Στις συνεχείς πιέσεις προς τις εμπορικές τράπεζες να ανοίξουν τις κάνουλες της χρηματοδότησης το υπουργείο Οικονομικών συναντά ισχυρές αντιστάσεις. Οι διοικήσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θυμίζουν σε κάθε ευκαιρία ότι βρίσκονται σε μια φάση εξυγίανσης των χαρτοφυλακίων τους από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που δεν επιτρέπει την ανάληψη μεγαλύτερου πιστωτικού κινδύνου από μέρους τους λόγω και της αυστηρής εποπτείας από τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Μηχανισμό (SSM) στις χορηγήσεις νέων δανείων. Με αυτά το δεδομένα κατέληξαν στο ότι οι εμπορικές τράπεζες είναι πολύ δύσκολο να δώσουν δάνεια σε επιχειρήσεις οι οποίες δεν έχουν «τραπεζικό προφίλ».

Χορηγήσεις

Οι τράπεζες θύμισαν ότι έχουν χορηγήσει μεγάλο αριθμό δανείων όλο αυτό το διάστημα και με βάση τα επιχειρηματικά τους σχέδια η καθεμία θα δώσει δάνεια κοντά στα 24 δισ. ευρώ την περίοδο 2021-2024. Ωστόσο, οι χρηματοδοτήσεις θα δίνονται σε αξιόχρεες επιχειρήσεις. Το κακό είναι ότι τις απαιτήσεις των τραπεζών για τη χορήγηση δανείων συμπληρώνουν περίπου 25.000-30.000 επιχειρήσεις από τις περίπου 900.000 που δραστηριοποιούνται σήμερα στη χώρα. Πάντως, οι τράπεζες δήλωσαν πρόθυμες να συμμετέχουν σε χορηγήσεις για μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, όπου αναμένεται ότι θα συνεισφέρουν με ένα ποσό της τάξης των 13 δισ. ευρώ, αλλά και σε όλα τα εγγυοδοτικά προγράμματα που εκπονούν το υπουργείο Ανάπτυξης και η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, με τη συνδρομή της ΕΤΕπ.

Κόβονται…

Σύμφωνα με πηγές από τους επαγγελματικούς κλάδους, περίπου η μία στις τέσσερεις αιτήσεις δανείων (ποσοστό 22%) απορρίπτεται από τις εμπορικές τράπεζες, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σε μέσα επίπεδα για την Ε.Ε. είναι 8%. Την ίδια ώρα, με βάση τα κριτήρια που έχουν τεθεί σε προγράμματα εγγυοδοτήσεων ή επιδοτήσεων από κρατικά προγράμματα, μπορούν να ενισχυθούν περίπου 100.000 επιχειρήσεις. Με άλλα λόγια, μόνο η μία στις 10 επιχειρήσεις μπορεί να βοηθηθεί από κρατικές ενισχύσεις.

Μπλόκο

Την ίδια ώρα, οι εμπορικές τράπεζες παρουσιάζουν μια άλλη, το ίδιο δυσοίωνη στατιστική σε ό,τι αφορά τις χορηγήσεις. Σύμφωνα με τις εμπορικές τράπεζες, η πλειοψηφία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που ζητούν δάνειο είναι υπερχρεωμένες και προβληματικές, άρα η δανειοδότησή τους θα κατέληγε σε νέα κόκκινα δάνεια.

Επίσης, ένα ποσοστό του 50% των αιτημάτων που απορρίπτονται από τις τράπεζες είναι διότι η επιχείρηση έχει πολύ χαμηλή πιστοληπτική αξιολόγηση και δεν πληροί τα τραπεζικά κριτήρια. Ποσοστό γύρω στο 15% ζητά να χρηματοδοτηθεί για επιχειρηματικά πλάνα που δεν είναι βιώσιμα και άλλο τόσο ποσοστό παρουσιάζει συνεχόμενες ζημιογόνες χρήσεις και αναιμικούς τζίρους που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή του δανείου τους.

Με όρους αγοράς και τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης

Μπροστά στο αδιέξοδο οι επαγγελματικές οργανώσεις αλλά και η αντιπολίτευση έχουν σηκώσει -αδίκως- ένα κύμα διαμαρτυριών γιατί δεν υπάρχει πρόβλεψη χρηματοδότησης από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η έλλειψη πρόβλεψης όμως δεν είναι επιλογή του υπουργείου Οικονομικών, αλλά μέρος της απόφασης των ηγετών της Ε.Ε. που συμφώνησαν ένα χρόνο νωρίτερα για τις βασικές αρχές του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Στόχος

Το πρόγραμμα που εγκρίθηκε πριν από ένα χρόνο είχε ένα συγκεκριμένο στόχο. Να παρέχει χρηματοδότηση για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που θα κάνουν τις ευρωπαϊκές οικονομίες να ξεπεράσουν την κρίση που προκάλεσε ο κορονοϊός και να γίνουν πιο ανθεκτικές σε μελλοντικές κρίσεις. Η χρηματοδότηση που παρέχει καλύπτει το 100% του προϋπολογισμού επενδύσεων που θα κάνουν τα κράτη-μέλη, αλλά δεν μπορεί να δοθεί για χρηματοδότηση, όπως είναι π.χ. το κεφάλαιο κίνησης που δίνεται από κάποια προγράμματα του ΕΣΠΑ.

Οι διαμαρτυρίες στην Ελλάδα συγκεντρώνονται κυρίως το κομμάτι των δανείων. Πράγματι, η Ελλάδα αποφάσισε χρησιμοποιήσει το σύνολο των δανείων ύψους 12,7 δισ. ευρώ που είχε εξασφαλίσει για να προωθήσει ιδιωτικές επενδύσεις. Ωστόσο, απαράβατος όρος ήταν τα δάνεια αυτά να δίνονται με «όρους αγοράς». Με πιο απλά λόγια, αυτός που θα ενισχυόταν με δάνεια για να προχωρήσει κάποια επένδυση θα έπρεπε να μπορεί να πάρει τα ίδια χρήματα και αν έκανε μια αίτηση δανείου σε μια εμπορική τράπεζα. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει να έχει το μέγεθος, τον τζίρο και τα κέρδη που θα μπορούσαν να υποστηρίζουν την αποπληρωμή ενός δανείου.

Ως γνωστόν, με βάση τις πρόσφατες τοποθετήσεις των διοικήσεων των μεγάλων εμπορικών τραπεζών η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (περίπου 800.000) δεν συγκεντρώνουν τα στοιχεία αυτά που συνθέτουν το λεγόμενο «τραπεζικό προφίλ» .

Προϋποθέσεις

Στην κατεύθυνση να αποδείξει στους εταίρους ότι τα κονδύλια από τα δάνεια θα τύχουν διαχείρισης με όρους αγοράς, το ΥΠΟΙΚ σχεδίασε τις ιδιωτικές επενδύσεις -γιατί μόνο έτσι μπορούν να δοθούν- που θα ενισχυθούν με τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης μεταφέροντας το σύνολο του ρίσκου στον υποψήφιο επενδυτή.

Ορισε δηλαδή ότι για κάθε επενδυτική πρόταση θα πρέπει ο υποψήφιος επενδυτής να εμφανίσει ίδια κεφάλαια ίσα με το 20% του προϋπολογισμού της επένδυσης και χρηματοδότηση 30% του προϋπολογισμού της επένδυσης από τρίτο μέρος (π.χ. μια εμπορική τράπεζα). Τότε μόνο το κράτος θα συμπλήρωνε τον προϋπολογισμό με ενίσχυση στο 50% της επένδυσης, με χαμηλότοκα ευνοϊκά δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Συνεπώς, ο επενδυτής θα πρέπει να είναι πολύ σίγουρος για την απόδοση της επένδυσης, αφού θα έπρεπε να εξυπηρετήσει στη συνέχεια και το δάνειο προς την τράπεζα και το δάνειο από το κράτος. Είναι προφανές ότι σε ένα τέτοιο σχήμα δεν θα άντεχαν επιχειρήσεις οι οποίες δεν έχουν από πριν τραπεζικό προφίλ και επίσης αποδοτική επένδυση.