Η κυβέρνηση έκανε Πάσχα αναζητώντας έναν εύσχημο τρόπο αναδίπλωσης που θα τη βγάλει από το αδιέξοδο με το έκτακτο Εurogroup στις 9 Μαΐου ώστε να εκτονωθεί έγκαιρα η πίεση που ασκεί το νέο αδιέξοδο στην αξιολόγηση.

Οπως φοβόταν ο κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος, η επιδιωκόμενη συμφωνία μεταφέρθηκε de facto τον Μάιο και οι δόσεις για τον Ιούνιο.

Οι εκπρόσωποι των δανειστών επέστρεψαν στα γραφεία τους, «όπου θα συνεχίσουν να εργάζονται με τις Αρχές και τα κράτη-μέλη για τα τελικά συστατικά ενός πλήρους πακέτου πολιτικής», όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση που βγήκε μετά την αναχώρησή τους. Την ίδια στιγμή η Κομισιόν ξεκαθαρίζει ότι το πακέτο των προληπτικών μέτρων 3,6 δισ. είναι αναγκαίο και ταυτόχρονα υιοθετεί συγκαταβατική στάση, με την αναπληρώτρια εκπρόσωπο της Ε.Ε. Μίνα Αντρέεβα να δηλώνει «οι άλλες πλευρές θεωρούν ότι τα μέτρα έκτακτης ανάγκης είναι αναγκαία, μπορούμε να εργαστούμε και να τα αξιολογήσουμε σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση».

Ο κ. Γερούν Ντάισελμπλουμ, μιλώντας σε ολλανδικό ραδιοφωνικό σταθμό, υποστήριξε ότι σε δύο εβδομάδες πρέπει να υπάρξει συμφωνία με την Ελλάδα, ενώ για τα προληπτικά μέτρα των 3,6 δισ. ευρώ ανέφερε ότι «είναι ακόμη αρκετά περίπλοκο νομικά ζήτημα». Στο μεταξύ, η συνάντηση που είχε την Τετάρτη ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης με τους επικεφαλής των θεσμών, παρουσία και των νομικών συμβούλων της κυβέρνησης, για τα νομικά ζητήματα που σχετίζονται με τα προληπτικά μέτρα δεν φαίνεται να είχε αποτέλεσμα. Αλλωστε, όπως δήλωσε την περασμένη Πέμπτη ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις «χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να συζητηθούν τα μέτρα έκτακτης ανάγκης, όπως και η πλήρης συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα».

Η διαπραγμάτευση μοιάζει να έχει μετατραπεί σε κινούμενη άμμο με αντικείμενο έναν λογαριασμό άμεσων και προληπτικών μέτρων ύψους 9 δισ. ευρώ τα οποία θα κληθούμε να πληρώσουμε. Το πακέτο των μέτρων ύψους 5,4 δισ. ευρώ έχει σχεδόν κλείσει και απομένει να προσδιοριστεί πόσο θα μειωθεί το αφορολόγητο για να θεωρηθεί ότι έχουμε συμφωνία για το περιεχόμενό του. Το πρόβλημα επικεντρώνεται στα προληπτικά ή διορθωτικά μέτρα ύψους 3,6 δισ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρόβλημα ανέκυψε στο ΕuroWorking Group όταν η ελληνική κυβέρνηση κατέβηκε με την πρόταση να νομοθετηθεί ότι ο υπουργός Οικονομικών θα έχει το δικαίωμα να κόβει δαπάνες σε περίπτωση που διαπιστώνεται απόκλιση από τους συμφωνηθέντες στόχους με βάση τις ανακοινώσεις της Εurostat. O αυτόματος μηχανισμός δημοσιονομικών διορθώσεων δεν βρίσκει σύμφωνους τους δανειστές επειδή η κυβέρνηση αποδέχεται μεν περικοπή των δαπανών αλλά ζητά ο υπουργός Οικονομικών να έχει τη δυνατότητα εξαίρεσης δαπανών αν τις αντικαθιστά με ισοδύναμα μέτρα.

Η ελληνική πρόταση δεν γίνεται δεκτή διότι οι θεσμοί ζητούν να είναι συγκεκριμένες και αυτοματοποιημένες οι περικοπές δαπανών ώστε να μην αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα των μέτρων. Προφανώς φοβούνται ότι η κυβέρνηση, αν σημειωθούν αποκλίσεις και έχει δικαίωμα εξαιρέσεων, θα επικαλεστεί αμφίβολης εισπραξιμότητας μέτρα ώστε να αποφύγει το πολιτικό κόστος των περικοπών στον δημόσιο τομέα. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο επικεφαλής της Ε.Ε. στο κουαρτέτο Ντέκλαν Κοστέλο επιφορτίστηκε να εντοπίσει ποιες θα είναι οι δαπάνες που θα περικόπτονται. Αν δεν ευοδωθούν οι ελπίδες της κυβέρνησης ότι οι δανειστές θα υποχωρήσουν από την αξίωσή τους να ψηφιστεί άμεσα η λίστα διορθωτικών μέτρων 3,6 δισ. έως το 2018, η διαπραγμάτευση οδηγείται σε δύο ενδεχόμενα: στη λήψη ενός θηριώδους πακέτου μέτρων 9-10 δισ. ευρώ που θα πλήξει άμεσα τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις ή σε έναν νέο κύκλο πολιτικής αστάθειας και εκλογές, όπως φέρεται να έχει ήδη διαμηνύσει ήδη στους δανειστές ο κ. Τσακαλώτος.

Και στις δύο περιπτώσεις, όπως λένε πηγές κοντά στη διαπραγμάτευση, ο κίνδυνος θα είχε αποφευχθεί αν η κυβέρνηση είχε αποδεχθεί σκληρά -αλλά βέβαιης απόδοσης για τα κρατικά ταμεία- μέτρα 3,6 δισ. ευρώ, όπως προέτρεπαν εξαρχής οι δανειστές, δηλαδή μείωση αφορολογήτου στα 8.182 ευρώ, περικοπές μισθών και συντάξεων στο Δημόσιο, αύξηση ΦΠΑ στη ΔΕΗ και στην ΕΥΔΑΠ κ.λπ. Χωρίς αυτά (που ισοδυναμούν με εξοικονόμηση 2% του ΑΕΠ) το ΔΝΤ αμφισβητεί την αποδοτικότητα όλων των άλλων μέτρων που παίρνει η κυβέρνηση (αυξήσεις ΦΠΑ κ.λπ.). Ετσι, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η κυβέρνηση μπορούσε να κλείσει συμφωνία από νωρίς στα 5,4 δισ. ευρώ και θα είχε αποφύγει τα μέτρα των 9 δισ. Ακόμα χειρότερα, επειδή η εισπραξιμότητα στα περισσότερα φορολογικά έσοδα που προτείνει η κυβέρνηση δεν ξεπερνά το 60% ή 70%, είναι ορατός ο κίνδυνος για εξοικονόμηση 9 δισ. ευρώ να απαιτηθούν μέτρα 10 δισ. ευρώ.

Δηλαδή να επιβαρυνθούμε και με φόρους 1 δισ. ευρώ που θα βεβαιώνονται αλλά δεν θα εισπράττονται και οι οποίοι θα προστεθούν στον φαύλο κύκλο των χρεών από νοικοκυριά και επιχειρήσεις – που μόνο για φέτος αναμένεται να αυξηθούν κατά τουλάχιστον 15 δισ. ευρώ ως το τέλος του 2016.

Περιμένοντας το Εurogroup με την ελπίδα ότι θα βγάλει την κυβέρνηση από το αδιέξοδο, το κλίμα στην οικονομία επιβαρύνεται, η ύφεση βαθαίνει και το πραγματικό κόστος των καθυστερήσεων -όπως επεσήμανε στην έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής- είναι πολλαπλάσιο από τα πακέτα μέτρων των 5,4 δισ. ευρώ που συζητούσε αρχικά η κυβέρνηση ή των 9 δισ. στα οποία έχουν φτάσει πλέον.
Η δέσμευση Τσακαλώτου στo Eurogroup του Αμστερνταμ, την 22α Απριλίου, για λήψη πρόσθετων μέτρων 3,6 δισ. ευρώ άνοιξε μία νέα σελίδα στην εποχή των μνημονίων, αντίστοιχη ίσως με εκείνη του Eurogroup της Ρίγα στη Λετονία, που ήταν η αρχή του τέλους για τον κ. Γιάνη Βαρουφάκη και οδήγησε στο τρίτο μνημόνιο. Γιατί μπορεί αυτή τη φορά ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών να μη βρέθηκε απομονωμένος όπως ο προκάτοχός του (τον υποστήριξαν ο Γάλλος, ο Ιταλός και ο Πορτογάλος ομόλογός του) αλλά η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί μόνη αν οι δανειστές δεν αποσύρουν τελικά, όπως ευελπιστεί η κυβέρνηση, την απαίτηση για νομοθέτηση λίστας διορθωτικών μέτρων ως το 2018.

Σύμφωνα με πληροφορίες:

■ Πηγές των θεσμών δεν αποκλείουν αδιέξοδο (dead end) στις διαπραγματεύσεις.

■ Δεν δίνουν καμία πιθανότητα για στρογγυλεμένες διατυπώσεις και έναν μηχανισμό διόρθωσης των αποκλίσεων χωρίς ψηφισμένα εκ των προτέρων μέτρα 3,6 δισ. ευρώ. «Ή θα ψηφιστεί λεπτομερής λίστα μέτρων ή τίποτε», προέβλεπαν.

■ Ούτε το πρώτο πακέτο των 5,4 δισ. έχει κλείσει πλήρως, καθώς παραμένουν «σκιές» για περίπου 300 εκατ. ευρώ. Οι δανειστές θα κάνουν τα στραβά μάτια μόνο όταν ψηφιστούν τα μέτρα για τα 9 δισ. ευρώ, έλεγαν πηγές μέσα από τη διαπραγμάτευση.

■ Δεν διαφωνούν ούτε η Κομισιόν ούτε οι άλλοι Ευρωπαίοι με τα συμπληρωματικά μέτρα. «Τα δέχτηκε ο Τσακαλώτος», τόνιζαν αρμόδιες πηγές θεωρώντας υπεκφυγή την επίκληση νομικών προβλημάτων στην προληπτική ψήφιση των μέτρων εκ μέρους της κυβέρνησης.

Ολα αυτά οδηγούν σε μια νέα περίοδο αβεβαιότητας και ασφυξίας της οικονομίας, όπως και πέρυσι, την οποία η κυβέρνηση μπορεί να εκμεταλλευτεί για να περάσει όλα τα μέτρα από την Κοινοβουλευτική της Ομάδα ή για να δρομολογήσει πολιτικές εξελίξεις (ανασχηματισμό, δημοψήφισμα ή εκλογές) που πιθανώς συγκαταλέγονται στα σχέδιά της.