Οι ζώνες επισκεψιμότητας στην Ακρόπολη, η πολύκροτη κλοπή στο Βρετανικό Μουσείο αλλά και η αντιπαράθεση μεταξύ της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη και του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων είναι ορισμένα από τα θέματα που διατρέχουν αυτές τις ημέρες τον δημόσιο διάλογο. Με την αποφασιστικότητα της δεύτερης συνεχόμενης θητείας στην ηγεσία του υπ. Πολιτισμού αλλά και με την επιστημονική γνώση και επίμονη εργατικότητα της αρχαιολόγου που ξέρει τα θέματα σε βάθος, η Λ. Μενδώνη παίρνει θέση πάνω στα ζητήματα που της θέσαμε και μας συστήνει την «πολιτική που υπερβαίνει αγκυλώσεις και δεν πνίγεται σε παρωχημένα στερεότυπα».

Αύριο ξεκινάει η πιλοτική εφαρμογή των ζωνών επισκεψιμότητας στην Ακρόπολη. Εξηγήστε μας πώς θα κατανέμονται οι επισκέπτες στο μνημείο.

Αύριο, πράγματι, ξεκινάει η πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος ζωνών επισκεψιμότητας στην Ακρόπολη, η οποία βασίζεται σε μελέτη που εκπόνησε ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ) και της οποίας προηγήθηκε εξαντλητικός διάλογος με τους εμπλεκόμενους φορείς του τουρισμού. Η διαρκώς αυξανόμενη επισκεψιμότητα στην Ακρόπολη κατέγραψε το φετινό καλοκαίρι -για περισσότερες της μίας μέρας- ρεκόρ της τάξης των 23.000 επισκεπτών. Ο αριθμός αυτός κρίνεται υπερβολικός για το μνημείο, αλλά και για την εμπειρία της επίσκεψης, αν μάλιστα συνδυαστεί με το γεγονός ότι περίπου το 50% των επισκεπτών επιλέγουν, σήμερα, τις πρωινές ώρες 8.00-12.00. Κατόπιν αυτού σχεδιάστηκαν -και από αύριο εφαρμόζονται- ωριαίες ζώνες επισκεψιμότητας από 8.00 έως 20.00 με ανώτατο ημερήσιο όριο επισκεπτών τους 20.000. Αυτό ισχύει για όλους τους επισκέπτες, μεμονωμένους ή ομάδες. Ο επισκέπτης επιλέγει την ώρα που επιθυμεί, φθάνει στην καθορισμένη ώρα, αποφεύγει την αναμονή και έχει μεγαλύτερη άνεση για την περιήγησή του στον αρχαιολογικό χώρο. Είναι ένα σύστημα απλό που σέβεται το μνημείο, διευκολύνει τους επισκέπτες, αλλά και τους εργαζόμενους. 

Ποιες είναι οι πληροφορίες που θα δοθούν για πλήρη εφαρμογή του προγράμματος;

Μεσολαβεί αρκετός χρόνος μέχρι την 1η Απριλίου, που ξεκινά η τουριστική περίοδος για το 2024. Από την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος στην Ακρόπολη, ο ΟΔΑΠ και η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων θα αντλήσουν στοιχεία και εμπειρία, ώστε τυχόν αρρυθμίες να εντοπιστούν, να επιλυθούν, να διορθωθούν. Οι ζώνες επισκεψιμότητας θα εφαρμοστούν το 2024 σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους που διαθέτουν ηλεκτρονικό εισιτήριο. Ηδη ο ΟΔΑΠ μελετά ειδικά πακέτα εισιτηρίων, φθηνότερα, οικογενειακά, σε κάποιες ζώνες, αλλά και για vip επισκέψεις σε κάποιους από τους αρχαιολογικούς χώρους συμπεριλαμβανομένων και βραδινών επισκέψεων, επιλεκτικά και με ακριβότερο εισιτήριο. 

Πώς καταγράφεται η επισκεψιμότητα φέτος το καλοκαίρι; Στην τρέχουσα θητεία θα υπάρξουν νέα μουσεία;

Την προηγούμενη τετραετία αποδώσαμε 16 νέα ή ανακαινισμένα μουσεία, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι τη Σύμη. Σήμερα, οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟ εργάζονται συστηματικά για την απόδοση, τα επόμενα χρόνια, επιπλέον 56 μουσειακών υποδομών. Ενδεικτικά, αναφέρω το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά, τα δύο αρχαιολογικά Μουσεία στη Σπάρτη, το Διαχρονικό Μουσείο στα Τρίκαλα, τα Αρχαιολογικά Μουσεία στο Αργοστόλι και στη Χίο, τα δύο Μουσεία στη Θεσσαλονίκη, αφιερωμένα στα ευρήματα των ανασκαφών του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου. Πρόκειται, αναμφίβολα, για το πιο πυκνό πρόγραμμα ίδρυσης, ανακαίνισης, επανέκθεσης μουσείων που έχει αναληφθεί ποτέ, στη χώρα.

Οσο για την επισκεψιμότητα, καταγράφεται σταθερά ανοδική. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όχι απλώς έχουν ξεπεραστεί οι αριθμοί των επισκεπτών σε σχέση με το 2022, αλλά και με το 2019, που θεωρείται έτος-ρεκόρ. Αυτό τεκμαίρει ότι οι πολιτικές μας αποδίδουν. Στόχος μας παραμένει, όχι μόνον η αύξηση των επισκεπτών, αλλά και η βελτίωση των εμπειριών τους. Γι’ αυτό επενδύουμε στην αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους. Παράλληλα, κρίσιμο για μας στοίχημα είναι η αύξηση των εσόδων του ΟΔΑΠ, όχι μόνον από τα εισιτήρια, αλλά και τα πωλητήρια και τα αναψυκτήρια, καθώς οι πόροι αυτοί επανατροφοδοτούν έργα και δράσεις του υπουργείου Πολιτισμού. 

Τι απαντάτε στις επικριτικές φωνές που αναφέρονται στον πολιτισμό και δεν τον συνδέουν με την οικονομία και την ανάπτυξη;

Πρόκειται για άποψη εντελώς αναχρονιστική και ιδεοληπτική. Μιλώ για την αναπτυξιακή διάσταση του πολιτισμού εδώ και τριάντα χρόνια. Δεν πρόκειται για πρωτοτυπία. Υπάρχει τεράστια διεθνής βιβλιογραφία. Δυστυχώς, στην Ελλάδα εξακολουθεί να υπάρχει η ιδεοληψία ότι όταν ο πολιτισμός εμπλέκεται με την οικονομία, προκύπτει κάτι καταστροφικό. Τι θα ήταν η Βεργίνα χωρίς τον αρχαιολογικό χώρο και τα μνημεία της; Πόσες εξωτερικές οικονομίες, που σχετίζονται με την εστίαση και τον τουρισμό, έχουν ιδρυθεί και αναπτυχθεί σε άμεση σχέση με μείζονος σημασίας αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία; Και όχι μόνον εδώ. Σε όλη την Ευρώπη. Τα έργα πολιτισμού απασχολούν ανθρώπινο δυναμικό, δημιουργούν θέσεις εργασίας, τόσο στην περίοδο κατασκευής όσο και στη λειτουργία τους. Σήμερα, το ΥΠΠΟ υλοποιεί το μεγαλύτερο πρόγραμμα έργων υποδομών που είχε ποτέ, προϋπολογισμού άνω του 1,2 δισ. ευρώ, στο οποίο απασχολούνται περισσότερα από 4.500 άτομα.

Η πρόσφατη πρωτοφανής κλοπή στο Βρετανικό Μουσείο θα ενισχύσει τον αγώνα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα;

Το αίτημα της Ελλάδας για επανένωση των Γλυπτών στην Αθήνα εδράζεται σε ακλόνητα ιστορικά, επιστημονικά, νομικά και ηθικά επιχειρήματα. Σε αντίθεση με άλλα λεηλατημένα μνημεία, που χαρακτηρίζονται από αυτοτελή, αυθύπαρκτη και ανεξάρτητη από το εκάστοτε φυσικό περιβάλλον υπόσταση, τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν οργανικά και αναπόσπαστα μέρη ενός σύνθετου αρχιτεκτονήματος, ενός καθολικού καλλιτεχνικού δημιουργήματος, με το οποίο συναποτελούν μια ενιαία και αδιαίρετη φυσική, αισθητική και νοηματική οντότητα. Η κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός εργάζονται, από το 2019, με σοβαρότητα, υπευθυνότητα και αποτελεσματικότητα, προκειμένου να υλοποιηθεί ο εθνικός μας στόχος. Το τραγικό περιστατικό της κλοπής εκατοντάδων αντικειμένων από το Βρετανικό Μουσείο, και μάλιστα εκ των έσω, εγείρει μείζον θέμα αξιοπιστίας του ίδιου του Μουσείου, άρα και των συνθηκών φύλαξης και ασφάλειας. Παράλληλα, καταρρίπτεται το επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου ότι τα Γλυπτά είναι καλύτερα διασφαλισμένα στο Λονδίνο, καθώς η Ελλάδα δεν διαθέτει επαρκείς δομές και υποδομές. Σήμερα το αίτημά μας ενισχύεται απολύτως. 

Υπάρχουν στοιχεία ότι ανάμεσα στις κλεμμένες αρχαιότητες από το Βρετανικό Μουσείο είναι και ελληνικές;

Οι έρευνες των βρετανικών αρχών είναι σε εξέλιξη. Μέχρι στιγμής, το Μουσείο δεν έχει δημοσιοποιήσει κατάλογο κλεμμένων αντικειμένων. Παρακολουθούμε με ιδιαίτερη προσοχή τις ανακοινώσεις και τις έρευνες που διεξάγονται.

 Η µετατροπή των πέντε εμβληματικών µουσείων σε ΝΠΔΔ συνεχίζει να προκαλεί τις αντιδράσεις των εργαζομένων. Πώς εξελίσσεται το «μέτωπο» με τον νέο νόμο;

Δεν υπάρχει μέτωπο. Ο δημόσιος χαρακτήρας των μουσείων δεν θίγεται στο παραμικρό. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, τα Αρχαιολογικά Μουσεία Θεσσαλονίκης και Ηρακλείου και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης παραμένουν δημόσιες δομές, με οργανωτική και οικονομική ελευθερία, υπό την εποπτεία του υπουργείου και με απαρέγκλιτη εφαρμογή της αρχαιολογικής νομοθεσίας. Ηδη τα Διοικητικά Συμβούλια ολοκλήρωσαν τη σύνταξη των Οργανισμών Λειτουργίας, οπότε μόλις εκδοθούν τα Προεδρικά Διατάγματα, οι εργαζόμενοι θα δηλώσουν αν θέλουν να υπηρετήσουν στο ΝΠΔΔ ή αν προτιμούν να τοποθετηθούν σε άλλη υπηρεσία του ΥΠΠΟ. 

Πότε περιμένουμε το νομοσχέδιο για τη σύσταση του νέου φορέα για το βιβλίο και για τον ενιαίο Οργανισμό για τα Οπτικοακουστικά, τον Κινηματογράφο και την Πνευματική Ιδιοκτησία;

Στον προγραμματισμό μας είναι η κατάθεση του νομοσχεδίου για τα οπτικοακουστικά εντός του Σεπτεμβρίου. Με το σχέδιο νόμου για τον φορέα του βιβλίου ήδη ασχολείται ο υφυπουργός Χρίστος Δήμας.

Κυρία Μενδώνη, με απόφασή σας ανακαλείται η «παραχώρηση χρήσης ακινήτου επί της οδού Ερμού 134-136, ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου/Υπουργείου Πολιτισμού, στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ)», σημειώνοντας ότι γίνεται «για λόγους δημοσίου συμφέροντος». Τι απαντάτε στον ΣΕΑ που διαμαρτύρεται για «επίθεση στην ελευθερία λόγου και στη συνδικαλιστική ελευθερία»;

Η παραχώρηση του κτιρίου ανακλήθηκε διότι ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) παραχώρησε τον χώρο σε τρίτα πρόσωπα, απολύτως άσχετα προς αυτόν, κατά παράβαση της απόφασης παραχώρησης, που επιτρέπει τη χρήση του ακινήτου μόνον από τον ΣΕΑ. Ο σύλλογος, όταν ρωτήθηκε από το υπουργείο, απάντησε εγγράφως ότι το κτίριο ανήκει στη δημόσια ιδιοκτησία, ότι έδωσε τον χώρο για εκδήλωση που είχε δημόσιο σκοπό και ότι θα συνεχίσει να το κάνει χωρίς να χρειάζεται άδεια του ιδιοκτήτη, δηλαδή του ΥΠΠΟ. Κατόπιν αυτών, η ανάκληση ήταν μονόδρομος. Είναι απολύτως ψευδές ότι η παραχώρηση ανακαλείται διότι «η εκδήλωση για το ναυάγιο της Πύλου αντίκειται στους καταστατικούς σκοπούς του συλλόγου». Πουθενά στην απόφαση δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο. Οι υπεύθυνοι του ΣΕΑ σκόπιμα παραπλανούν. Πώς πλήττεται η ελευθερία της έκφρασης του συλλόγου; Η εκδήλωση δεν ήταν δική του, ώστε να μιλάμε για ελευθερία λόγου του ΣΕΑ. Η μόνη του σχέση με την εκδήλωση ήταν ότι έδωσε τον χώρο. Συνεπώς, ποια ελευθερία του ΣΕΑ εθίγη; Εκτός αν δεχτούμε ότι ανήκει στην ελευθερία έκφρασης του ΣΕΑ το να δίνει, όποτε θέλει και προς όποιον θέλει, το ακίνητο που του παραχώρησε το Δημόσιο για να στεγάσει τα γραφεία του. Αν εννοείται έτσι η ελευθερία έκφρασης του συλλόγου, τότε πράγματι τη στερήθηκαν με την ανάκληση. Τέλος, η έννοια της συνδικαλιστικής ελευθερίας ενός σωματείου αφορά στις οργανώσεις που είναι συνδικαλιστικές κατά την έννοια του νόμου. Οχι επειδή αυτοτιτλοφορούνται έτσι. Στο καταστατικό του ΣΕΑ δεν αναφέρεται ο νόμος «Περί Συνδικαλιστικών Σωματείων» ούτε στο Πρωτοδικείο Αθηνών έχει δηλωθεί αναλόγως.

Κάνοντας μια προβολή στο 2027, ποια είναι τα έργα στον πολιτισμό που θα έχουν ολοκληρωθεί και συγκροτούν το όραμά σας;

Το υπουργείο Πολιτισμού, σήμερα, υλοποιεί το μεγαλύτερο πρόγραμμα έργων υποδομών -περισσότερα από 820 έργα ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες γωνιές της πατρίδας μας, προϋπολογισμού άνω του 1,2 δισ. ευρώ- επιπροσθέτως των συμβατικών έργων ρουτίνας. Αυτά τα έργα ολοκληρώνονται σταδιακά μέχρι το 2027. Καλύπτουν κάθε πτυχή του πολιτισμού, την πολιτιστική κληρονομιά, όλων των μορφών και όλων των περιόδων, και τη σύγχρονη δημιουργία. Εφαρμόζουμε μια συνεκτική και ανοιχτή πολιτική πολιτισμού, που θωρακίζει την πολιτιστική κληρονομιά και ενθαρρύνει την ελεύθερη έκφραση, την πρωτότυπη δημιουργία, διασφαλίζοντας τη διάχυσή της. Μια πολιτική που υπερβαίνει αγκυλώσεις και δεν πνίγεται σε παρωχημένα στερεότυπα. Συνομιλεί με το υποκείμενο της κοινωνίας και αίρει ανισότητες στην πρόσβαση στα πολιτιστικά αγαθά. Οραμά μας είναι η σύνθεση ενός διαφορετικού πολιτιστικού τοπίου.

Η υπ. Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη εξήγησε στον «Ε.Τ.» ότι αυτή τη στιγμή «τρέχουν» τα έργα: 

» Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: «Το ΥΠΠΟ σε συνεργασία με το Διοικητικό Συμβούλιο του ΕΑΜ προχωρούν τις διαδικασίες, οι οποίες αφορούν στην εξέλιξη των μελετών που απαιτούνται για την υλοποίηση της πρότασης του David Chipperfield. Στόχος μας είναι να έχουν ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025. Οπως έχουμε πει, το κόστος των μελετών καλύπτεται από χορηγικούς πόρους».

 » Μουσείο Εναλίων στον Πειραιά: Οι διαδικασίες εξελίσσονται ικανοποιητικά. Το Μουσείο, το πρώτο στο είδος του στην Ελλάδα, ιδρύεται στο κτίριο του ΣΙΛΟ στο λιμάνι του Πειραιά, με προϋπολογισμό 100.000.000 ευρώ. Ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για την ανάδειξη του αναδόχου και αναμένεται η κατακύρωση. Υπήρξαν καθυστερήσεις λόγω δικαστικών προσφυγών, που ξεπεράστηκαν. Παράλληλα, η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων προχωρεί την τεκμηρίωση και συντήρηση των εκθεμάτων.

 » Ανάδειξη των κήπων του ανακτόρου στο Τατόι: Το έργο της αποκατάστασης και ανάδειξης του ανακτόρου είναι άμεσα συνδεδεμένο με το έργο της αποκατάστασης και ανάδειξης των ανακτορικών κήπων. Η μελέτη τους ολοκληρώνεται μέσα στον μήνα, οπότε και ξεκινά η διαδικασία δημοπράτησης του έργου. Οι πόροι είναι διασφαλισμένοι από το Ταμείο Ανάκαμψης, με στόχο την ολοκλήρωση του έργου στο τέλος του 2025.

Ειδήσεις σήμερα

6 μέτρα για ακρίβεια ρεύμα, θέρμανση – Τι ακολουθεί το Market Pass

ΔΕΘ 2023-Μητσοτάκης: Το «καλάθι» μεταρρυθμίσεων, δύο νέα μέτρα και ίσως μια έκπληξη

ΣΥΡΙΖΑ: Πως… ξεφύτρωσε ο Κασσελλάκης

Σπαρτιάτες: «Εμφύλιος» για το… ταμείο