Η απόφαση 2194/2023 του ΣτΕ έκρινε ότι οι συνταξιούχοι που πήραν την επικουρική τους σύνταξη από τον Ειδικό Λογαριασμό Επικούρησης Μελών της ΑΤΕ (ΕΛΕΜ-ΑΤΕ) δικαιούνται τη λήψη των παροχών τους (όπως και οι υπόλοιποι συνταξιούχοι που έχουν ενταχθεί στο ΕΤΕΑΕΠ), καθώς δεν συνάγεται ότι η καταβολή των συντάξεών τους θα διακοπεί μόλις συμπληρωθούν τα χρόνια που είχαν καταβάλει τις αντίστοιχες εισφορές.

Με τον κανονισμό του επικουρικού της ΑΤΕ, η σύνταξη που έπαιρναν οι ασφαλισμένοι- εργαζόμενοι της πρώην Αγροτικής Τράπεζας είχε ημερομηνία λήξης και διαρκούσε τόσα χρόνια όσα ήταν και τα έτη που κατέβαλαν εισφορές στο Tαμείο τους. Ενας ασφαλισμένος δηλαδή που κατέβαλε εισφορές στο ΕΛΕΜ για 25 χρόνια, θα έπαιρνε την επικουρική για μια 25ετία μετά τη συνταξιοδότησή του. Ενας άλλος που πλήρωσε για 20 χρόνια και βγήκε νωρίτερα θα εισέπραττε τη σύνταξη για μια 20ετία. Με τη λήξη της χρονικής περιόδου κατά την οποία θα καταβαλλόταν η σύνταξη, εν προκειμένω μετά την 25ετία ή την 20ετία, οι συνταξιούχοι θα σταματούσαν να παίρνουν τη σύνταξη, διότι θα είχε επέλθει η καταληκτική ημερομηνία του δικαιώματος λήψης της σύνταξης από το ΕΛΕΜ.

Εν όψει του επερχόμενου κινδύνου να «καταργηθούν» χιλιάδες τέτοιες επικουρικές συντάξεις (οι πληροφορίες αναφέρουν ότι σε πρώτη φάση θα κόβονταν από 3.500 συνταξιούχους), οι συνταξιούχοι της ΑΤΕ προσέφυγαν στο ΣτΕ, το οποίο με πιλοτική δίκη έδωσε οριστική λύση στο ζήτημα αποσοβώντας διά παντός τον κίνδυνο να χάσουν τις συντάξεις τους. Την υπόθεση ανέλαβε ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, κάνοντας λόγο μετά την αίσια έκβασή της για μια ιστορικών διαστάσεων απόφαση του ΣτΕ, που καθιστά ισόβιες τις συντάξεις από το πρώην Ταμείο της ΑΤΕ.

Τα βασικότερα σημεία της απόφασης του ΣτΕ αναφέρουν τα εξής:

1. Ο ΕΛΕΜ λειτουργεί ως φορέας υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης με βάση το διανεμητικό σύστημα και καθ’ υποκατάσταση του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (ΕΤΕΑΜ) και εν συνεχεία του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) και του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ), αντιμετωπιζόμενος από τον νομοθέτη ως ομόλογος προς τους δημόσιους ασφαλιστικούς φορείς.
2. Περαιτέρω, από τα άρθρα 58 παρ. 1 του ν. 3371/2005 και 38 παρ. 2 του ν. 3522/2006, συνάγεται ότι οι ασφαλισμένοι του ΕΛΕΜ-ΑΤΕ, οι οποίοι είχαν προσληφθεί σε πιστωτικό ίδρυμα μέχρι 31.12.2004, καθώς και οι συνταξιούχοι του πιο πάνω Ταμείου, κατέστησαν από την 1η.1.2007 ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι, αντιστοίχως, του Ενιαίου Ταμείου Ασφάλισης Τραπεζοϋπαλλήλων (ΕΤΑΤ). Οι δε υποχρεώσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων προς τους επικουρικούς ασφαλιστικούς φορείς των υπαλλήλων τους μετατράπηκαν από υποχρεώσεις προς κάλυψη των ελλειμμάτων σε υποχρεώσεις καταβολής εισφορών στους εν λόγω φορείς.
3. Οι πρώην ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι του ΕΛΕΜ-ΑΤΕ, μετά την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του ΕΤΑΤ, συνέχισαν να διέπονται από τις διατάξεις του Κανονισμού του ΕΛΕΜ που ίσχυαν κατά το χρόνο της υπαγωγής τους στο ΕΤΑΤ και δικαιούνταν επικουρική σύνταξη με βάση τις προβλεπόμενες στον Κανονισμό αυτό προϋποθέσεις, το δε ΕΤΑΤ, ως ιδιόμορφος δημόσιος φορέας κοινωνικής ασφάλισης, ανέλαβε τη διεκπεραίωση των ασφαλιστικών υποθέσεων των προσώπων αυτών, εισπράττοντας τις εισφορές και καταβάλλοντας τις παροχές, κατ’ εφαρμογή των καταστατικών διατάξεων του ΕΛΕΜ.
4. Σύμφωνα με τα άρθρο 47 παρ. 1 του ν. 4052/2012 και 84 παρ. 1 και 2 του ν. 4387/2016, και με δεδομένη τη μη κατάρτιση των προβλεπόμενων στις διατάξεις αυτές Κανονισμών Ασφάλισης και Παροχών του ΕΤΕΑ και του ΕΤΕΑΕΠ, τα άρθρα 10, 15 και 17 του Κανονισμού ΕΛΕΜ συνέχισαν να διέπουν τους συνταξιούχους και τους ασφαλισμένους για θέματα σχετικά με την καταβολή της επικουρικής σύνταξης.
5. Από τη φραστική διατύπωση του άρθρου 10 του Κανονισμού ΕΛΕΜ, το οποίο αναφέρεται μόνο στο χρόνο της (οικονομικής) επιβάρυνσης του ειδικού λογαριασμού και όχι στην «απώλεια» ή τη «λήξη» του δικαιώματος των συνταξιούχων στην επικούρηση, συνάγεται ότι δεν θεσπίζεται επικουρική σύνταξη περιορισμένης διάρκειας που ισούται με τη χρονική διάρκεια καταβολής εισφορών εργοδότη και ασφαλισμένου προς τον ΕΛΕΜ, αλλά ρυθμίζεται αποκλειστικά και μόνο το ζήτημα της χρηματοδότησης της συνταξιοδοτικής παροχής που χορηγούνταν στα υπαγόμενα στην ασφάλιση του ΕΛΕΜ πρόσωπα, με κατανομή της συνταξιοδοτικής δαπάνης μεταξύ του ασφαλιστικού κεφαλαίου του ΕΛΕΜ από τις εισφορές εργοδότη (ΑΤΕ) και εργαζομένων και λοιπούς πόρους.
6. Το εναγόμενο (ΕΤΕΑΕΠ) παρανόμως έπαυσε να τους καταβάλει επικουρική σύνταξη, κατ’ επίκληση του άρθρου 10 του Κανονισμού ΕΛΕΜ, το οποίο δεν αντίκειται σε καμία συνταγματική ή άλλη υπερνομοθετικής ισχύος διάταξη.

Ορισμένοι συνταξιούχοι της ΑΤΕ βλέπουν μειώσεις και μάλιστα τους ζητείται από το ΕΤΕΑΕΠ να επιστρέψουν συντάξεις! Τι μπορούν να κάνουν μετά την απόφαση του ΣτΕ;

Η απόφαση έχει και άλλες προεκτάσεις πέραν της ισόβιας καταβολής των συντάξεων, καθώς το ανώτατο δικαστήριο αναγνωρίζει πως οι συνταξιούχοι που μεταφέρθηκαν από το Ταμείο της ΑΤΕ στο ΕΤΕΑΕΠ εξακολουθούν να διέπονται από τους όρους του πρώην φορέα τους ως προς το ποσό της σύνταξης, καθώς αυτό προβλέπεται στο νόμο με τον οποίο εντάχθηκαν στο ΕΤΕΑΕΠ.

Αυτό σημαίνει ότι το ΕΤΕΑΕΠ δεν έχει νόμιμο δικαίωμα να παρέμβει σήμερα και να μειώσει αναδρομικά τις συντάξεις των συνταξιούχων της πρώην ΑΤΕ και να τις κατεβάσει στα επίπεδα που προβλέπει το δικό του καταστατικό από την ημερομηνία που αυτοί συνταξιοδοτήθηκαν.