Γράφει ο Χάρης Αποστολόπουλος

Αυτό συμβαίνει είτε γιατί διαφωνούν με την «παρακαταθήκη» που άφησε το πρόσωπο που συμβολίζεται μέσω του αγάλματος, είτε διότι απλά θεωρούν το γλυπτό κακόγουστο ή προσβλητικό. Έτσι αντιδρούν με… μαρκαδόρους και σπρέι ή σε ακόμα πιο ακραίες περιπτώσεις με βανδαλισμούς για να υποδηλώσουν πως κάτι είναι ανεπιθύμητο. Στο νέο τεύχος του ET Magazine του EleftherosTypos.gr, συγκεντρώσαμε όλα εκείνα τα γλυπτά που στην Ελλάδα δεν έτυχαν και τόσο μεγάλης… αποδοχής –πόσω δε μάλλον συμπάθειας- από το κοινό και συχνά έπεσαν θύματα επιθέσεων δυσαρέσκειας όντας εντελώς ανεπιθύμητα!

Αγαλμα Χάρι Τρούμαν

Το άγαλμα του Τρούμαν που βρίσκεται στη γωνία των οδών Βασιλέως Κωνσταντίνου και Βασιλέως Γεωργίου στο Παγκράτι, έχει λάβει τον τίτλο του «πιο μισητού» αγάλματος της Αθήνας. Για την ιστορία, στήθηκε εκεί ύστερα από αίτημα και χρηματοδότηση της μεγαλύτερης ελληνικής ένωσης των ΗΠΑ, ΑΧΕΠΑ, τον Μάρτιο του 1963.

Πολλοί είναι όσοι δεν ξεχνούν τις 10 Αυγούστου του 1945, στις  2 το πρωί, όταν από το αμερικανικό ραδιόφωνο ακούστηκε η φωνή του Προέδρου Χάρι Τρούμαν να λέει:

«Εχρησιμοποιήσαμεν την ατομικήν βόμβαν εναντίον εκείνων, οι οποίοι μας επετέθησαν προδοτικώς στο Περλ Χάρμπορ, οι οποίοι εβασάνισαν τους Αμερικανούς αιχμαλώτους πολέμου, οι οποίοι παρεβίασαν όλους τους νόμους του διεθνούς δικαίου… Εχρησιμοποιήσαμεν την ατομικήν βόμβαν διά να συντομεύσωμεν τον πόλεμον… Θα τη χρησιμοιήσωμεν και πάλιν. Μόνο η συνθηκολόγησις της Ιαπωνίας θα μας σταματήση. Τους ώμους μας βαραίνει τεραστία ευθύνη. Ευχαριστούμεν τον θεόν, διότι είμεθα εμείς, και όχι ο εχθρός, που τη φέρομεν. Και παρακαλούμεν τον θεόν, να μας φωτίση εις τη χρήσιν του οργάνου αυτού συμφώνως προς τας βουλήσεις του».

Στις 6 Αυγούστου του 1945, η ιαπωνική πόλη Χιροσίμα είχε βομβαρδιστεί με ατομική βόμβα και στις 9 Αυγούστου, δεκαπέντε ώρες πριν την εκφώνηση του διαγγέλματος, οι ΗΠΑ έπλητταν με μια δεύτερη ατομική βόμβα την ιαπωνική πόλη Ναγκασάκι.

Όπως έγραφε η «Καθημερινή» στις 7 Αυγούστου του 1945, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έλεγε τότε, στέλνοντας απειλητικό μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση:

«Ατομική βόμβα, βόμβα συνδυασμένη με τη βασικήν δύναμιν του σύμπαντος, τη δύναμιν εκ της οποίας και ο ήλιος αντλεί την ιδικήν του, εξαπελύθη εναντίον εκείνων που έφεραν τον πόλεμον εις την Απω Ανατολήν… Εδαπανήσαμεν 2.000 εκατομμύρια δολάρια διά την πρωτοφανούς μεγέθους εις την ιστορίαν επιστημονικήν αυτήν κερδοσκοπίαν και ενικήσαμεν… Θα προβώ εις περαιτέρω μελέτας και θ’ απευθύνω κι άλλας συστάσεις προς το Κογκρέσον ως προς τον τρόπον καθ’ ον η ατομική δύναμις θα αποβή μέσον πανίσχυρον και αναγκαστικής επιδράσεως προς διατήρησιν της παγκοσμίου ειρήνης».

Εν ολίγοις, ο Τρούμαν έπαιρνε πάνω του την ευθύνη των βομβαρδισμών και από τότε το όνομά του ευλόγως συνδέθηκε με την πυρηνική καταστροφή.

Το εν Ελλάδι λοιπόν άγαλμά του, έχει δεχθεί πληθώρα χτυπημάτων από διαδηλωτές με πιο πρόσφατο αυτό της 16^ης Απριλίου. Την περίοδο της δικτατορίας, έγινε δυο φορές στόχος βομβιστικών επιθέσεων, με τη δεύτερη επίθεση το 1971, να αφήνει πίσω της νεκρό και έναν αστυνομικό.

Μέχρι το 1997 είχε γίνει στόχος συνολικά τεσσάρων βομβιστικών επιθέσεων, ενώ την ευθύνη για κάποιες είχε αναλάβει η ΕΛΑ.

Το 1997 τα πόδια του πριονίστηκαν το άγαλμα σωριάστηκε στο έδαφος και η θέση του παρέμεινε κενή μέχρι το 1999, όταν επανατοποθετήθηκε στη θέση του με αφορμή την επίσκεψη του προέδρου Κλίντον. Το 2006 και το 2007 το άγαλμα κατεδαφίστηκε και πάλι κατά τη διάρκεια συλλαλητηρίων, ενώ νέα επίθεση με μπογιές έγινε το 2013.

Phylax

O «Phylax», το γλυπτό που δίχασε επί μήνες την κοινωνία του Παλαιού Φαλήρου, δεν βρίσκεται εδώ και καιρό στην θέση του, στην είσοδο της πόλης.

Το έργο του γλύπτη Κωστή Γεωργίου απεικονίζει μια κόκκινη μορφή με ανθρώπινο κορμό, πρόσωπο που με αφηρημένο τρόπο θυμίζει πτηνό και δυο μεγάλα φτερά στην πλάτη.

Το γλυπτό στήθηκε σε εξωτερικό χώρο στο Φάληρο, σε μια βάση μεγάλου ύψους με φόντο τον ουρανό. Από τις πρώτες μέρες διάφοροι πιστοί είδαν στο γλυπτό μια σατανική μορφή. Διαμαρτυρήθηκαν με στόχο το κατέβασμα του αγάλματος, πέταξαν άσπρες μπογιές, προσπάθησαν να κόψουν τα καλώδια που τροφοδοτούν τον φωτισμό (μπερδεύοντάς τα με αυτά του τραμ με αποτέλεσμα να σταματήσουν την κυκλοφορία του), ενώ πρόσφατα 100 ενορίτες του Ιερού Ναού Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης του Παλαιού Φαλήρου έκαναν πορεία και ράντισαν με αγιασμό το γλυπτό.

O δήμαρχος του Παλαιού Φαλήρου, Διονύσης Χατζηδάκης, σε παλαιότερες δηλώσεις του είχε επισημάνει πως η τοποθέτηση στο συγκεκριμένο σημείο έγινε με την έννοια της συμβολικής φύλαξης της πόλης, καθώς εκεί ήταν ο λιμένας του Φαλήρου, απ΄ όπου, σύμφωνα με την παράδοση, ξεκίνησαν ο Φάληρος για την Κολχίδα, ο Μενεσθέας με τους Αθηναίους για την Τροία και ο Θησέας για την Κρήτη, προκειμένου να σκοτώσει τον Μινώταυρο και να απαλλάξει τους Αθηναίους από τον βαρύ αιματηρό φόρο.

Σημείωσε δε ότι πρόσφατα είχε ολοκληρωθεί η ανάπλαση της συγκεκριμένης περιοχής, όπου τοποθετήθηκαν γλυπτά από τα ταυροκαθάψια (τους αγώνες των νέων με τους ταύρους στην Κρήτη) και θεωρήθηκε σκόπιμο για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής να ενισχυθεί ο μύθος με την τοποθέτηση του PHYLAX, ο Τάλως δηλαδή, ο γνωστός και τρομερός φύλακας της Κρήτης, που είχε δημιουργήσει ο θεός Ήφαιστος.

Το γλυπτό επομένως δεν έχει ουδεμία σχέση και  δεν αποδίδει την ιδιότητα του «Φύλακα Αγγέλου» κατά την χριστιανική παράδοση.

O μυθικός φύλακας της Κρήτης που συμβολίζει το άγαλμα 

Ο Τάλως κατά τον Πλάτωνα ήταν επιφορτισμένος με το καθήκον να επιτηρεί την εφαρμογή των νόμων στην Κρήτη, κουβαλώντας τους μαζί του γραμμένους σε χάλκινες πλάκες. Ήταν φτερωτός και το καθήκον αυτό το εκτελούσε πετώντας.

Κρατούσε σε απόσταση τα άγνωστα πλοία που πλησίαζαν την Κρήτη πετώντας τους τεράστιες πέτρες. Αν οι άγνωστοι είχαν ήδη αποβιβαστεί, τους έκαιγε με την ανάσα του ή πυράκτωνε το χάλκινο σώμα του σε κάποια φωτιά, τους αγκάλιαζε σφιχτά πάνω του κι έτσι τους έκαιγε.

Το τέλος του Τάλω ήρθε όταν συναντήθηκε με τους Αργοναύτες που γύριζαν από την Κολχίδα. Θέλοντας να δέσουν οι Αργοναύτες στο νησί αντιμετώπισαν τον γίγαντα που τους κρατούσε σε απόσταση. Τότε η Μήδεια, που ταξίδευε μαζί τους, μάγεψε με τα λόγια της τον Τάλω, υποσχόμενή του αθανασία, κι έτσι μπόρεσε ο Ιάσονας να του αφαιρέσει το καρφί στη φτέρνα του που έκλεινε τη μια και μοναδική φλέβα που διέτρεχε όλο το κορμί του και περιείχε ιχώρ, θανατώνοντάς τον.

Άλλη εκδοχή αναφέρει ότι τον σκότωσε ο πατέρας του Φιλοκτήτη Ποίας, χτυπώντας τον με βέλος στο ίδιο μοναδικό αδύνατο σημείο του.

Φεγγάρι στην Ακτή

Στο στόχαστρο δραστών για εθνικιστικούς λόγους, βρέθηκε ουκ ολίγες φορές και το έργο τέχνης του Παύλου Βασιλειάδη, «Φεγγάρι στην Ακτή», που στόλιζε την προκυμαία της παραλιακής στο ύψος του «Μακεδονία Παλλάς» στη Θεσσαλονίκη, μέχρι που καταστράφηκε ολοσχερώς και ρίφθηκε στη θάλασσα.

Εντός 2015, το έργο βρέθηκε τρεις φορές στο στόχαστρό μέσα σε διάστημα τριών μηνών και τα κίνητρα των δραστών ήταν εθνικιστικά μιας και το μισοφέγγαρο θυμίζει Ισλάμ αλλά και την τουρκική σημαία.

Συγκεκριμένα, τον Φεβρουάριο του 2015, άγνωστοι αποπειράθηκαν να πριονίσουν τη βάση του δις, ενώ τον Σεπτέμβριο λύγισαν τον κυρίως κορμό του, ο οποίος ήταν έτοιμος να πέσει στο νερό, παίρνοντας κλίση ιδιαιτέρως ανησυχητική.

Τέλος, τον Φεβρουάριο της επόμενης χρονιάς  άγνωστοι δράστες έβαλαν ξανά στο στόχαστρο το γλυπτό, λύγισαν τον κορμό του και τελικά το πέταξαν στη θάλασσα.

Κυβέλη, Παλαμάς και Ξενόπουλος

Τα αγάλματα της Κυβέλης, του Κωστή Παλαμά και του Γρηγόρη Ξενόπουλου, που βρίσκονται πλησίον της νομικής σχολής, βρίσκονται συχνά πυκνά στο στόχαστρο βανδάλων και κάθε φορά υφίστανται και διαφορετικές φθορές.

Συγκεκριμένα, το άγαλμα της ηθοποιού Κυβέλη φιλοτεχνήθηκε από τη γλύπτρια Ναταλία Μελά μετά από έναν βανδαλισμό βρέθηκε αποκεφαλισμένο, ενώ μέχρι πρότινος είχε δεχθεί πλήθος από μουντζουρώματα με μαρκαδόρους ή βαψίματα με μπογιά και σπρέι.

Στην ίδια μοίρα και το άγαλμα του «σκεπτικού» Κωστή Παλαμά ο οποίος έχει επίσης πέσει  πολλάκις κατά το παρελθόν «θύμα» της καταστροφικής μανίας των αντιεξουσιαστών.

Και η προτομή του Ζακυνθινού συγγραφέα και δημοσιογράφου Γρηγόριου Ξενόπουλου, (γλύπτρια η Μαίρη Παπακωνσταντίνου) που διετέλεσε αρχισυντάκτης στο θρυλικό περιοδικό «Η Διάπλασις των Παίδων», καθώς και ιδρυτής του περιοδικού «Νέα Εστία», δεν γλίτωσε από τη μήνη των αγνώστων.

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]