1996: Πρόταση ΓΑΠ

Τον Μάιο του 1996 ο κ. Γιώργος Παπανδρέου, ως υπουργός Παιδείας, είχε υποστηρίξει με σθένος τη διάταξη για την ίδρυση του πρώτου μη κρατικού μη κερδοσκοπικού διεθνούς πανεπιστημίου ελληνικών σπουδών στην Αρχαία Ολυμπία. Η αποκάλυψη έρχεται μέσα από την ανάγνωση των πρακτικών της περιόδου ότι ο τότε αρχηγός του ΠΑΣΟΚ την είχε νομοθετήσει, παρά την αντίδραση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής που επεσήμαινε την προφανή αντισυνταγματικότητα, η οποία συνίστατο στο ότι το υπό ίδρυση πανεπιστήμιο οριζόταν ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, ενώ το Σύνταγμα προβλέπει ότι τα πανεπιστήμια είναι αυστηρά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.

2004: Στο πρόγραμμα

Το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ για την τετραετία 2004-2008, υπό την προεδρία του Γιώργου Παπανδρέου, μεταξύ των έξι αξόνων-δεσμεύσεων, θέτει την ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ-ΤΕΙ.

Οταν, όμως, το 2007 ο τότε πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, και η υπουργός Παιδείας τότε, Μαριέττα Γιαννάκου, καταθέτουν στη Βουλή την πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος, ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος προηγουμένως είχε ταχθεί δημοσίως υπέρ της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων στη χώρα, υπό την πίεση των εσωκομματικών του αντιπάλων, αλλά και της Νεολαίας του ΠΑΣΟΚ, υπαναχώρησε αποσύροντας την αρχική του υποστήριξη για αναθεώρηση του άρθρου 16 και το ΠΑΣΟΚ αποχώρησε συνολικά από τη διαδικασία, με αποτέλεσμα να μη συμπληρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός βουλευτών.

Το θέμα που δίχασε το ΠΑΣΟΚ ήταν τοποθετήσεις δέκα κορυφαίων στελεχών του Κινήματος που τάχθηκαν υπέρ της καταψήφισης της επίμαχης διάταξης, και συγκεκριμένα οι Ευάγγελος Βενιζέλος, Απόστολος Κακλαμάνης, Ανδρέας Λοβέρδος, Πέτρος Ευθυμίου και Μίμης Ανδρουλάκης, ενώ οι Βάσω Παπανδρέου, Δημήτρης Ρέππας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης προέκριναν τις αλλαγές, παρά τον προβληματισμό που υπήρχε για τις πραγματικές προθέσεις της Ν.Δ. Θετικά αντιμετώπιζε την τροποποίηση του άρθρου 16 και η Μιλένα Αποστολάκη, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ότι θα συνοδεύεται από πλήρεις εγγυήσεις για τις κοινωνικές και θεσμικές συνέπειες της συνταγματικής αλλαγής.

Αποτέλεσμα, η τρίτη κατά σειρά από την ψήφιση το 1975 του ισχύοντος Συντάγματος αναθεώρηση του 2008 επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή είχε άδοξο τέλος και το επίμαχο άρθρο 16 παρέμεινε ακλόνητο.

2008: Πάλι υπέρ ο ΓΑΠ

Τον Νοέμβριο του 2008 ο Γιώργος Παπανδρέου σε συνέντευξή του τονίζει ότι η θέση του ΠΑΣΟΚ «είναι καθαρή και ότι είμαστε υπέρ της αναθεώρησής του άρθρου 16».

2023: Κυβίστηση Ανδρουλάκη

Στην προεκλογική περίοδο των εθνικών εκλογών τον Ιούνιο του 2023, ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Ν.Δ., Κυριάκος Μητσοτάκης, εξαγγέλλει στο κυβερνητικό πρόγραμμα της τετραετίας ως θέση και δέσμευση της Ν.Δ. την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων.

Ο πρόεδρος ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ., Νίκος Ανδρουλάκης, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη, δηλώνει ότι «αν ιδρυθεί ένα μη κρατικό μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο στα πρότυπα των ευρωπαϊκών και αμερικανικών Πανεπιστημίων με campus, με έρευνα, δεν θα μπούμε εμπόδιο, διότι θέλουμε να είμαστε μία σύγχρονη χώρα».

Αναμενόμενη η τοποθέτηση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ κ. Ανδρουλάκη θα υποστήριζε κάποιος, καθώς ήταν θέση του κόμματος.

Ωστόσο, αποφάσισε πως «το νόμο για τα μη κρατικά πανεπιστήμια δεν θα τον ψηφίσουμε, γιατί θέλουμε μια καθαρή λύση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και όχι την εμπορευματοποίηση που υπονομεύει και ένα σοβαρό μη κρατικό μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο και εν τέλει και το δημόσιο πανεπιστήμιο».

«Τα μη κρατικά πανεπιστήμια είναι θέση του κόμματος και του Συνεδρίου. Συμφωνώ με το νομοσχέδιο. Για εμένα είναι θέμα συνείδησης και δεν υπάρχει περίπτωση να το καταψηφίσω», δήλωσε χαρακτηριστικά η Νάντια Γιαννακοπούλου, ενώ τη θέση του διαχώρισε και ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος.

Τελικά, όμως, ο Νίκος Ανδρουλάκης έκανε μια εντυπωσιακή κυβίστηση.

Η πρόταση του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ. για τα μη κρατικά πανεπιστήμια είναι το σκανδιναβικό μοντέλο στην Παιδεία, το οποίο λειτουργεί έχοντας διαχωρίσει και απομονώσει το κέρδος με ισχυρές ρυθμίσεις και ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των μη κρατικών ιδρυμάτων στις σκανδιναβικές χώρες είναι υποχρεωτικός, ενώ υπάρχει κοινό σύστημα εισαγωγής, ενίσχυση της αποκέντρωσης και αποφυγή κορεσμού σε αντικείμενα σπουδών.

Βενιζέλος, Καμίνης υπέρ

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, και ο Βασίλης Σκουρής, ομότιμος καθηγητής Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, πρώην πρόεδρος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έχουν γνωμοδοτήσει από κοινού ότι «έως ότου η διαφαινόμενη σύγκρουση μεταξύ του άρθρου 16 του Συντάγματος και του πρωτογενούς Ενωσιακού Δικαίου αρθεί οριστικά διά της οδού της συνταγματικής αναθεώρησης, η απόφαση για την ίδρυση των μη κρατικών ΑΕΙ μπορεί να εφαρμοσθεί επί τη βάσει της σύμφωνης με το Ενωσιακό Δίκαιο ερμηνείας των κρίσιμων διατάξεων του άρθρου 16, παρ. 5 και 8 του Συντάγματος και με αξιοποίηση, κυρίως, της αρχής της αναλογικότητας».

Και ο πρώην δήμαρχος Αθηναίων και πρώην βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Καμίνης, εξέφρασε με άρθρο του τη σύμφωνη γνώμη του για το νομοσχέδιο, τονίζοντας ότι η μη ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων «είναι συνταγματικός αναχρονισμός που θέτει τη χώρα μας στο περιθώριο των διεθνών εξελίξεων».