Και κατά διαβολική σύμπτωση, ήταν και πάλι Τρίτη, στις 12 Ιουνίου 2018, όταν μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα ανακοίνωσαν ότι κατέληξαν (μεταξύ τους) σε μία λύση. Αυτό που έμενε άλυτος γρίφος για περισσότερα από 26 χρόνια, οι δυο 44χρονοι πρωθυπουργοί ισχυρίστηκαν ότι το έλυσαν σε διάστημα… οκτώ μηνών. Συγκεκριμένα, σε 238 μέρες από τη δήλωση Ζάεφ της 17^ης Οκτωβρίου 2017.

Ομως, τα πράγματα δεν εξελίσσονται ιδεατά για τους δύο πρωθυπουργούς. Ο Αλέξης Τσίπρας ήρθε αντιμέτωπος με τη σφοδρή αντίδραση του λαού και σχεδόν όλης της αντιπολίτευσης. Ακόμη και ο κυβερνητικός εταίρος του δεν στηρίζει τη συμφωνία. Αντίστοιχα, ο Ζόραν Ζάεφ όχι μόνο πρέπει να πείσει τους πολίτες του για την ορθότητα της απόφασής του αλλά και να τιθασεύσει τον πρόεδρο της χώρας του, ο οποίος αρνείται να δεχθεί τη συμφωνία.

Οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν περάσει από 40 κύματα επί σχεδόν έναν αιώνα. Μετά το πέρας των Βαλκανικών Πολέμων, η περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η ΠΓΔΜ ονομάστηκε επίσημα Νότια Σερβία. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1918, η Σερβία έγινε μέρος του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Το 1929, το βασίλειο μετονομάστηκε επισήμως σε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας και διαιρέθηκε σε περιφέρειες, γνωστές και ως μπανόβινα. Η Νότια Σερβία, δηλαδή η περιοχή της σημερινής πΓΔΜ, έγινε γνωστή ως η Βαρντάρσκα Μπανόβινα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας.

• Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΣΗ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑΣ

Μετά ήρθε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, με τη λήξη του οποίου ο στρατάρχης Τίτο ιδρύει τη Γιουγκοσλαβία, «βαφτίζοντας» τη Βαρντάσκα Μπανόβινα σε «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Είχε βεβαίως πολλούς λόγους να το κάνει, με κυριότερο την πρόθεσή του να θεμελιώσει μελλοντικές εδαφικές διεκδικήσεις της Γιουγκοσλαβίας στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και να εξασφαλίσει διέξοδο στο Αιγαίο. Οι ελληνικές αρχές αντιλαμβάνονται το πρόβλημα, αλλά δεν μπορούν να κάνουν κάτι, καθώς αποτελεί μία από τις έξι δημοκρατίες που συνθέτουν τη χώρα. Για 45 χρόνια, όλα κυλούν σε αυτό το μοτίβο. Eως τις αρχές της δεκαετίας του ’90, οπότε άρχισε η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Το φθινόπωρο του 1991 τα Σκόπια αποχωρούν με βελούδινο διαζύγιο από τη Γιουγκοσλαβία και ανακηρύσσουν την ανεξαρτησία τους με το όνομα «Δημοκρατία της “Μακεδονίας”».

• ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ «ΣΕΙΣΜΟΣ» ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στην Ελλάδα γίνεται πολιτικός -κι όχι μόνο- σεισμός. Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, με υπουργό Εξωτερικών τον Αντώνη Σαμαρά, επιχειρεί να διαχειριστεί την κατάσταση. Την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 1992 η Θεσσαλονίκη σείεται από το συλλαλητήριο για την ελληνικότητα της Μακεδονίας. Τέσσερις μέρες αργότερα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής προεδρεύει στην πρώτη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών για το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων. Αποτέλεσμά της ήταν η συμφωνία για κοινή γραμμή πλεύσης, σε μια ονομασία που δεν θα περιέχει τη λέξη «Μακεδονία» ή παράγωγά της. Η επόμενη σύσκεψη υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για το «Σκοπιανό» έγινε στις 13 Απριλίου 1992. Δύο μήνες αργότερα, στις 14 Ιουνίου 1992, λαμβάνει χώρα ακόμα μία σύσκεψη υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για το «Σκοπιανό» και τις εξελίξεις στα Βαλκάνια. Οι εξελίξεις στα Βαλκάνια είναι το ζήτημα στο οποίο επικεντρώνεται το τελευταίο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ως Πρόεδρο Δημοκρατίας στις 10 Μαΐου 1993. Το 1995, η Ελλάδα και η πΓΔΜ συνομολόγησαν μια Ενδιάμεση Συμφωνία, η οποία επέβαλλε ένα δεσμευτικό «κώδικα συμπεριφοράς».

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 η Ελλάδα ήταν ένα κράτος πρότυπο για τους Βαλκάνιους γείτονές της. Οικονομικά εύρωστη, μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Οι Ελληνες επιχειρηματίες «γλυκοκοίταζαν» την πΓΔΜ για επενδύσεις. Υπήρχε περίοδος που κάθε σοβαρός Ελληνας επιχειρηματίας είχε θυγατρική στα Σκόπια. Ομως, παρά την οικονομική επέλαση, η Ελλάδα δεν κατάφερε να μεταπείσει την πολιτική ηγεσία της γειτονικής χώρας και να επέλθει συμφωνία στο ζήτημα του ονόματος.

• ΟΙ ΑΛΒΑΝΟΙ ΣΤΑ ΟΠΛΑ

Τα Σκόπια βίωσαν δύσκολες καταστάσεις το 2001, όταν η αλβανική μειονότητα όχι μόνο ξεσηκώθηκε ζητώντας ισονομία, αλλά πήρε και τα… όπλα. Για μήνες μαίνονταν συγκρούσεις στα δυτικά της χώρας και περιμετρικά πόλεων (όπως το Τέτοβο), όπου οι Αλβανοί ήταν πλειονότητα. Ο UCK φέρεται να όπλιζε τους Αλβανούς αντάρτες, οι οποίοι σφυροκοπούσαν με όλμους τον τακτικό σλαβικό στρατό. Η κυβέρνηση των Σκοπίων στράφηκε για βοήθεια στην Ελλάδα, η οποία απλόχερα την έδωσε, στοχεύοντας τόσο στην ενότητα των Σκοπίων (ώστε από μία επικείμενη διάλυση να μην προκύψει «Μεγάλη Αλβανία») όσο και στην προστασία των Ελλήνων επενδυτών.

• ΕΠΟΧΗ ΓΚΡΟΥΕΦΣΚΙ

Το 2006 αναλαμβάνει πρωθυπουργός ο (τότε) 36χρονος Νίκολα Γκρούεφσκι. Διακατέχεται από μεγαλομανία και τείνει στη διαπλοκή. Πριν ασχοληθεί με την πολιτική ήταν κομπάρσος σε ταινίες και έπαιζε ερασιτεχνικά μποξ. Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς διακυβέρνησής του γέμισε με τεράστια κακόγουστα αγάλματα αρχαίων Μακεδόνων το κέντρο των Σκοπίων και ενεπλάκη πολλάκις σε σκάνδαλα διαφθοράς.

• ΤΟ «ΟΧΙ» ΣΤΟ ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙ

Το 2008 ήταν μία κρίσιμη χρονιά για το θέμα του ονόματος, καθώς η γειτονική χώρα είχε χτυπήσει -με το συνταγματικό όνομά της- την πόρτα τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της Ε.Ε. Είχε προηγηθεί ο επαναπροσδιορισμός της ελληνικής τοποθέτησης επί του ζητήματος. Συγκεκριμένα, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, κατά τη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησής του (2007), είχε κάνει λόγο για σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό με την ουσιαστική προσθήκη της ρήτρας «ισχύει έναντι όλων» (erga omnes). Υπενθυμίζεται ότι το 2007 μέλος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Ν.Δ. ήταν και ο Πάνος Καμμένος, ο οποίος είχε υπερψηφίσει τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης και επομένως και τη θέση περί σύνθετης ονομασίας.

Κατά τη Διάσκεψη Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, τον Απρίλιο του 2008, τα μέλη της Συμμαχίας αποφάσισαν ότι θα απευθυνθεί πρόσκληση στην πΓΔΜ για ένταξή της εφόσον λυθεί το ζήτημα του ονόματος, κατά τρόπο αμοιβαίως αποδεκτό. Είχε προηγηθεί βέτο από την Ελλάδα στο ενδεχόμενο ένταξης των Σκοπίων με το συνταγματικό όνομά τους. Από πλευράς Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2008, με συλλογική και ομόφωνη απόφασή του, αποφάσισε ότι η λύση του ζητήματος του ονόματος κατά τρόπο αμοιβαίως αποδεκτό αποτελεί θεμελιώδη αναγκαιότητα προκειμένου να γίνουν περαιτέρω βήματα στην ενταξιακή πορεία της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στην Ε.Ε.

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Η «ιστορική συμφωνία» που έχει, ήδη, καταψηφίσει ο ελληνικός λαός

Το ενδεχόμενο μίας συμφωνίας για το όνομα επανήλθε στο προσκήνιο μετά την απομάκρυνση του Νίκολα Γκρούεφσκι από την εξουσία (2016). Ο νέος πρωθυπουργός της χώρας, Ζόραν Ζάεφ, ο οποίος ανέλαβε τα ηνία στις 31 Μαΐου 2017, εμφανίστηκε πιο διαλλακτικός στο ζήτημα της ονομασίας, επιζητώντας συμφωνία με την Ελλάδα, ώστε να ανοίξουν οι πύλες της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Στην αρχή πολλοί θεωρούσαν ότι πρόκειται για μία απλή δήλωση του νέου πρωθυπουργού.

Ωστόσο, όταν διέκριναν ότι οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών γίνονταν σχεδόν με τη διαδικασία του… κατεπείγοντος, εμφανίστηκαν οι πρώτες αντιδράσεις. Και εκεί που οι περισσότεροι στην Ελλάδα θεωρούσαν ότι κανείς δεν πρόκειται να ασχοληθεί με το ζήτημα των Σκοπίων, σχεδόν 26 χρόνια μετά την εμφάνισή του, την Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2018, η νέα παραλία της Θεσσαλονίκης γεμίζει με δεκάδες χιλιάδες άντρες και γυναίκες που διαμαρτύρονται, ζητώντας να μην παραχωρηθεί το όνομα της Μακεδονίας στη γειτονική χώρα. Ο «σεισμός» είναι μεγάλος κυρίως από τον όγκο και τον παλμό της εκδήλωσης.

Η κυβέρνηση -αμυνόμενη- προσπαθεί να μειώσει τη σημασία του συλλαλητηρίου λέγοντας ότι θα προχωρήσει κανονικά στη συμφωνία. Ακολουθεί δεύτερη -το ίδιο πετυχημένη- κινητοποίηση, την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2018 στην πλατεία Συντάγματος. Στις 6 Ιουνίου 2018, λίγες μέρες πριν από την επίτευξη της συμφωνίας, δεκάδες χιλιάδες πολίτες διαμαρτύρονται ταυτόχρονα σε 24 πόλεις της χώρας. Ιδια εικόνα επικρατούσε και στο γειτονικό κρατίδιο, καθώς πραγματοποιήθηκαν δύο συλλαλητήρια -κυρίως με την υποστήριξη εθνικιστικών κομμάτων- στο κέντρο των Σκοπίων, ζητώντας να μην προχωρήσει η κυβέρνηση στη διαπραγμάτευση με την Ελλάδα.

AΓΓΕΛΟΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

 [email protected]

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής 

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]