Τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Παιδείας για την κάλυψη των φοιτητικών αναγκών στη στέγαση είναι το λιγότερο αποκαρδιωτικά. Μόλις το 2,7% του συνόλου των ενεργών φοιτητών φιλοξενείται σε εστίες ή μισθωμένα δωμάτια.

Ειδικότερα, από τους 480.000 φοιτητές, οι 11.500 στεγάζονται σε φοιτητικές εστίες και οι 1.300 σε μισθωμένα δωμάτια, σύμφωνα με τα στοιχεία των τριών τελευταίων χρόνων. Το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με τα Ιδρύματα σχεδιάζει ένα νέο πλαίσιο κατασκευής φοιτητικών εστιών που εγγυάται, όπως υποστηρίζουν υψηλόβαθμα στελέχη του, να μειώσει τον χρόνο κατασκευής στο μισό, παρέχοντας ακόμα και εντός διαστήματος 2,5 χρόνων, από την έναρξη των εργασιών, έτοιμα δωμάτια να φιλοξενήσουν φοιτητές.

Η εικόνα εγκατάλειψης που παρουσιάζουν αρκετές από τις φοιτητικές εστίες λειτουργούσε ανέκαθεν αποτρεπτικά για τους φοιτητές, οι οποίοι κατά το παρελθόν επέλεγαν πιο εύκολα την ενοικίαση ενός σπιτιού, ακόμα και την ιδέα της συγκατοίκησης για τον περιορισμό των εξόδων. Όμως, η έλευση του Airbnb άλλαξε τα δεδομένα, εκτινάσσοντας τα ενοίκια. Πέρσι, σε αρκετά Ιδρύματα που εδρεύουν στην Αθήνα, την Πάτρα, την Κρήτη εμφανίστηκε αυξημένος ο αριθμός των φοιτητών που βρέθηκαν εκτός φοιτητικών εστιών, παρά το γεγονός ότι πληρούσαν τα οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια.

Κι αυτό συνέβη όχι γιατί μειώθηκαν τα δωμάτια αλλά γιατί αυξήθηκε ο αριθμός των φοιτητών που υπέβαλαν αίτηση διαμονής σε φοιτητικές εστίες.

Η κατάσταση είναι πολύ πιο έντονη στην επαρχία, όπου ο τουρισμός επιδεινώνει τις συνθήκες διαβίωσης για τους φοιτητές, με τα ενοίκια να αγγίζουν ακόμα και τα 400 ευρώ το μήνα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που έχει στα χέρια του το υπουργείο Παιδείας, τα περιφερειακά Ιδρύματα με το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι αυτά που εδρεύουν στην Κρήτη, τη Θεσσαλία, την Πάτρα, τα νησιά του Αιγαίου και τη Δυτική Μακεδονία.

Ολα τα παραπάνω έχουν κατακερματισμένα πανεπιστημιακά τμήματα σε διάφορες πόλεις. Χανιά, Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Βόλος, Ρόδος, Σύρος είναι ενδεικτικά μερικές από τις πόλεις που, εκτός από ελλιπείς δομές, παρουσιάζουν και υψηλές τιμές ενοικίασης.

Το σχέδιο

Σε συνδυασμό με την απρόσκοπτη παροχή των φοιτητικών επιδομάτων, σκοπός του υπουργείου Παιδείας είναι να στρέψει τα Ιδρύματα στην αναζήτηση εναλλακτικών χρηματοδοτήσεων όπως οι Συμπράξεις Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα (ΣΔΙΤ).

Η πολιτική ηγεσία έχει μελετήσει τα πλεονεκτήματα αυτής της μορφής συνεργασίας, τα οποία, όπως επισημαίνουν κύκλοι του υπουργείου Παιδείας, εξασφαλίζουν όχι μόνο την κατασκευή αλλά και τη συντήρηση των εστιών, υπενθυμίζοντας το δεύτερο «αγκάθι» της φοιτητικής μέριμνας όσον αφορά τη στέγαση, δηλαδή τις θλιβερές εικόνες που έχουν δει κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας από δωμάτια φοιτητών με ρωγμές σε τοίχους και ταβάνια, μούχλα, σκουριασμένο νερό και ελλιπή συντήρηση.

Η διαδικασία για την κατασκευή των εστιών χωρίς ΣΔΙΤ υπολογίζεται, σύμφωνα με τους αρμοδίους του υπουργείου Παιδείας, ότι μπορεί να επιτευχθεί σε διάστημα περίπου πέντε χρόνων, ενώ με ΣΔΙΤ ο χρόνος μειώνεται στο μισό κα μπορεί να ολοκληρωθεί σε δύο με δυόμισι χρόνια.

Παράλληλα, οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι σε πρώτο στάδιο αναλαμβάνει ο ανάδοχος την κατασκευή σε συμβάσεις που δεν επιδέχονται τροποποιήσεις του αρχικού κόστους, όπως υπέρβαση και η αποπληρωμή για το κράτος ξεκινάει μετά την παράδοση του έργου. Επιπλέον, η μακροχρόνια σύμβαση διασφαλίζει και τη συντήρηση των εστιών από την πλευρά του αναδόχου.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη μορφή συνεργασίας έχει υιοθετηθεί κατά το παρελθόν και για την κατασκευή σχολείων, αν και δεν ευοδώθηκε ως πρακτική από την προηγούμενη κυβέρνηση.

Το παράδειγμα  της Κρήτης

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης σχεδιάζει ήδη την υλοποίηση φοιτητικών εστιών με ΣΔΙΤ χωρητικότητας 3.000 δωματίων, 2.000 στο Ηράκλειο και 1.000 στο Ρέθυμνο.

Και ο ίδιος ο υφυπουργός, που έχει τελέσει πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης, είχε αναζητήσει κατά τη διάρκεια της θητείας του χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με στόχο τη δημιουργία 180 διαμερισμάτων που θα στεγάσουν περίπου 400 φοιτητές.

Το ζήτημα της στέγασης και συνεπακόλουθα η δυσκολία εύρεσης μιας οικονομικής λύσης για τους φοιτητές έχει πολλαπλές συνέπειες για τα πανεπιστήμια. Οι φοιτητές σε περίπτωση που δεν δικαιούνται μετεγγραφή δύσκολα επιλέγουν περιοχές για τις σπουδές τους, στις οποίες δεν δύνανται οι οικογένειές τους να καλύψουν τα έξοδα ενός ακόμα σπιτιού.

Η οικονομική κρίση συντέλεσε στην πτώση και τη διατήρηση χαμηλών βάσεων σε αρκετά τμήματα περιφερειακών Ιδρυμάτων και το Airbnb καθήλωσε πολλά τμήματα στην κατηγορία των χαρακτηριζόμενων ως «χαμηλής ζήτησης», παρά το γεγονός ότι τα ομοειδή τους σε κεντρικά Ιδρύματα είναι ιδιαίτερα δημοφιλή με δυσθεώρητες βάσεις.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής