Συνέντευξη στον Πέτρο Κασφίκη

Οι θέσεις του Αμερικανού καθηγητή έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση με τις δηλώσεις Σόιμπλε, ο οποίος χαρακτήρισε τις συζητήσεις για το χρέος «παραπλανητικές», λέγοντας πως η Ελλάδα έχει εξασφαλισμένα χαμηλά επιτόκια δανεισμού για την επόμενη δεκαετία και πως το αληθινό πρόβλημα της οικονομίας είναι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας.

Μιλώντας ανοιχτά, ο κ. Σακς άσκησε οξεία κριτική στο Βερολίνο, το οποίο φωτογράφισε ως τον υπ’ αριθμόν ένα υπεύθυνο για την πολιτική της μονοδιάστατης λιτότητας που εγκλώβισε την χώρα στον φαύλο κύκλο της ύφεσης και οδήγησε το χρέος σε ακόμα δυσθεώρητα ύψη.

Πιστεύετε πως αυτή τη στιγμή είναι αναγκαία και εφικτή μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και αν ναι ποία μορφή θα θέλατε να λάβει;

Όταν μιλάμε για το βάρος του χρέους αναφερόμαστε στην ονομαστική αξία επί το επιτόκιο δανεισμού. Μια περικοπή της ονομαστικής αξίας χωρίς μια παράλληλη μείωση του επιτοκίου ή και το αντίθετο δεν θα έφερνε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα. Προσωπικά θα ήθελα να δω μια συμφωνία που θα περιλαμβάνει πολύ μακρά επιμήκυνση πληρωμών συνδυαζόμενη με χαμηλά και σταθερά επιτόκια, αφήνοντας παράλληλα ανοιχτό το ενδεχόμενο για κάποια προσαρμογή και της ονομαστικής αξίας αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Μια τέτοια, όμως, είδους συμφωνία μπορεί να είναι προϊόν μόνο ενός τεχνοκρατικού υπολογισμού. Πρέπει επιτέλους να αφήσουμε πίσω τις πολιτικές σκοπιμότητες, να κοιτάξουμε ευθέως τους αριθμούς και να φτιάξουμε ένα ρεαλιστικό σχέδιο για την Ελλάδα. Όσο περισσότερο κωλυσιεργούμε να αγγίξουμε το ζήτημα του χρέους, τόσο περισσότερο θα παρατείνουμε την ύφεση και το κοινωνικό κόστος. Αν λάβουμε υπόψη πως η Ελλάδα βρίσκεται και στην πρώτη γραμμή της προσφυγικής κρίσης, κατανοούμε ότι πρέπει να βρεθεί άμεσα μια ουσιαστική λύση στο ζήτημα του χρέους.

Αναφερθήκατε σε μια τεχνοκρατική προσέγγιση. Πιστεύετε πως έπαιξαν ρόλο οι πολιτικές σκοπιμότητες στην διαμόρφωση του ελληνικού προγράμματος και ποίοι είναι οι βασικοί λόγοι για τις αντεγκλήσεις που καταγράφονται ανάμεσα στις δύο πλευρές των δανειστών;

Πρέπει να καταλάβουμε πως όλα τα προγράμματα διάσωσης δεν είναι καθαρά τεχνοκρατικά σχέδια, αλλά σε πολύ μεγάλο βαθμό αποτελούν προϊόν πολιτικού συμβιβασμού. Από όλους τους θεσμούς που αντιπροσωπεύουν τους δανειστές, πιστεύω πως το ΔΝΤ είναι ο πιο ανεξάρτητος και λιγότερο επιρρεπής σε πολιτικές παρεμβάσεις. Το λάθος, όμως, που έκανε είναι ότι συμβιβάστηκε με τις απαιτήσεις της άλλης πλευράς.

Το ΔΝΤ είναι ο μόνος διεθνείς οργανισμός που υπέδειξε από την πρώτη στιγμή ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Από την άλλη πλευρά, η γερμανική κυβέρνηση ήταν εξαρχής κάθετα αντίθετη στο να αναγνωρίσει αυτή την πραγματικότητα. Σε μια τόσο περίπλοκη οικονομική κρίση υπάρχουν πολλά αντικρουόμενα συμφέροντα και δυστυχώς παίζονται και πολιτικά παιχνίδια, τα οποία πλήττουν την αξιοπιστία, την διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων μέτρων.

Πιστεύω πως δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένη από τα αποτελέσματα του προγράμματος στην Ελλάδα. Το ΔΝΤ από την πλευρά του έχει μελετήσει και αξιολογήσει ρεαλιστικά τους οικονομικούς δείκτες. Η Γερμανία, όμως, πιστεύω πως έχει ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για την πορεία του προγράμματος γιατί έχει αρνηθεί να προσεγγίσει το ζήτημα με έναν επαγγελματικό και επιστημονικό τρόπο.

Μάλιστα ο κ. Σόιμπλε υποστηρίζει πως οι κανόνες της ευρωζώνης δεν επιτρέπουν την απομείωση του ελληνικού χρέους, κάτι το οποίο πιστεύω πως δεν ισχύει. Το ΔΝΤ, λοιπόν, έχει κάνει τις απαραίτητες οικονομικές αναλύσεις, αλλά έχει βρεθεί παγιδευμένο στον πολιτικό κυκεώνα της ευρωζώνης. Δεν είναι μόνο η Γερμανία που αντιστέκεται. Υπάρχουν και άλλες χώρες που αντιτίθενται στον ρεαλισμό για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους. Έχουν, λοιπόν, στοιχήθει όλες πίσω από την Γερμανία και επιμένουν να χρονοτριβούν παραθέτοντας συνεχώς το πρόβλημα για το απώτερο μέλλον.

Υποστηρίξατε πως δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα στην Ελλάδα. Εκτός, λοιπόν, από το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους, ποίες άλλες δομικές αδυναμίες πιστεύετε πως παρουσίασαν τα ελληνικά προγράμματα;

Τα μέχρι τώρα πακέτα διάσωσης στηρίζονταν σε λάθος διαγνώσεις του προβλήματος. Δεν ήταν αρκετά δημιουργικά και σίγουρα δεν περιείχαν αναπτυξιακή προοπτική. Και η βασική ευθύνη για αυτή την αποτυχία πρέπει να αποδοθεί στην Ευρώπη και ειδικότερα την Γερμανία. Δυστυχώς η προσέγγιση των Γερμανών οικονομολόγων δεν είναι αρκετά δημιουργική. Δεν διαφωνώ, όμως, μαζί τους σε όλα τα ζητήματα. Πιστεύω στην δημοσιονομική πειθαρχία αλλά και στην αξία που έχει ένα νέο ξεκίνημα. Αν μια χώρα έχει ουσιαστικά χρεοκοπήσει (το χρέος δεν είναι πλέον βιώσιμο), πιστεύω πως πρέπει να μειώσουμε το χρέος για να επαναφέρουμε την ανάπτυξη.

Η Ελλάδα για παράδειγμα θα μπορούσε να εξάγει σε όλη την Ευρώπη ηλιακή και αιολική ενέργεια. Θα μπορούσαμε να οικοδομήσουμε μια πράσινη οικονομία στην Ευρώπη που θα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ελληνικές εξαγωγές ενέργειας. Αλλά που υπάρχει κάποιου τέτοιου είδους πρόβλεψη σε αυτά τα προγράμματα? Πουθενά, γιατί κανένας δεν σκέφτεται την ανάπτυξη. Μέχρι σήμερα ήταν σχεδόν αδύνατο να έχουμε μια σοβαρή συζήτηση για την δημιουργία μακροχρόνιων αναπτυξιακών στρατηγικών με τους Γερμανούς συναδέλφους.

Πιστεύω πως πλέον έχει φτάσει η στιγμή να γίνουμε περισσότερο σοβαροί. Χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα που θα συνδυάζει την δημοσιονομική προσαρμογή με ένα αναπτυξιακό σχέδιο και μια συμφωνία για την αναδιάρθρωση του χρέους.