Βρισκόμαστε το φθινόπωρο του 1979 στην Τεχεράνη. Από τις 16 Ιανουαρίου του ίδιου έτους η κυβέρνηση του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί έχει ανατραπεί από την ιρανική ή αλλιώς ισλαμική επανάσταση, που υπό την ηγεσία του Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί θέτει σταδιακά τη χώρα από κοσμικό σε θεοκρατικό καθεστώς. Η διαφυγή του εξόριστου πλέον σάχη από Αίγυπτο και Μεξικό στις ΗΠΑ για ιατρικές εξετάσεις και ο φόβος του ιρανικού καθεστώτος για επανεμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών στη χώρα και επαναφορά της ιρανικής δυναστείας, δημιουργεί έντονο αντιαμερικανό κλίμα με αποτέλεσμα οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας έξω από την αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη ν’ αποτελούν σύνηθες φαινόμενο. Ομως σε αυτή της 4ης Νοεμβρίου 1979 τα πράγματα παίρνουν απρόβλεπτη εξέλιξη.

Τότε, μια ομάδα Ιρανών φοιτητών, πιστών στο νέο καθεστώς, δεν αρκούνται στην κλασική διαμαρτυρία με κάψιμο της αστερόεσσας, αλλά όταν συνειδητοποιούν ότι οι φύλακες-πεζοναύτες δεν έχουν εντολή ν’ ανοίξουν πυρ, εισβάλλουν στην πρεσβεία όπου βρίσκονται δεκάδες υπάλληλοι. Οι αρχικές προθέσεις των φοιτητών περιλαμβάνουν σύντομη συμβολική κατάληψη του κτιρίου και δημοσιοποίηση των θέσεών τους, αλλά τα γεγονότα τους ξεπερνούν. Το κτίριο «πολιορκείται» από χιλιάδες οργισμένους διαδηλωτές που επευφημούν τους καταληψίες ενώ ζητούν σκληρότερη στάση της κυβέρνησης Μεχτή Μπαζαρκάν έναντι του «μεγάλου σατανά». Υπό αυτή την ασφυκτική πίεση η ιρανική κυβέρνηση αρχικά ακυρώνει στρατιωτικές συνθήκες με τις ΗΠΑ και εν συνεχεία στις 6 Νοεμβρίου παραιτείται αφήνοντας στην εξουσία τον Αγιατολάχ Χομεϊνί και το Επαναστατικό Συμβούλιο.

Αντίθετη πορεία με τους τελευταίους που οι εξελίξεις τούς παγιώνουν στην εξουσία έχει η κυβέρνηση του Τζίμι Κάρτερ στις ΗΠΑ που κατηγορείται στο εσωτερικό για ενδοτισμό, με την κοινή γνώμη να εξοργίζεται περισσότερο όταν φτάνουν οι πρώτες φωτογραφίες πεζοναυτών και ομήρων με δεμένα χέρια και καλυμμένα μάτια. Ο Κάρτερ επιχειρεί να αντιμετωπίσει το αδιέξοδο με διπλωματικά και οικονομικά αντίμετρα: απομάκρυνση σάχη από τις ΗΠΑ, ψήφισμα ΟΗΕ που ζητά απελευθέρωση ομήρων, ενώ ο Χομεϊνί αρνείται και να συναντηθεί με Αμερικανούς διαπραγματευτές που φτάνουν στην Τεχεράνη, πάγωμα ιρανικών περιουσιακών στοιχείων σε αμερικανικές τράπεζες, διακοπή διπλωματικών σχέσεων με Ιράν και οικονομικό εμπάργκο στη χώρα, ενώ στρέφεται στα στρατιωτικά με την ίδια αποτυχία. Στις 25 Απριλίου οκτώ Αμερικανοί στρατιώτες σκοτώνονται όταν ελικόπτερο και μεταγωγικό αεροπλάνο συγκρούονται κατά τη διάρκεια αποτυχημένης προσπάθειας διάσωσης των ομήρων.

Θα χρειαστεί να διαδεχτεί ο Ρόναλντ Ρίγκαν τον Κάρτερ στην εξουσία, να έχει πληγεί ανεπανόρθωτα το διεθνές γόητρο των ΗΠΑ, να έχει παγιωθεί η ισλαμική επανάσταση στο Ιράν και να περάσουν 444 ημέρες ώστε να τελειώσει ο εφιάλτης των 53 εναπομεινάντων ομήρων. Σήμερα η ιστορία επαναλαμβάνεται με άλλους τραγικούς πρωταγωνιστές και άγνωστο τέλος…

Οι άλλες καταλήψεις

Παρότι η πολύμηνη «κρίση των ομήρων» μένει στην ιστορία της προβληματικής σχέσης των δύο χωρών, δεν αποτελεί τη μοναδική περίπτωση ομηρίας, αφού η συγκεκριμένη πρακτική ακολουθείται άλλες φορές. Μόλις δύο εβδομάδες μετά την επιστροφή του Αγιατολάχ Χομεϊνί στο Ιράν -14 Φεβρουαρίου 1979- η οργάνωση των Ιρανών ανταρτών Φενταγίν εισβάλλει στην αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη, κρατά ομήρους εκατοντάδες υπαλλήλους της και απαγάγει τον πεζοναύτη Κένεθ Κράους. Με τη βοήθεια του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών Εμπραχίμ Γιαζντί η κατάληψη λήγει σε τρεις ώρες αλλά ο τραυματισμένος όμηρος βασανίζεται, δικάζεται και καταδικάζεται σε θάνατο και χρειάζεται η παρέμβαση Κάρτερ για να απελευθερωθεί σε έξι ημέρες αποφεύγοντας την εκτέλεση. Μετά από αυτό η κυβέρνηση των ΗΠΑ τοποθετεί στην πρεσβεία αλεξίσφαιρα τζάμια ενώ ελαχιστοποιεί το προσωπικό από 1.400 άτομα σε 70.

Στις 5 Νοεμβρίου 1979, μία μόλις ημέρα μετά την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας, αντίστοιχα σκηνικά εξελίσσονται στη βρετανική πρεσβεία, δύο αμερικανικά προξενεία και ένα αμερικανικό μορφωτικό κέντρο στην ίδια πόλη. Στην κατάληψη της βρετανικής πρεσβείας παίρνουν μέρος 120 φοιτητές την ώρα που μέσα σε αυτή βρίσκονται 70 μέλη του προσωπικού. Αίτημά τους η παράδοση του πρώην Ιρανού πρωθυπουργού Σαμπούρ Μπαχτιάρ στη Βρετανία. Το Φόρεϊν Οφις διαμαρτύρεται έντονα ζητώντας αποκατάσταση της τάξης ενώ επιφυλάσσεται να ζητήσει αποζημιώσεις αν έχουν προκληθεί ζημιές στους κτιριακούς χώρους. Αντίθετα με την αμερικανική, η ομηρία της βρετανικής πρεσβείας και των υπαλλήλων λήγει μέσα σε τρεις ώρες και εν συνεχεία οι χώροι φρουρούνται εξωτερικά από σώμα επαναστατικών φρουρών της ιρανικής κυβέρνησης.

Ειδήσεις σήμερα

Πόλεμος στο Ισραήλ: Ξέσπασε ο πατέρας της Τζολί για τα όσα είπε η κόρη του

Θρίλερ στο Αμβούργο: Ένοπλος κρατά όμηρο την 4χρονη κόρη του στο αεροδρόμιο [βίντεο]

Ανάλυση για τα Ελληνοτουρκικά: Πώς επηρεάζονται από τον πόλεμο στο Ισραήλ