Στις 24 Ιουλίου 1923 έλαβε χώρα στη Λωζάνη της Ελβετίας η τελική πράξη μιας μακράς διαπραγμάτευσης, η οποία διήρκεσε οκτώ μήνες και κατέληξε στην υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης ανάμεσα στη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία και το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, από τη μία πλευρά, και στην Τουρκία, από την άλλη. Το κείμενο της Συνθήκης περιλάμβανε 143 άρθρα και συνοδευόταν από 17 Συμβάσεις, Συμφωνίες, Πρωτόκολλα και Δηλώσεις. Η Συνθήκη της Λωζάννης δεν αφορούσε αποκλειστικά τα εκκρεμή ελληνοτουρκικά ζητήματα, αλλά ρύθμιζε και θέματα που σχετίζονταν με τα Στενά των Δαρδανελλίων, της Προποντίδας και του Βοσπόρου, τη Μέση Ανατολή, την αποπληρωμή των ομολογιούχων του δημόσιου οθωμανικού χρέους κ.ά. Επρόκειτο ουσιαστικά για μια συνθήκη η οποία επικύρωνε το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ρύθμιζε τα ζητήματα που ανέκυψαν από τη διάλυσή της.
Συνθήκη της Λωζάνης: Η τελετή της υπογραφής ς υπήρξε επιβλητική και μεγαλοπρεπής
Στις τρεις το μεσημέρι, στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου, άρχισε η τελετή της υπογραφής της Συνθήκης. Πρώτοι υπέγραψαν ο Ισμέτ πασάς και ο Ριζά Νουρ, υπουργός Υγείας και μέλος της τουρκικής αντιπροσωπείας. Ακολούθησαν οι επικεφαλής των αντιπροσωπειών της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας.
Έπειτα ήρθε η σειρά του Βενιζέλου, ο οποίος, όπως τον περιγράφουν οι εφημερίδες, ήταν σοβαρός, ψύχραιμος και «κύριος τοῦ ἑαυτοῦ του». Υπέγραψε τη συνθήκη με μια πένα διακοσμημένη με πολύτιμους λίθους, δώρο Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Όπως και η χρυσή πένα της Συνθήκης των Σεβρών, εκτίθεται σήμερα, δίπλα της, στο σπίτι του στη Χαλέπα.
Ο φωτογραφικός φακός συνέλαβε τη θλιμμένη όψη του προσώπου του όταν βγήκε στον περίβολο του Πανεπιστημίου. Τα αισθήματά του τα εξομολογήθηκε στους δημοσιογράφους: «Πῶς νὰ σᾶς κρύψω την βαθεῖαν μελαγχολίαν με την ὁποίαν ὑπέγραψα την Συνθήκην τῆς Λωζάννης, δι’ ἧς ὁριστικῶς καταργεῖται ἡ Συνθήκη τῶν Σεβρῶν;». Την υπέγραψε έχοντας συναίσθηση ότι προσφέρει υπηρεσία στην πατρίδα του. Μην ξεχνάτε, τους είπε, ότι είμαστε ηττημένοι και ότι, με τις επικρατούσες διεθνώς συνθήκες, η επανάληψη του πολέμου θα οδηγούσε σε «πλήρη ὄλεθρον τῆς Ἑλλάδος». Εκείνες τις ώρες προείχε το «ἔργον τῆς ἐσωτερικῆς ἀνασυγκροτήσεως», η προκήρυξη ελεύθερων εκλογών για την εκλογή νέας Βουλής και η ομαλοποίηση του πολιτικού βίου της χώρας.
Δυτική Θράκη, Πατριαρχείο, ουδετεροποίηση των νησιών, παράδοση του εμπορικού στόλου, θηριώδης πολεμική αποζημίωση ήταν οι βασικές διεκδικήσεις στην ατζέντα των Τούρκων, όταν ξεκινούσε η Διάσκεψη. Στις 24 Ιουλίου όλα αυτά είχαν διαγραφεί. Το μόνο που κέρδισε η Τουρκία ήταν η Ίμβρος και η Τένεδος και μια επουσιώδης διευθέτηση των συνόρων. Η Ελλάδα είχε ηττηθεί στον πόλεμο, αλλά όχι και στην ειρήνη.
Συνολικά η συνθήκη ρύθμιζε τα συμφέροντα των εμπλεκόμενων μερών, από την Ελλάδα και την Τουρκία, μέχρι τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, καθώς διαμόρφωσε τη γεωγραφική φυσιογνωμία Ελλάδας και Τουρκίας περίπου όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, αλλά και των άλλων χωρών που συνορεύουν με την Τουρκία, όπως μεταδίδει η ιστοσελίδα zarpanews.gr.
Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης (Παπαδής),
Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος
Ειδήσεις σήμερα
Καιρός: Τρίτο «κύμα» καύσωνα με 44άρια από αύριο – Επικαιροποιήθηκε το έκτακτο δελτίο
Ροή Ειδήσεων 
