Κατά κάποιους, οι πρώτες αναφορές στη νόσο και τις συνέπειές της γίνονται στην Παλαιά Διαθήκη και τη Βίβλο. Παλαιότερα αποδίδουν σε αυτήν τον λοιμό των Αθηνών, που το 426 π.Χ. εξοντώνει έναν στους τρεις κατοίκους της πόλης, μεταξύ των οποίων τον ίδιο τον Περικλή. Το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα πανώλης στην παγκόσμια Ιστορία καταγράφεται το 541 μ.Χ. στην περιοχή του Νείλου, ενώ την ίδια χρονιά η αρρώστια φτάνει στην Κωνσταντινούπολη, όπου μέσα σε τέσσερις μόλις μήνες εξοντώνει τον μισό πληθυσμό της Βασιλεύουσας.

Από τότε η νόσος «ταξιδεύει» για πάνω από δύο αιώνες σε όλα τα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη μέχρι τη σκανδιναβική χερσόνησο και εν συνεχεία στην Ασία, προκαλώντας εκατομμύρια θανάτους, παράλυση της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, ανείπωτο τρόμο και μαζική υστερία. Στον ελληνικό χώρο η ιουστινιάνειος πανώλη (παίρνει την ονομασία της από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α’ που βρίσκεται στην εξουσία στην πρώτη εμφάνισή της) αποδεκατίζει, εκτός της Κωνσταντινούπολης, τους πληθυσμούς σε Θεσσαλονίκη, Μικρά Ασία, Κεντρική Ελλάδα και Μονεμβασιά.

Τους επόμενους έξι αιώνες η πανώλη -για αδιευκρίνιστους μέχρι σήμερα λόγους- εξαφανίζεται, μέχρι να την ξαναβρούμε το 1346 αρχικά στην Κίνα σκοτώνοντας πάνω 13 εκατομμύρια ανθρώπους και μέσω της Ινδίας και του Δρόμου του Μεταξιού σε Κριμαία, Κωνσταντινούπολη και Ιταλία. Η νόσος συνήθως μεταφέρεται μέσω των πλοίων, γι’ αυτό και οι περισσότεροι λοιμοί ξεκινούν από τα λιμάνια προς την ενδοχώρα θερίζοντας στο πέρασμά τους εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε ελάχιστο διάστημα. Στο Λονδίνο των 4 εκατομμυρίων κατοίκων σε δεκαέξι μήνες χάνουν τη ζωή τους ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι, ενώ την ίδια περίοδο η Γερμανία έχει 1,2 εκατομμύρια θύματα σε μόλις 6 μήνες.

Οπως αναφέρει ο Βοκάκιος: «Αυτή η συμφορά προξένησε τέτοια τρομάρα στις ψυχές ανδρών και γυναικών, ώστε απαρνήθηκε αδελφός τον αδελφό, θείος τον ανιψιό και αδελφή τον αδελφό. Οι γυναίκες συχνά εγκατέλειπαν τους άνδρες τους. Και το χειρότερο, αν και φαντάζει απίστευτο, πατεράδες και μανάδες φέρονταν στα παιδιά τους σαν ξένα, αρνούμενοι να τα δουν και να τα φροντίσουν».

Τα αρχικά μέσα αντιμετώπισης του «μαύρου θανάτου» είναι πρωτόγονα: φωτιές, καπνοί, θυμιάματα, σφραγίσματα δωματίων μετά τον θάνατο ασθενούς και απολύμανση με ατμούς φορμαλίνης. Στην πορεία επινοούνται τα εξής: ψεκασμός, κάλυψη θυμάτων με ασβέστη, καμφορά ή θειάφι, πλύσιμο χεριών και προσώπου με ξίδι, απαγόρευση χωματερών και χοιροστασίων εντός των πόλεων, απομόνωση ασθενών, υποχρεωτική δήλωση κάθε νέου κρούσματος, αλλά σημαντικότερο απ’ όλα κρίνεται το μέτρο της καραντίνας. Οποιο πλοίο προσεγγίζει το λιμάνι επιβάλλεται να αγκυροβολεί σε μακρινή απόσταση από αυτό για τουλάχιστον έναν μήνα, μέχρι να επιβεβαιωθεί ότι επιβάτες και εμπορεύματα δεν μεταφέρουν τον θανατηφόρο βάκιλο.

Από την παράνοια στη λύτρωση

Για τους περισσότερους η πανούκλα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η τιμωρία του Θεού προς τους ανθρώπους που έχουν ξεστρατίσει από την Εκκλησία και η αντιμετώπισή της γίνεται με λιτανείες, προσευχές και, σε κάποιες περιπτώσεις, αυτομαστιγώσεις. Oταν αυτά δεν φέρνουν αποτέλεσμα, τον λόγο παίρνει ο αντισημιτισμός. Οι Εβραίοι άλλοτε θεωρούνται γενικώς υπεύθυνοι για την εξάπλωση της νόσου και άλλοτε η πανούκλα αποτελεί μυστικό τους δημιούργημα με στόχο την εξόντωση όλων των χριστιανών.

Οι παραπάνω θεωρίες έχουν ως αποτέλεσμα τον αποδεκατισμό του ευρωπαϊκού εβραϊκού στοιχείου, με μεμονωμένες ή μαζικές δολοφονίες. Από την παράνοια αναζήτησης υπεύθυνων για το θανατικό της πανούκλας σε χώρους εκτός της επιστήμης δεν λείπει ούτε η στοχοποίηση των γατών… Οσον αφορά στα πανέμορφα αιλουροειδή, που είναι ήδη ενοχοποιημένα από τον Πάπα Γρηγόριο τον 9ο από το 1233 και εξοντωμένα από τότε, το κενό τους φαίνεται την περίοδο εξάπλωσης της πανώλης, αφού πλέον ποντίκια και αρουραίοι, που είναι φορείς της νόσου, «χορεύουν», αφού υπάρχουν ελάχιστοι γάτοι…

Τους επόμενους αιώνες η πανούκλα χτυπά την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η διοίκηση της οποίας δεν λαμβάνει κανένα μέτρο καταστολής της, επειδή τη θεωρεί θεόσταλτη τιμωρία, που οι υπήκοοί της πρέπει να υπομείνουν. Ενδεικτικοί αριθμοί της φρίκης στην κατεχόμενη Ελλάδα είναι τα χιλιάδες θύματα σε Θεσσαλονίκη το 1545 και Πελοπόννησο το 1687, το 1740 μόνο στην Κεφαλλονιά χάνουν τη ζωή τους 1.800 από τους 5.000 κατοίκους του νησιού, ενώ το 1801 στο Ναύπλιο η πανώλη σκοτώνει 4.000 από τους 6.000 κατοίκους της πόλης. Η λύτρωση για την ανθρωπότητα έρχεται στο τέλος του 19ου αιώνα από τον Ελβετό γιατρό Εμίλ Ζαν Αλεξάντρ Γιέρσεν, που ανακαλύπτει την αιτία μετάδοσης της ασθένειας και παρασκευάζει τους πρώτους σωτήριους ορούς.

Ειδήσεις σήμερα

Τραγωδία στα Τέμπη: 4 δικογραφίες, 33 κατηγορούμενοι – Τον Ιούνιο η δίκη

Έρευνα: Τέλος τα μετρητά για 7 στους 10 Έλληνες – Αγοράζουν μόνο οnline

Αυτή είναι η τελευταία επιθυμία του Ναβάλνι – «Μεσημέρι κατά του Πούτιν» στις 17 Μαρτίου [Βίντεο]

Μνημόσυνο τέως βασιλιά Κωνσταντίνου στο Γουίνδσορ : Γαλαζοαίματοι από όλο τον κόσμο έδωσαν το «παρών» – Ηχηρή η απουσία του πρίγκιπα Γουίλιαμ

Αντιτρομοκρατική: Επιχείρηση σε Αθήνα και δύο φυλακές – Tα χτυπήματα

Πάτρα: 60χρονη έπεσε θύμα γνωστού σεφ – Πώς της…«άρπαξε» σχεδόν 500.000 ευρώ [Βίντεο]

Νέα ανακοίνωση από το παλάτι για την πορεία της υγείας της Κέιτ