματα του χώρου: Εργασιακά προβλήματα, ζητήματα που δημιουργήθηκαν με το streaming στο θέατρο, αλλά και με τα γεγονότα του κινήματος #ΜeΤoo.

Τρεις καλλιτέχνες, η πολύπειρη σκηνοθέτις Νατάσα Τριανταφύλλη, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης αξιώσεων Αργύρης Ξάφης και ο ηθοποιός με μακρά θητεία στον χώρο και καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης, Νίκος Ορφανός, απαντούν στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής σε καίριες ερωτήσεις για όλα όσα αποτελούν πεδίο προβληματισμού στον κλάδο του θεάτρου από τον περσινό Μάρτιο μέχρι σήμερα.

Νίκος Ορφανός

Στις 12 Μαρτίου κλείνουμε ακριβώς έναν χρόνο από το πρώτο lockdown λόγω της πανδημίας. Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτόν τον χρόνο καλλιτεχνικά και τι προοπτικές διαφαίνονται;

» Νατάσα Τριανταφύλλη: H άρση της εργασίας μας λόγω των συνθηκών δημιούργησε μια άγονη χρονιά ως προς την καλλιτεχνική παραγωγή. Ωστόσο, πιστεύω ότι ιστορικά η χρονιά αυτή θα αποτελέσει «βατήρα» για την καλλιτεχνική παραγωγή τα επόμενα χρόνια. Το πόσο μας έλλειψε το θέατρο, η αλληλεπίδρασή του με τους ανθρώπους αποτυπώνεται ακόμα και στον τρόπο που μιλάμε, σκεφτόμαστε και δρούμε. Σαφέστατα, είμαστε υπό το πέπλο της θλίψης από την απόσταση που σήμερα η τέχνη έχει πάρει από την καθημερινότητά μας, αλλά θεωρώ ότι θα δούμε πολλά φωτεινά στοιχεία στο μέλλον από τους ανθρώπους των τεχνών. Τα επόμενα χρόνια θα είναι πολύ καρποφόρα σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Η παύση της καλλιτεχνικής δράσης σε προσωπικό επίπεδο μου έδωσε το έναυσμα να συνομιλήσω με τον εαυτό μου και συνειδητοποίησα πόσο χρόνο έχω περάσει εντός προβών, πόσα πράγματα έχω κουκουλώσει…

» Αργύρης Ξάφης: Κυκλοθυμία και αίσθηση μόνιμης ματαιότητας βασικά. Μέσα από αυτά τελευταία γεννήθηκε και η ανάγκη επανεκκίνησης. Στο αρχικό lockdown μιλούσαμε για μια εσωτερική κάθαρση, τώρα πια μιλάμε για μια κοινωνική. Την ανάγκη ύπαρξης μιας λιγότερο βίαιης κοινωνίας που παράγει αδιαλείπτως θύματα για επίδοξους θηρευτές.

» Νίκος Ορφανός: Παγκοσμίως, ο πολιτισμός ως δημόσιο θέαμα βρίσκεται σε αναστολή και, μάλιστα, απ’ αόριστον. Δεν γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση. Η αβεβαιότητα σκοτώνει τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός ως αγαθό απαιτεί πολύμηνο σχεδιασμό. Πρέπει να οχυρώσουμε το επάγγελμά μας και τη ζωή του καλλιτέχνη την επόμενη ημέρα. Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορούμε να πιάσουμε το επάγγελμά μας από εκεί όπου το αφήσαμε.

Νατάσα Τριανταφύλλη

Το live streaming ως έκτακτο μέσο επικοινωνίας – λύση μετάδοσης μεταξύ θεατή και θεατρικής πράξης απέδωσε;

» Ν. Τρ.: Το streaming μπήκε στον χώρο του θεάτρου ως νέα μορφή παραστατικής τέχνης, αποτύπωση της θεατρικής πράξης μέσω της τεχνολογίας. Η τεχνολογία είναι φτιαγμένη από ανθρώπους με στόχο να εξυπηρετεί ανθρώπους. Ωστόσο, το streaming δεν είναι ούτε θέατρο ούτε σινεμά, είναι ένα νέο είδος που έχει τις δικές του φόρμες δημιουργίας. Το streaming θα δώσει τη δυνατότητα στους ανθρώπους των απομακρυσμένων περιοχών και ομάδων που αδυνατούν να έρθουν σε επαφή με την τέχνη να έχουν μια καλή και επιδραστική συντροφιά. Παράλληλα, θα δώσει τη συστηματική δυνατότητα καταγραφής παράστασης για αρχειακούς σκοπούς. Το streaming δεν θα αντικαταστήσει το θέατρο ή το σινεμά, είναι νέα τέχνη στις παραστατικές τέχνες. Το θέατρο στηρίζεται στη ζωντανή αλληλεπίδραση μεταξύ καλλιτεχνών και κοινού.

» Αργ. Ξ.: Το streaming μακάρι να μείνει σαν μια δυνατότητα παράλληλου εισοδήματος και για να προσφέρει τη δυνατότητα σε απομακρυσμένες περιοχές και ομάδες ανθρώπων που δεν μπορούν να κινηθούν, ώστε να δουν κάτι καλύτερο από το τίποτα που τους προσφέρεται ή από τις διάφορες «αρπαχτές» που τους επισκέπτονται. Αυτό πρέπει να συμβεί με τους όρους που θεσπίζει αυτήν τη στιγμή το ΣΕΗ και όχι χύμα… Στο χύμα δεν συμμετέχουμε πια. Το ξεπέρασε ο χρόνος. Δεν φοβάμαι καθόλου για το θέατρο, ποτέ δεν φοβήθηκα ότι κινδυνεύει από το streaming, μιας και μιλάμε για πάρεργο του θεάτρου ή για μια παράλληλη τέχνη, όπως και να ’χει διαφορετική.

» Ν. Ορφ.: Το streaming ήρθε για να μείνει. Μέσω των τεχνολογιών η θεατρική σκηνή ταξίδεψε σε όλη τη χώρα και στο εξωτερικό. Ανθρωποι που δεν είχαν δει ποτέ τους πώς είναι μια θεατρική σκηνή ή ομάδες με κινητικά προβλήματα, ηλικιωμένοι κατάφεραν να περάσουν όμορφα με μια παράσταση στο Διαδίκτυο. Η αλήθεια είναι ότι η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα των πολιτιστικών δρώμενων και διαθέτει της υποδομές. Ωστόσο, όλοι οι πολίτες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να έρχονται σε επαφή με το θέατρο. Κι εδώ γεννιέται η συζήτηση για την παρουσία των ΔΗΠΕΘΕ και την πολιτιστική αποκέντρωση.

Αργύρης Ξάφης

Ποια είναι η γνώμη σας για τη διαχείριση της Πολιτείας ως προς τους ανθρώπους του πολιτισμού;

» Ν. Τρ.: Η κοινωνία και η οικονομία σε αυτήν την πρωτόγνωρη συνθήκη καθόρισαν τον «δείκτη» της διαχείρισης. Εμείς οι καλλιτέχνες μπερδευτήκαμε λίγο στην αρχή. Λειτουργήσαμε με το θυμικό, δηλαδή μιλούσαμε για ανέφικτα πράγματα. Την ώρα που τα κρούσματα βρίσκονταν σε πολύ υψηλά επίπεδα, δεν μπορείς να ζητάς να ανοίξουν τα θέατρα. Αν μιλήσουμε με νούμερα, θεωρώ ότι είναι ανακούφιση για πολλούς εργαζομένους στον χώρο του πολιτισμού η καταβολή αποζημίωσης ειδικού σκοπού ύψους περίπου 534 ευρώ για τους μήνες που τα θέατρα είναι κλειστά. Δηλαδή 4.500 ευρώ στο σύνολο μέχρι στιγμής -κατά μέσο όρο- αναλογικά με τις δυνατότητες της χώρας δεν είναι ευκαταφρόνητο ποσό. Σίγουρα υπάρχουν καλλιτέχνες που έχασαν οικονομικές απολαβές, όπως συνέβη και με πολλούς πολίτες λόγω των περιοριστικών μέτρων. Ομως, αυτό που λαμβάνουμε αποτελεί μια πολύ καλή κίνηση σε συνδυασμό με μια σειρά κινήσεων θωράκισης του σύγχρονου πολιτισμού, όπως η πλατφόρμα του Μητρώου Καλλιτεχνών αλλά και τα αντανακλαστικά για να στηθεί ο σύγχρονος ψηφιακός πολιτισμός.

» Αργ. Ξ.: Καμία διαχείριση εκ μέρους της Πολιτείας, πέρα από το να τρέχει να βουλώσει συνεχώς τρύπες ετεροχρονισμένα και σαν να μας κάνει χάρη – πάντα από μια υπεροπτική θέση. Ενα υπουργείο που, όσο θυμάμαι εγώ, δεν έχει μαζέψει ποτέ τόσο μένος από την απελπισία χιλιάδων καλλιτεχνών. Χωρίς να αναλαμβάνει καμία ευθύνη, καμία πρωτοβουλία, χωρίς ποτέ να θέλει να εμπνεύσει την αλληλεγγύη, χωρίς να συμπαραστέκεται, αλλά μονίμως να κριτικάρει, να κατηγορεί το ίδιο του το αντικείμενο.

» Ν. Ορφ.: Πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες στηρίχθηκαν αρκετά εν καιρώ πανδημίας. Ο κλάδος μας από την εποχή των Μνημονίων μπήκε σε γκρίζες ζώνες. Παρ’ όλα αυτά, η Πολιτεία ξεκίνησε μια σειρά επιδομάτων – με στοιχειώδη βοήθεια, αλλά είναι κάτι. Από το τίποτα, το κάτι είναι ένα βήμα… Παράλληλα, η πανδημία ανέδειξε πολλά κενά στον εργασιακό χώρο, όπως ανασφάλιστη εργασία, απλήρωτες πρόβες και χαμηλοί μισθοί. Θεωρώ ότι το ΥΠΠΟΑ έκανε μια πολύ καλή αρχή για να θωρακίσει τους πολιτιστικούς φορείς και πιστεύω ότι πρέπει να ενισχυθεί αυτή η κατεύθυνση.

Πιστεύετε ότι ο σύγχρονος πολιτισμός θα αλλάξει σελίδα μέσα από τις μεταβολές που θα επέλθουν τόσο από τις πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας όσο και από τις οδυνηρές μαρτυρίες και καταγγελίες για κάθε μορφή βίας στον χώρο του πολιτισμού; 

» Ν. Τρ.: Σύμφωνα με την ιστορία, μετά από καθετί κακό, υπάρχει το καλό. Η αλήθεια μπαίνει στη ζωή μας, η επόμενη ημέρα μάς βρίσκει κληρονόμους μιας μοναδικής συνθήκης, ιστορικής σημασίας στιγμή τόσο με τις συνθήκες της πανδημίας όσο και με επώδυνες καταγγελίες που βλέπουν το φως. Οταν ψάχνουμε την αλήθεια, από μόνο του αυτό είναι μια φωτεινή δημιουργικότητα. Τα προηγούμενα χρόνια, πριν από την πανδημία το σκοτάδι καλλιτεχνικά είχε μια καταπληκτική αξία για κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους. Η πανδημία έθεσε συνθήκες να χαρίσουμε εμείς οι άνθρωποι του θεάτρου φως, διαύγεια και αλήθεια. Κι αυτό θα κινήσει το θέατρο σε άλλη πορεία. Το ζητάει η κοινωνία κι εμείς οι καλλιτέχνες έχουμε ευθύνη για αυτό.

» Αργ. Ξ.: Ο πολιτισμός κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα. Περνάει πρώτος αυτήν τη δύσκολη και, ναι, επώδυνη φάση, ώστε να λειτουργήσει ως παράδειγμα μετά για τους υπόλοιπους. Αν είναι να καθαρίσει ολόκληρη η κοινωνία από οποιοδήποτε είδος βίας, αξίζει τον κόπο. Ηδη τρέμουν και οι υπόλοιποι κλάδοι ότι τους έρχεται. Μακάρι η Δικαιοσύνη να πιάσει τον ρυθμό αυτής της απαίτησης.

» Ν. Ορφ.: Η σελίδα αλλάζει. Κι εμείς πρέπει να θωρακίσουμε το επάγγελμά μας. Οχι μέσω κομμάτων και να έχουμε αίτημα να παραιτήσουμε τον εκάστοτε υπουργό. Θεωρώ ότι η θωράκιση του επαγγέλματος μπορεί να γίνει συνεργατικά μεταξύ Πολιτείας και καλλιτεχνών με την αίσθηση καθήκοντος και ισότιμης μεταχείρισης σε σχέση με όλους τους άλλους επαγγελματίες. Και από τη μεριά των καλλιτεχνών χρειάζεται η απαραίτητη σοβαρότητα για να λυθούν τα προβλήματα.

Παραστάσεις που κέρδισαν το διαδικτυακό χειροκρότημα

Με το κλείσιμο των θεάτρων, το live streaming «εξέπεμψε» ζωή στον εγκλεισμό μας. Ανθρωποι του θεάτρου και της μουσικής «μπαίνουν» στο σπίτι μας και μας ταξιδεύουν μακριά από τους τοίχους του σπιτιού μας… Συγκεντρώσαμε μια λίστα με τις πιο δημοφιλείς εκδηλώσεις.

ΣΤΕΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ

» «Athens Home For All» • Σκηνοθεσία: Χρήστος Σαρρής • 804.126 views

» «Η Charlotte de Witte στην Αρχαία Μεσσήνη» • 179.181 views

» «Το φως στην Ακρόπολη αλλάζει» • Ζωντανή μετάδοση • 185.867 views

» «9 Afrogreeks discuss: What does “I can’t breathe” mean in Greece?» • 153.503 views

ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ

» Δήμητρα Γαλάνη ζωντανά από τον Φάρο του ΚΠΙΣΝ • 275.000 views

» Αλκίνοος Ιωαννίδης ζωντανά από τον Φάρο του ΚΠΙΣΝ • 200.000 views

» «Δεσποινίς Τζούλια» • Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς • 76.500 views

» «Υπόγειο» • Σκηνοθεσία: Εκτορας Λυγίζος • 20.000 views

ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

» «Γυάλινος κόσμος» • Σκηνοθεσία: Γιώργος Νανούρης • 5.000 views

» «H κα του Μαξίμ» • Σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος • 3.500 views

ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΘΕΑΤΡΟ

» «Τρίτο στεφάνι» • Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης • 23.000 views

» «Δείπνο Ηλιθίων» • Σκηνοθεσία: Σπύρος Παπαδόπουλος • 12.000 views

» «Μάγισσες της Σμύρνης» • Σκηνοθεσία: Σταμάτης Φασουλής • 4.500 views

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr