Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τις νέες οδηγίες που ανακοίνωσε ο ΠΟΥ.

Η σύσταση της χρήσης της μάσκας από τους εμβολιασμένους συνίσταται στο ότι δεν έχει εμβολιαστεί όλος ο πληθυσμός και ένα τόσο μολυσματικό στέλεχος μπορεί να οδηγήσει σε εξάρσεις του ιού. Στο Ισραήλ περίπου οι μισοί ενήλικες που προσβλήθηκαν με το νέο στέλεχος ήταν πλήρως εμβολιασμένοι με το εμβόλιο της εταιρείας Pfizer.

Το νέο αυτό στέλεχος είναι το ταχύτερο στέλεχος στη διασπορά του έως τώρα. Η παρουσία του έχει εξακριβωθεί σε 92 χώρες του κόσμου και είναι πιθανόν να είναι το επικρατές στέλεχος του κορονοϊού σε παγκόσμιο επίπεδο. Επίσης είναι δυνητικά πιο θανατηφόρο στέλεχος, γιατί εξαιτίας της πολύ μολυσματικής του φύσης, θα προσβάλλει τελικά τους πιο ευπαθείς που θα νοσήσουν σοβαρότερα, θα νοσηλευτούν και πιθανά θα καταλήξουν από τη λοίμωξη COVID-19, ειδικά σε περιοχές με χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού.

Το στέλεχος αυτό πιθανά οδηγεί και σε σοβαρότερα συμπτώματα, αλλά και διαφορετικά από τα συνηθισμένα συμπτώματα της λοίμωξης COVID-19, όπως τα γνωρίζαμε έως τώρα. Στις ΗΠΑ πάνω από το 10% των ατόμων που μολύνονται τώρα από τον SARS-CoV-2, οφείλεται στο στέλεχος «Δέλτα» και έχει ήδη υπολογιστεί ότι έχουν ήδη καταλήξει λόγω αυτού του στελέχους πάνω από 600 χιλιάδες άνθρωποι. Γι’ αυτό, καταλήγουν οι Καθηγητές του ΕΚΠΑ, είναι σημαντική η πρόοδος του εμβολιασμού και η τήρηση των κανόνων ασφαλείας.

Θα κυριαρχήσει η μετάλλαξη «Δέλτα» – Τι λέει στον Ε.Τ. ο Νίκος Τζανάκης

Με μία νέα απειλή είναι αντιμέτωπη η Ευρώπη και, συνεπώς, η Ελλάδα τη στιγμή που οι χώρες είχαν αρχίσει να παίρνουν… ανάσες από το τρίτο και πολύ ισχυρό πανδημικό κύμα. Η μετάλλαξη «Δέλτα», που επικρατεί στη «γηραιά ήπειρο», τείνει να κυριαρχήσει και στη χώρα μας τις επόμενες εβδομάδες με την αύξηση του τουριστικού ρεύματος.

Το μεταλλαγμένο στέλεχος του κορονοϊού δείχνει… προτίμηση στους νέους, ειδικά στους ανεμβολίαστους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για κίνδυνο εξάρσεων το επόμενο διάστημα, λόγω της κινητικότητας των διακοπών, αλλά και ενός πιθανού τέταρτου κύματος νωρίτερα σε σχέση με αυτό που περίμενε η επιστημονική κοινότητα. Οι στοχευμένες επιτόπου παρεμβάσεις, όπως οι δράσεις για την αύξηση των ποσοστών εμβολιασμού, η επαναφορά μέτρων (π.χ. μάσκες παντού) και στην έσχατη περίπτωση τα τοπικά lockdowns αποτελούν το… plan B για την αντιμετώπιση του νέου και υπερμεταδοτικού στελέχους.

Συναγερμός στην Κρήτη για τη μετάλλαξη Δέλτα 

Η κινητοποίηση των Αρχών στην Κρήτη, όπου και συγκεντρώνεται προς το παρόν η μετάλλαξη «Δέλτα», είναι ενδεικτική τού τι ακολουθεί τις επόμενες εβδομάδες, εφόσον το μεταλλαγμένο στέλεχος κυριαρχήσει και στην Ελλάδα. Από τους δημάρχους ζητήθηκε… επιχείρηση αύξησης των ποσοστών εμβολιασμών (στο Ηράκλειο, όπου κυκλοφορούν τα περισσότερα περιστατικά της μετάλλαξης, η εμβολιαστική κάλυψη είναι περίπου στο 40%). Στο ίδιο πλαίσιο παρόμοιες κινήσεις θα επιχειρούνται όπου παρατηρείται πρόβλημα, με την Τοπική Αυτοδιοίκηση να έχει σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια. Δεν αποκλείεται να ληφθούν επιπλέον μέτρα που άρθηκαν, όπως είναι η επαναφορά της μάσκας και σε όλους τους εξωτερικούς χώρους. Το χειρότερο σενάριο είναι η επιβολή τοπικών lockdowns, ενδεχόμενο που μοιάζει να απομακρύνεται, λόγω των εμβολιασμών, αλλά δεν πρέπει να θεωρείται απίθανο, καθώς η πανδημία εδώ και 17 μήνες έχει δείξει ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να ληφθούν περιοριστικά μέτρα.

Η αύξηση του αριθμού των θετικών στη μετάλλαξη «Δέλτα» πρέπει να θεωρείται δεδομένη με την άνοδο του τουρισμού. «Ολα τα μοντέλα λένε ότι σε όλες τις χώρες κάποια στιγμή θα γίνει», ανέφερε χαρακτηριστικά στην εβδομαδιαία ενημέρωση ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας, Γκίκας Μαγιορκίνης. Η διαμόρφωση του ελληνικού επιδημιολογικού χάρτη, πάντως, εξαιτίας του μεταλλαγμένου στελέχους, τις επόμενες εβδομάδες δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια. «Θα δούμε τι θα γίνει στην Ελλάδα, σε άλλες χώρες έφερε έξαρση κρουσμάτων, σε άλλες όχι. Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για ένα στέλεχος που μεταδίδεται πολύ εύκολα και μας βρήκε λιγάκι ανέτοιμους εμβολιαστικά. Εάν ήμασταν σε 50% κάλυψη και με τις δύο δόσεις, θα ήμασταν λίγο καλύτερα» (σ.σ.: η πλήρης εμβολιαστική κάλυψη στην Ελλάδα αφορά λίγο περισσότερο από το 30% του πληθυσμού), εξηγεί στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκος Τζανάκης.

Το επόμενο 15νθήμερο, μάλιστα, κρίνεται ιδιαίτερα κρίσιμο κατά τον καθηγητή, καθώς θα φανεί η επίδραση του μεταλλαγμένου στελέχους. «Το προβλεπτικό μοντέλο, προς το παρόν, δείχνει 200 κρούσματα έως τις 10 Ιουλίου. Εάν δεν πάμε εκεί και μείνουμε σε 500 ή 400, τότε είναι ένδειξη ότι επιδρά η μετάλλαξη».

Ο ίδιος επισημαίνει ότι το τέταρτο κύμα θα αφορά στους ανεμβολίαστους και όσοι περισσότεροι θα είναι τόσο πιο δυναμικό το κύμα. Επιπλέον, οι εξάρσεις σε ανεμβολίαστους θα έχουν επίδραση και στους ευπαθείς και ασθενείς με χαμηλή ανοσιακή απόκριση στα εμβόλια, που επίσης κινδυνεύουν να νοσήσουν. «Ελπίζω με λίγη προσοχή να καταφέρουμε να το αποφύγουμε», επισημαίνει και προσθέτει: «Η μετάλλαξη κυκλοφορεί στην κοινότητα και το κακό είναι ότι εβδομάδα με την εβδομάδα διπλασιάζεται σε ποσοστό. Πολύ γρήγορα, πιστεύω μέσα στον Αύγουστο, θα έχει κατακλύσει την Ελλάδα».

Προβληματισμός

Το νέο μεταλλαγμένο στέλεχος έχει γεννήσει έντονο προβληματισμό στους επιστημονικούς κύκλους, καθώς είναι πιο μεταδοτικό έως και 60%, ενώ φαίνεται να σχετίζεται, σύμφωνα με τον κ. Τζανάκη, και με τη μετατόπιση των νέων κρουσμάτων στις μικρότερες ηλικίες. «Η προσβολή των νέων σε τόσο μεγάλα ποσοστά σχετίζεται κατά πάσα πιθανότητα με τη μετάλλαξη. Αυτό οφείλεται στο ότι είναι πιο μεταδοτική και έχει καταφέρει να είναι το ίδιο μεταδοτική στους νέους όπως με τους ενήλικες. Ενώ οι νέοι ήταν ελαφρώς πιο ανθεκτικοί στις προηγούμενες μεταλλάξεις, το ίδιο και τα παιδιά, φαίνεται ότι ο ιός βρήκε και ξεκλείδωσε και το ανοσοποιητικό των νέων και των παιδιών», λέει χαρακτηριστικά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Ισραήλ, χώρα που πέτυχε γρήγορη εμβολιαστική κάλυψη και επανήλθε σε κανονικότητα ταχύτερα σε σχέση με την Ευρώπη, για παράδειγμα, παρουσιάστηκαν εξάρσεις σε σχολεία που αποδόθηκαν στη μετάλλαξη «Δέλτα».

Με δεδομένο ότι η πρώτη δόση του εμβολίου δεν μοιάζει να… αγγίζει το μεταλλαγμένο στέλεχος, είναι επιτακτική η ανάγκη ολοκλήρωσης του εμβολιαστικού σχήματος απ’ όλους, καθώς μπορεί να προσβάλει αρκετά άτομα με μία δόση. Το πρόβλημα είναι εντονότερο για άτομα που δεν είναι πλήρως εμβολιασμένα και ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Το αισιόδοξο στοιχείο του νέου… κεφαλαίου που έχει ανοίξει στην πανδημία είναι, σύμφωνα με μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, ότι σε χώρες με εμφανή την αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων, όπως είναι η Βρετανία, δεν φαίνεται να μεταφράζεται σε αντίστοιχη αύξηση νοσηλειών και θανάτων.

Η μετάλλαξη «Δέλτα» κατέγραφε έως και την Πέμπτη 24 Ιουνίου και με δείγματα που αναλύθηκαν έως τις 16/6 συνολικά 29 κρούσματα, από τα οποία τα 19 στο Ηράκλειο Κρήτης. Σε διάστημα μίας εβδομάδας ο αριθμός υπερδιπλασιάστηκε, καθώς τα περιστατικά την περασμένη εβδομάδα ανέρχονταν σε 11. Ο ρυθμός μετάδοσης κρίνεται μεγάλος από τους ειδικούς και τα επιβεβαιωμένα περιστατικά δεν αντιπροσωπεύουν το σύνολο των θετικών στα μεταλλαγμένα στελέχη, καθώς η επιτήρηση αφορά σε συγκεκριμένο αριθμό δειγμάτων.

Εμβόλια: Απαραίτητη η τρίτη δόση για τις ευάλωτες ομάδες

Με δεδομένο ότι ορισμένα άτομα δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στο εμβόλιο, και πρόκειται κυρίως για ανοσοκατεσταλμένους, όπως οι μεταμοσχευμένοι, ενδεχομένως και ορισμένους ηλικιωμένους, φαίνεται πως η τρίτη δόση θα είναι απαραίτητη για την προστασία τους. Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρόσφατα ανέφερε, με αφορμή την επίσκεψη της επιτρόπου Υγείας της Ε.Ε., Στέλλας Κυριακίδου, ότι υπάρχουν επαρκή εμβόλια και για ενισχυτική δόση.

Οι εμβολιασμένοι που προσήλθαν από τους πρώτους στα εμβολιαστικά κέντρα, δηλαδή τον Ιανουάριο του 2021, έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται εάν χάνουν τα αντισώματά τους και πότε πρέπει να προχωρήσουν σε τρίτη δόση. Η ερευνητική κοινότητα δεν έχει καταλήξει ακόμη για τον χρόνο πραγματοποίησης της τρίτης δόσης και ποιοι θα την κάνουν, ωστόσο το πρώτο στίγμα το έδωσε μέσα στην εβδομάδα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).

Ειδικότερα, προβλέπει ότι τα άτομα που είναι πιο ευάλωτα στην Covid-19, όπως οι ηλικιωμένοι, θα χρειαστεί να εμβολιάζονται ετησίως για προστασία από παραλλαγές, σύμφωνα με ένα εσωτερικό έγγραφο του Οργανισμού που περιήλθε σε γνώση του Reuters. Στο έγγραφο, επίσης, υπογραμμίζεται ότι ο ΠΟΥ θεωρεί πιθανό σενάριο τον εμβολιασμό ανά δύο χρόνια για τον γενικό πληθυσμό.

«Ο επιφανής ερευνητής με αντικείμενο, κυρίως, τα εμβόλια Covid και όχι μόνο, ο σερ Αντριου Πόλαρντ, ήταν εξαιρετικά αισιόδοξος σχετικά με την ανάγκη χορήγησης τρίτης δόσης, που τόσο απασχολεί το κοινό. Κατά την εκτίμησή του, η ανοσία από τις δύο δόσεις είναι ισχυρή και με μεγαλύτερη ανοσιακή διάρκεια απ’ ό,τι υπέθεταν αρχικά. Πιθανώς, σε αυτό να συντελεί και η αναμνηστικού τύπου διέγερση του ανοσοποιητικού που γίνεται από την κυκλοφορία του ιού στην κοινότητα», επισήμανε η πρόεδρος της Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, την εβδομάδα που πέρασε. Τα όσα ανέφερε κινούνται στην ίδια κατεύθυνση με τον ΠΟΥ, καθώς θεωρείται από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ότι η ανοσία από τις δύο δόσεις στον γενικό και υγιή πληθυσμό διαρκεί.

Επάρκεια

Η Ελλάδα έχει όλα τα εμβόλια ανοιχτά για τους ενήλικες και, μάλιστα, η διαθεσιμότητα των ραντεβού, λόγω επάρκειας εμβολίων, είναι τέτοια, ώστε να θωρακιστεί ο πληθυσμός σύντομα. Αυτό που μένει είναι να σπεύσουν όλοι οι πολίτες για εμβολιασμό. Μέχρι και τώρα, εμβολιασμένο με τουλάχιστον μία δόση είναι περίπου το 44% του πληθυσμού και πλήρως εμβολιασμένο περίπου το 32%. Mε βάση τα προγραμματισμένα ραντεβού και τις παραδόσεις των εταιριών, ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους, έχει εκτιμήσει ότι μέσα στο επόμενο δίμηνο η εμβολιαστική κάλυψη θα φτάσει στο 70% τουλάχιστον με τη μία δόση του εμβολίου. Μένει να φανεί εάν το τείχος ανοσίας αυτό είναι αρκετό για να καλυφθεί η ινδική παραλλαγή του ιού (στέλεχος «Δέλτα»). Ο καθηγητής του LSE, Ηλίας Μόσιαλος, επισημαίνει πως δεν είναι. Οπως ανέφερε σε πρόσφατη ανάρτησή του, υπολογίζεται ότι προκειμένου να υπάρξει συλλογική προστασία από το μεταλλαγμένο στέλεχος πρέπει περισσότεροι από το 82% των ενηλίκων να έχουν είτε φυσική ανοσία, δηλαδή επειδή κόλλησαν την Covid-19, είτε επίκτητη, λόγω των εμβολιασμών.