Διπλωματικές πηγές σε Αθήνα και Λευκωσία υποδεικνύουν ότι η ευκαιρία για συμφωνία στα κριτήρια του εδαφικού στο Μοντ Πελεράν 2, χάθηκε όχι μόνο γιατί η τουρκοκυπριακή πλευρά υπαναχώρησε στο θέμα της επιστροφής της Μόρφου και για μια διαφορά μεταξύ των δύο ηγετών για το δικαίωμα επιστροφής 12-13 χιλιάδων Ελληνοκυπρίων υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, οι οποίοι μάλιστα έχουν αποβιώσει, αλλά κυρίως επειδή η διαδικασία σκόνταψε στις επιδιώξεις των λεγόμενων μητέρων πατρίδων, της Ελλάδας και της Τουρκίας.

Όπως αναφέρει το politis.com.cy, είναι εμφανές ότι ο κ. Ακιντζί δεν θέλει να πάρει πάνω του τη συμφωνία για το εδαφικό, γιατί επιστροφή εδαφών στους Ελληνοκύπριους, θα σημαίνει μετακίνηση περίπου 50 χιλιάδων ανθρώπων από τα σπίτια στα οποία κατοικούν σήμερα. Γι’ αυτό και προτιμά το θέμα αυτό να συζητηθεί στην παρουσία της Τουρκίας, στο τελικό στάδιο, στο πλαίσιο της διάσκεψης για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.

Από την άλλη, η ελληνοκυπριακή πλευρά υπολόγιζε να πάρει τα τρία σημαντικά κριτήρια του εδαφικού τώρα και να φυλάξει την εκ περιτροπής προεδρία, για να τη διαπραγματευτεί με το θέμα της ασφάλειας/εγγυήσεων. Γι’ αυτό και η ελληνοκυπριακή πλευρά ήταν έτοιμη να δώσει ημερομηνία για πραγματοποίηση της διάσκεψης, μόλις υπήρχε η συμφωνία για τα κριτήρια του εδαφικού και οι δυο πλευρές αντάλλαζαν χάρτες, οι οποίοι θα ήταν κοντά στις επιδιώξεις της κάθε πλευράς. Στο Μοντ Πελεράν 1, οι δυο πλευρές έδωσαν ποσοστά εδάφους για την τουρκοκυπριακή πολιτεία, τα οποία θεωρούνταν ικανοποιητικά για την έναρξη της διαπραγμάτευσης (η ελληνοκυπριακή πλευρά μιλά για 28,2% και η τουρκοκυπριακή για 29,2% – την ώρα που η Τουρκία σήμερα κατέχει σχεδόν το 37% του εδάφους της Κύπρου).

Για τις τελευταίες εξελίξεις, ο κ. Αναστασιάδης ενημέρωσε τον Αμερικανό αντιπρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος, μαζί με την υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτόρια Νούλαντ, έχουν αναλάβει τους χειρισμούς του ζητήματος εκ μέρους της Ουάσιγκτον. Τηλεφωνική επικοινωνία με τον κ. Μπάιντεν είχε και ο κ. Ακιντζί. Ο απερχόμενος γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, επίσης, σε γραπτή δήλωσή του, αφού αναφέρει ότι ένα «προσωρινό πισωγύρισμα» δεν είναι ασυνήθιστο στις ειρηνευτικές διαδικασίες που βρίσκονται στο τελικό στάδιο, τονίζει ότι «δεν πρέπει να αφήσουμε αυτή την ιστορική ευκαιρία να ξεγλιστρήσει». Ο Κύπριος Πρόεδρος ενημέρωσε τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ενώ παρέμβαση έκανε και ο Ρώσος πρέσβης στην Κύπρο, Στανισλάβ Οσάτσι, ο οποίος σημείωσε πως ναι μεν η Μόσχα είναι υπέρ της συνέχισης του διαλόγου, αλλά διαφωνεί κάθετα με τα σφιχτά χρονοδιαγράμματα που επιχειρούν κάποιοι να επιβάλουν.

Στο μεταξύ, η Αγκυρα, διά του εκπροσώπου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Χουσεΐν Μουφτούογλου, επιμένει στο γαϊτανάκι της να οριστεί ημερομηνία για πενταμερή Διάσκεψη με τη συμμετοχή και των εγγυητριών δυνάμεων, και ταυτόχρονα να συνεχιστούν οι δικοινοτικές διαπραγματεύσεις.

Ρίχνοντας όμως μία ματιά στα κυπριακά Μέσα Ενημέρωσης βλέπει κανείς μία εικόνα η οποία δυστυχώς στην Αθήνα δεν έχει φτάσει, αφήνοντας τους Ελλαδίτες στο «σκότος» σχετικά με το τι ακριβώς διακυβεύεται αυτές τις μέρες.

Γίνεται λόγος για εμπλοκή του Νίκου Κοτζιά

Η εφημερίδα Πολίτης αναφέρει χαρακτηριστικά: «Παρόλο που η τουρκοκυπριακή πλευρά επέμενε να κλείσει η συμφωνία στα κριτήρια του εδαφικού στη συνάντηση του Μοντ Πελεράν 1, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ζήτησε χρόνο για να επιστρέψει στην Κύπρο για να ενημερώσει τα κοινοβουλευτικά κόμματα και να συντονιστεί με την Αθήνα. Στην ελληνική πρωτεύουσα, μετά τη συνάντηση του Κύπριου Προέδρου με τον Έλληνα πρωθυπουργό, ο δεύτερος προέβη, μεταξύ άλλων, στις εξής δηλώσεις: “Η Ελλάδα εμπλέκεται και θα εμπλακεί ενεργά στο διεθνές ζήτημα της ασφάλειας. Να είμαι σαφής ότι το ζήτημα αυτό μπορεί να διευθετηθεί σε πολυμερές πλαίσιο μόνο στη βάση συμφωνίας για την κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων και για την πλήρη αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί”.

Ιθύνων νους των μηδενικών εγγυήσεων φέρεται από κυβερνητικές πηγές και των δύο χωρών να είναι ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Κοτζιάς, ο οποίος επαίρεται ότι αυτός θα σώσει την αξιοπρέπεια του ελληνισμού. Το ελληνικό ΥΠΕΞ για πρώτη φορά ανακατεύεται σε αυτό τον βαθμό σε θέματα που αφορούν το Κυπριακό, ανατρέποντας το μέχρι τώρα δόγμα «η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται».

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών –ο οποίος διαφωνεί κατηγορηματικά με την ιδέα για διατήρηση μιας μορφής εγγυήσεων με ημερομηνία λήξης– εδώ και μήνες ανέλαβε πρωτοβουλία για το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων –εν γνώσει του Προέδρου Αναστασιάδη, της κυπριακής κυβέρνησης και του ΑΚΕΛ– και ετοίμασε σχετικές προτάσεις/σενάρια.

Το θέμα Κοτζιά προέκυψε όταν το απόγευμα της Δευτέρας ένα non paper του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών εστάλη σε δημοσιογραφικά και διπλωματικά email την ώρα που Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί προσπαθούσαν να καταλήξουν σε συμφωνία επί των κριτηρίων του Εδαφικού πάνω σε χάρτη στο Μον Πελερέν. «…Η ελληνική κυβέρνηση έχει συμφωνήσει συμμετοχή σε πολυμερή διάσκεψη υπό την αίρεση ότι θα υπάρξει προηγούμενη συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας για τα θέματα των εγγυήσεων και της ασφάλειας… Η ελληνική κυβέρνηση κατά τη διάρκεια επανειλημμένων συνομιλιών με όλους τους παράγοντες που εμπλέκονται στο Κυπριακό πρόβλημα, κατέστησε σαφές ότι συμφωνεί να συμμετάσχει σε πολυμερή συνάντηση, υπό την αίρεση της προηγούμενης συζήτησης και συμφωνίας με την Τουρκία επί του θέματος των εγγυήσεων και της ασφάλειας. Άνευ διεξαγωγής της συγκεκριμένης συζήτησης, η Ελλάδα δεν πρόκειται να προσέλθει σε πολυμερείς συνομιλίες και αυτό οφείλει να γίνει κατανοητό απ όλους του κ. Εϊντε συμπεριλαμβανομένου» έγραφε το non paper που δημοσίευσε ο Πολίτης της Κύπρου, ενώ μετά από 2 ώρες το non paper αποσύρθηκε. Επίσης σε κυπριακά μέσα υπήρξαν δημοσιεύματα για το ελληνικό ΥΠΕΞ για πρώτη φορά ανακατεύεται σε αυτό τον βαθμό σε θέματα που αφορούν το Κυπριακό, ανατρέποντας το μέχρι τώρα δόγμα «η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται». Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών – ο οποίος διαφωνεί κατηγορηματικά με την ιδέα για διατήρηση μιας μορφής εγγυήσεων με ημερομηνία λήξης – εδώ και μήνες ανέλαβε πρωτοβουλία για το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων – εν γνώσει του Προέδρου Αναστασιάδη, της κυπριακής κυβέρνησης και του ΑΚΕΛ – και ετοίμασε σχετικές προτάσεις/σενάρια.

Μετά από αυτά τα δημοσιεύματα άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες στην Αθήνα ακόμα και για ενδεχόμενη παραίτηση ή απειλή παραίτησης του Νίκου Κοτζιά.

Οι πληροφορίες περί πρόθεσης παραίτησης

Σύμφωνα με τον ιστότοπο Tvxs που ανήκει στον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιο Κούλογλου ο κ. Κοτζιάς φέρεται ότι παρενέβη στις διαπραγματεύσεις, ζητώντας να υπάρξει συμφωνία Ελλάδος- Τουρκίας για τις διεθνείς εγγυήσεις και την ημερομηνία αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων, πριν την διεθνή διάσκεψη που θα επικύρωνε την λύση του προβλήματος.

Με βάση τα όσα είχαν μέχρι εκείνη τη στιγμή συμφωνηθεί, σε πολύ γενικές γραμμές, η αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής θα γινόταν σταδιακά και μετά την επικύρωση της συμφωνίας. Κάτι στο οποίο φαίνεται να είχε συμφωνήσει αρχικά και ο Αλέξης Τσίπρας, που στη συνέχεια άρχισε να επηρεάζεται από τις θέσεις του κ. Κοτζιά.

Σύμφωνα με τις πηγές του Tvxs, ο κ. Κοτζιάς επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, δηλώνοντας ότι δεν δέχεται τη παραπάνω φόρμουλα, όπως και για τις διεθνείς εγγυήσεις, για τις οποίες σχεδιαζόταν μεταβατική ρύθμιση ώστε να διασκεδαστούν πιθανές αντιδράσεις στην Τουρκία καθώς και οι φόβοι των Τουρκοκυπρίων ότι θα «καπελωθούν» από την ελληνοκυπριακή πλειοψηφία στο νησί.

Μάλιστα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών πρόσθεσε ότι σε αντίθετη περίπτωση, και ανεξάρτητα από τη τελική στάση του Αλέξη Τσίπρα, θα υπεβαλε την παραίτησή του.

Κοτζιάς: Γελοιότητες και σκοτεινή επίθεση

Ο κ. Κοτζιάς χαρακτήρισε «γελοιότητες» όσα κυκλοφόρησαν περί δήθεν παραίτησής του. Τα απέδωσε σε σχεδιασμένη και σκοτεινή επίθεση εναντίον του, είπε ότι δεν υπήρξε ποτέ θέμα παραίτησης και σημείωσε πως σε αυτή την κρίσιμη φάση για τη χώρα δεν θα κάνει τη χάρη κανενός να παραιτηθεί.

Σε όσους του καταλογίζουν «εθνικισμό» απάντησε ως εξής: «Μου λένε όμως ότι το να παλεύεις για την κατάργηση των εγγυήσεων, για να φύγουν τα κατοχικά στρατεύματα της Τουρκίας από την Κύπρο είναι εθνικισμός, ενώ είναι σύγχρονος ευρωπαϊσμός να κατέχει η Τουρκία ευρωπαϊκά εδάφη! Συχνά αυτοί που κατηγορούν για εθνικισμό την πατριωτική Αριστερά είναι φορείς του εθνικισμού της άλλης πλευράς».

Ως προς τις προκλήσεις από την πλευρά της Αλβανίας ο υπουργός Εξωτερικών μίλησε για “εθνικισμό της αλβανικής ελίτ” και σημείωσε ότι η Αθήνα έχει διαμηνύσει στα Τίρανα να κρατήσουν χαμηλούς τόνους.

Κάλεσε την ΠΓΔΜ να εγκαταλείψει τον αλυτρωτισμό και τόνισε πως η Ελλάδα θέλει τη σταθερότητα της γειτονικής χώρας.

Σχετικά με το προσφυγικό είπε ότι θα λυθεί με την ειρήνευση στη Συρία. Προειδοποίησε πως πρέπει να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στην Αίγυπτο, γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρξουν εκατομμύρια προσφύγων από τη συγκεκριμένη χώρα και την ευρύτερη περιοχή.

Η αποστασιοποίηση Αναστασιάδη

Ο Κύπριος πρόεδρος, Νίκος Αναστασιάδης, διευκρίνισε πως «η ευθύνη της αποτυχίας δεν βαρύνει την ελληνοκυπριακή πλευρά» ενώ άφησε να εννοηθεί ότι δεν είχε καμία επαφή με τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά. Σχολιάζοντας πληροφορίες που περιέγραφαν παρέμβαση του κ. Κοτζιά στις διαπραγματεύσεις, ο κ. Αναστασιάδης δήλωσε: «Εγώ συνομιλώ με τον Έλληνα πρωθυπουργό και η συνεννόησή μας είναι άριστη, όπως άριστη είναι και η συνεννόηση με τη συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών κομμάτων. Συνεπώς δεν γνωρίζω τι ελέχθη και τι δεν ελέχθη. Δεν ακολουθώ τι γράφεται στα παραπολιτικά».