Οπως ξεκαθάρισε, από την Αθήνα, το στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ντέκλαν Κοστέλο, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, παρά τους ευσεβείς πόθους που καλλιεργούνταν μέχρι πρόσφατα, δεν θα πάρει παράταση. Θα ολοκληρωθεί μέχρι και τα τέλη Αυγούστου. Η Ελλάδα και όλες οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. θα πρέπει μέχρι τότε να τρέχουν έργα που θα ολοκληρωθούν μέχρι και το τέλος του 2026. Θα ακολουθήσουν πολυεπίπεδοι έλεγχοι, οι οποίοι θα αφορούν στην ορθή ολοκλήρωση των έργων, την τήρηση των ποσοστώσεων διάθεσης των πόρων ανάλογα με τις δεσμεύσεις της χώρα ανά άξονα του εθνικού προγράμματος και την επίτευξη των ενδιάμεσων στόχων, οι οποίοι έχουν συμφωνηθεί εκ των προτέρων στο επιχειρησιακό σχέδιο που συνοδεύει τα εθνικά προγράμματα. Η Αθήνα έχει θέσει ως βασικό στόχο να αξιοποιήσει το σύνολο των 36 δισ. ευρώ που έχει εξασφαλίσει από το ΤΑΑ. Ετσι μετά από πρόταση και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, γίνεται τελική αναθεώρηση σε όλο το εθνικό πρόγραμμα Ελλάδα 2.0. Ο στόχος είναι να απενταχθούν έργα που δεν έχουν προκηρυχθεί ακόμη, έχουν «κολλήσει» σε προσφυγές και άλλες νομικές διαδικασίες ή η υλοποίησή τους θα ξεπεράσει το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί εκ των προτέρων. Το ΥΠΕΘΟ και όλα τα συναρμόδια υπουργεία έχουν ξεκινήσει αγώνα δρόμου να εντοπίσουν τέτοιες επενδύσεις, ώστε να μεταφερθούν στο ΕΣΠΑ ή να ολοκληρωθούν με εθνικούς πόσους, ώστε να μην απειληθούν οι πόροι από το ΤΑΑ.

Ενα πρώτο πακέτο επενδύσεων για την ψηφιακή μετάβαση, συνολικού προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ, αναμένεται να αντικατασταθεί και να περάσει στο STEP. Θα αναζητήσουν δηλαδή χρηματοδότηση από την τεχνολογική πλατφόρμα της Ευρώπης για έργα ψηφιακής μετάβασης, το οποίο διαθέτει κονδύλια έξω από το ΤΑΑ και το ΕΣΠΑ.

Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές του ΥΠΕΘΟ επανεξετάζεται η πορεία υλοποίησης σε κλασικές υποδομές (μέρη της ΠΑΘΕ, σιδηροδρομικά έργα) που δεν έχουν ακόμη προκηρυχθεί ή είναι δύσκολο να ολοκληρωθούν στην ώρα τους. Τα χρήματα που είναι ήδη δεσμευμένα για τις επενδύσεις αυτές, θα μεταφερθούν σε άλλα έργα υποδομών, τα οποία προχωρούν κανονικά (π.χ. ΒΟΑΚ) και έχουν δεσμεύσει πόρους πάνω από τον αρχικό προϋπολογισμό, κάνοντας χρήση του εργαλείου της «υπερδέσμευσης» πόρων.

 Ποια κόβονται

Εχουν επίσης εντοπιστεί έργα τα οποία σίγουρα θα απενταχθούν από το Ελλάδα 2.0 λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος ή έχουν κίνδυνο καθυστερήσεων.

Ειδικότερα, εξετάζεται η απένταξη των ηλεκτρικών ταξί από το πρόγραμμα, λόγω της χαμηλής ανταπόκρισης των ιδιοκτητών ταξί. Το πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 40 εκατ. ευρώ, αφορά την αντικατάσταση παλαιών, ρυπογόνων οχημάτων ταξί με νέα, αμιγώς ηλεκτρικά. Οι ιδιοκτήτες ταξί επιδοτούνται με 22.500 ευρώ (17.500 ευρώ η επιδότηση για αγορά και 5.000 για την απόσυρση) και στόχος του υπουργείου είναι να καλυφθούν 1.770 ταξί. Παρ’ όλα αυτά, έχουν ανταποκριθεί μόνο 34, με τους ιδιοκτήτες ταξί να εμφανίζονται πολύ διστακτικοί.

Σύμφωνα με πληροφορίες, θα απενταχθεί επίσης ο αγωγός σύνδεσης του συστήματος δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στον Πρίνο. Το έργο προέβλεπε τη χρησιμοποίηση των παλιών κενών πηγαδιών εξόρυξης πετρελαίου του Πρίνου ως χώρου αποθήκευσης CO2, με ρυθμό αποθήκευσης έως 3 εκατομμυρίων τόνων CO2 ετησίως. Οι ρύποι θα προέρχονταν από σταθμούς παραγωγής ενέργειας, μονάδες καύσης αποβλήτων, διυλιστήρια, εγκαταστάσεις παραγωγής πλαστικών, λιπασμάτων, τσιμέντου κ.λπ.

Στον σχεδιασμό προβλέπεται και η απένταξη του έργου «Αρδευτικό Σύστημα Αλμωπαίου μέσω ΣΔΙΤ», για το οποίο έχει ματαιωθεί η διαγωνιστική διαδικασία λόγω μη υποβολής προσφορών.

Νέα έργα

Στα έργα που θα ενταχθούν στις χρηματοδοτήσεις του ΤΑΑ περιλαμβάνονται η δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης (το οποίο θα χρησιμοποιεί νέες τεχνολογίες και δεδομένα από αεροφωτογραφίες υψηλής ανάλυσης με επανδρωμένα αεροσκάφη και UAV, καθώς και τα δεδομένα του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη) και το στέγαστρο Καλατράβα στο Ολυμπιακό Στάδιο.

Οσον αφορά την αυθαίρετη δόμηση, στόχος είναι η ολιστική και αποτελεσματική αντιμετώπισή της μέσω της ενίσχυσης των αρμόδιων κρατικών αρχών με νέα εργαλεία και ψηφιακά μέσα, καθώς και της δημιουργίας μηχανισμού διασταύρωσης στοιχείων για πολεοδομικούς και φορολογικούς σκοπούς.

Στο όριο

Μεγάλο μέρος έργων της ψηφιακής μετάβασης προχωρά κανονικά αλλά υπάρχουν και έργα που βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού και αν δεν προκηρυχθούν έως το τέλος του μήνα, θα πρέπει να αντικατασταθούν. Υπάρχουν περίπου δέκα έργα προϋπολογισμού περίπου 50 εκατ. ευρώ για τα οποία δεν έχουν προχωρήσει οι διαγωνισμοί και υπάρχει ενδεχόμενο να μην προλάβουν τα χρονοδιαγράμματα ολοκλήρωσης. Μπορεί να έργα να είναι λίγα, αλλά η μη ολοκλήρωσή τους μπορεί να επηρεάσει την επίτευξη του στόχου της ψηφιοποίησης του Δημοσίου το οποίο επισύρει οριζόντιες ποινές για τα κονδύλια του ΤΑΑ.

Αλλα 30 έργα της ίδιας κατηγορίας αντιμετωπίζουν διαφορετικά προβλήματα. Για κάποια από αυτά δεν έχουν ξεκινήσει οι διαγωνισμοί, χωρίς ωστόσο να έχουν μέχρι σήμερα συμβασιοποιηθεί, γεγονός που σε ενδεχόμενες προσφυγές θα οδηγήσει σε μεγάλες καθυστερήσεις, καθώς το φαινόμενο των προσφυγών είναι συχνό και σχεδόν αναμενόμενο. Ενα τέτοιο έργο θα μπορούσε να είναι και το έργο για το SOC (security operation centers), το οποίο έχει από μόνο του αυξημένο βαθμό δυσκολίας. Για κάθε ένα υποέργο έχουν ενδιαφερθεί από 3 έως 7 υποψήφιοι. Αρα, οι προσφυγές είναι ένα πολύ πιθανό ενδεχόμενο. Επίσης, υπάρχουν και έργα που ακόμα δεν έχουν συμβασιοποιηθεί και λόγω προσφυγών αναμένεται να χάσουν τις προθεσμίες, καθώς και άλλα για τα οποία δεν έχουν τρέξει ακόμα οι διαγωνισμοί, με τα περιθώρια να στενεύουν επικίνδυνα.

Αλλη κατηγορία προβλημάτων αφορά σε έργα στα οποία οι φορείς υλοποίησης δεν είναι έτοιμοι και κατ’ επέκταση απεντάσσονται από το πρόγραμμα μειώνοντας και τα δεσμευμένα ποσά. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί το έργο για την εκπαίδευση των στρατεύσιμων, για το οποίο, παρότι έχει υπογραφεί η συμφωνία-πλαίσιο, δεν έχουν υπογραφεί οι εκτελεστικές αποφάσεις. Να θυμίσουμε ότι αυτό το έργο είχαν διεκδικήσει μεγάλοι παίκτες της αγοράς πληροφορικής, όπως η Unisystems, και κάποια ΚΕΚ.