Εκτός του τίτλου της πρωτεύουσας που αποκτά η Αθήνα το 1834, τίποτα άλλο σε αυτή δεν θυμίζει σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη.

Ιδίως στο ζήτημα των σκουπιδιών η νεόκοπη πρωτεύουσα μοιάζει με τριτοκοσμικό χωριό, αφού για την καθαριότητά της μεριμνεί μόνο ένα κάρο σε ρόλο απορριμματοφόρου και ένας οδοκαθαριστής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σκουπίδια και ακαθαρσίες αναμεμιγμένα με μπάζα της νεοαναγειρόμενης πόλης να δημιουργούν βουνά βρόμας και δυσωδίας με πολλαπλές εστίες μολυσματικών ασθενειών.

Οδοκαθαριστές

Στα τέλη του 19^ου αιώνα ο Δήμος Αθηναίων καθαρίζεται πλέον από 47 κάρα με ισάριθμους οδοκαθαριστές, τα οποία περνούν στις 6 το πρωί και στις 9 το βράδυ. Ο οδοκαθαριστής χτυπά την πόρτα του σπιτιού, παραλαμβάνει τον τενεκέ με τα απορρίμματα που ρίχνει στο ασκέπαστο κάρο, με αποτέλεσμα στη διαδρομή τα περισσότερα από αυτά να επιστρέφουν στους δρόμους. Πολλές νοικοκυρές, μην τηρώντας το ωράριο του απορριμματοφόρου, βγάζουν τα σκουπίδια διαφορετικές ώρες, με αποτέλεσμα τα τελευταία να γίνονται έρμαιο του αέρα, τροφή αδέσποτων ή οικόσιτων ζώων και παιχνίδι των δεκάδων παιδιών που τρέχουν στους δρόμους.

Οσα παραμένουν στο κάρο, αφού αφήνουν την… ευωδιά τους σε όλη την πόλη, καταλήγουν σε αυτοσχέδιες χωματερές που βρίσκονται κυρίως στα δυτικά προάστιά της και αποτελούν ανεκμετάλλευτα χωράφια που ιδιώτες εργολάβοι νοικιάζουν στον Δήμο.

Υπεύθυνη τήρησης του νόμου περί καθαριότητας είναι η Αστυνομία, με αποτέλεσμα τη σύγχυση αρμοδιοτήτων. Το 1897 ο τότε δήμαρχος Καλλιφρονάς επιρρίπτει την ευθύνη της βρόμικης πρωτεύουσας στην Αστυνομία λέγοντας δηκτικά: «Παρατηρήσατε τας πλατείας Κάνιγγος και Κολωνακίου, είναι καθαρώταται όλαι. Παρατηρήσατε και τον προ της Αστυνομίας κήπον. Οχι μόνον είναι ακάθαρτος, αλλά και τα δενδρύλλια, τα έχοντα κάποια αξίαν, μας τα έκλεψαν».

Στις αρχές του 20^ού αιώνα η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο. Μία επιτροπή δημοτικών συμβούλων συνοδευόμενη από γιατρούς και δημοσιογράφους, καταγράφει όσα επικρατούν στους δρόμους πίσω από τη δημοτική αγορά προς την οδό Πειραιώς. Τα ρεπορτάζ αναφέρουν ότι «…ούτε δεκαπέντε Ζολάδες δεν αρκούσαν για να περιγράψουν τη φρίκη εκείνων των περιοχών. Ακούσατε τι γίνεται και σχίσατε τα ρούχα σας, ως φορολογούμενοι ελεύθεροι πολίτες του ελληνικού βασιλείου». Η οδός Σοφοκλέους κατακλύζεται από σκουπίδια, στάσιμα νερά, περιττώματα ζώων από τις άμαξες, υπολείμματα φαγητών και λάκκους με πελτέ από παρακείμενη βιοτεχνία. Οι οδοί Αγησιλάου και Μυλλέρου χρησιμοποιούνται ως αφοδευτήρια, ενώ οι φραγμένοι από ακαθαρσίες, τενεκέδες και ψοφίμια υπόνομοι ξεχειλίζουν από βρόμα, κάνοντας τους γιατρούς της επιτροπής να μιλούν για θαύμα που η πόλη δεν μαστίζεται από επιδημίες τύφου και χολέρας. Οι περιγραφές που ακολουθούν στην εφημερίδα για τα τεκταινόμενα στην οδό Αγησιλάου, στην οποία λειτουργούν και παράνομα σφαγεία, είναι τόσο αποκρουστικές που καθιστούν αδύνατη ακόμα και σήμερα την αναπαραγωγή τους…

Μέτρα

Μετά τη σοκαριστική περιοδεία ο Δήμος λαμβάνει ουσιαστικά μέτρα για την καθαριότητα της πόλης. Ετσι, δημιουργούνται για πρώτη φορά δημόσια ουρητήρια, η έλλειψη των οποίων επιβάρυνε τους αθηναϊκούς δρόμους σε ζητήματα δημόσιας υγιεινής και αισθητικής. Ομως, η ανάθεση κατασκευής 150 αποχωρητηρίων προκαλεί αντίστοιχα προβλήματα, όπως σήμερα η δημιουργία χωματερών. Ουδείς τα θέλει στη γειτονιά του. Τον Ιανουάριο του 1902 ο Δήμος Αθηναίων υπογράφει σύμβαση με εργολάβο που αναλαμβάνει την καθαριότητα της πρωτεύουσας και υποχρεώνεται να κυκλοφορήσει 70 νέα, ευπρεπή και σκεπασμένα κάρα-απορριμματοφόρα, ενώ οι οδοκαθαριστές οφείλουν να ντύνονται με ομοιόμορφες στολές και να φέρουν στο πηλήκιο αριθμό ώστε να ελέγχονται ευκολότερα.

Σύντομα όμως δημιουργούνται άλλα προβλήματα. Ο Δήμος διαμαρτύρεται γιατί τα απορρίμματα θάβονται επιφανειακά και όχι σε λάκκο τριάμισι μέτρων, όπως ορίζει η σύμβαση, με αποτέλεσμα οι εφημερίδες να μιλούν για νεκρανάστασή τους: «Και εν τούτοις τα σκουπίδια θάπτονται, ως οι πεθαμένοι. Αλλ’ αφού θάπτονται πώς επανέρχονται εις την ζωήν και εις την κυκλοφορίαν; Οι πεθαμένοι άμα ταφούν ετελείωσε, δεν αναφαίνονται πλέον. Αλλά πώς συμβαίνει αυτή η παλιοεφημερίδα, αυτό το ράκος, ν’ αναφαίνωνται, αφού ήδη προ μηνών τα παρέλαβεν εις το κάρο του ο σκουπιδιάρης και τo έθαψεν εις το νεκροταφείον των περιττωμάτων; Διότι έρχονται απ’ έξω, σας επαναλαμβάνω, τα είδα με τα μάτια μου».

Καύση

Η εν συνεχεία πληθυσμιακή έκρηξη της πρωτεύουσας και οι νέες προσφυγικές συνοικίες θέτουν νέα ζητήματα καθαριότητας και σύγχρονου τρόπου αποθήκευσης ή καταστροφής των παραγόμενων σκουπιδιών. Η επιτροπή που ασχολείται με το θέμα το 1928 προτείνει καύση τους «διά μηχανικών μέσων, όπως άλλωστε συμβαίνει εις τας μεγάλας πόλεις της Ευρώπης». Η εισήγηση δεν εφαρμόζεται ποτέ, με την πολιτεία να υιοθετεί μέχρι και σήμερα την, ξεπερασμένη από τότε, μέθοδο της απόθεσης σε λάκκους. Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι αντίστοιχη πρωτοβουλία καύσης των απορριμμάτων ανατίθεται το 1913 στην Αστυνομία, αλλά ο τότε αστυνομικός διευθυντής Αθηνών την αρνείται με την αιτιολογία ότι δεν συνοδεύεται από αντίστοιχο κονδύλι για σπίρτα, βενζίνη και οινόπνευμα…

Η «αστειότης» της καθαριότητας:

Παρότι έχουν περάσει σχεδόν 125 χρόνια από το παρακάτω δημοσίευμα του 1899, διαπιστώνουμε ότι ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει μέχρι σήμερα και στη μέθοδο εργασίας των οδοκαθαριστών και στην γκρίνια για την αποτελεσματικότητα, αφού ο τότε δημοσιογράφος χαρακτηρίζει τον καθαρισμό των δρόμων ως φάρσα.

«Προηγείται πάντοτε ένα γεροντάκι με μιαν πελώριαν σκούπαν εις τον ώμον, έπεται δε ένα κάρρο κατάφορτον από χώμα, κουρελάκια, παλιοντενεκέδες και κάθε είδους λείψανα ζωής, πλούτου και ευημερίας. Και έρχεται το καθάρισμα του δρόμου. Αλλά πρέπει να τους ιδήτε αυτούς συναθλητάς του Ηρακλέους, τους σαρωτάς της κόπρου του Αυγείου και των βρωμερών υπολειμμάτων της χθεσινής ζωής διά να λιγωθείτε στα γέλια. Περάσατε ένα πρωί από μίαν εκ των λεωφόρων μας και παρατηρήσατε καλά διά να ιδήτε την εξέλιξην της φάρσας αυτής, της οποίας οι ήρωες είναι αρκετά κωμικοί και αρκετά πρωτότυποι. Οι ήρωες δε, είναι δύο πάντοτε. Ο οδοκαθαριστής και ο παραλήπτης των σκουπιδιών όστις είναι και καρραγωγεύς.

Ο πρώτος φροντίζει με το σάρωθρον να σωρεύει εις μικρούς λοφίσκους τα σκουπίδια, ο δεύτερος ερχόμενος κατόπιν του πρώτου, αγωνίζεται να παραλαμβάνη διά του πτύου τα σκουπίδια και να τα εκσφενδονίζη υπεράνω του κάρου και να τα αποδίδην πάλι εις την γην εν αταξία και εν αποσυνθέσει. Αλλη εικών είναι και η εξής: Οταν το κάρο γεμίσει μέχριν ασφυξίας, των εν αυτώ ο καρραγωγεύς, ο οδοκαθαριστής δίδει το σύνθημα της αναχωρήσεως. Το κάρρον τότε διασχίζει τον μεγάλον δρόμον διά τον καθαρισμόν του οποίου κατηναλώθη τόσος χρόνος, και τα σκουπίδια καθώς είναι έτσι στιβασμένα, χύνονται και πάλιν κάτω ένεκα της ταραχής και ο δρόμος επανακτά την πρώτην του αίγλην. Και η αστειότης εξακολουθεί».

Ειδήσεις σήμερα

Ο Παυλίδης στην κούρσα για το «Χρυσό Παπούτσι»

Ιταλία: «Δικαίωμα Επιλογής» στα παιδιά των μαφιόζων 

Τριπλό χτύπημα ριάλιτι στον ΣΚΑΪ – Ζευγάρια σε… δοκιμασίες και σκληρά αγωνίσματα