Την επομένη ξέσπασε ένα κύμα νεανικής αγανάκτησης πανελλαδικής εμβέλειας, που οδήγησε σε πρωτοφανούς έντασης ταραχές, κυρίως στη Αθήνα, τις «χειρότερες από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974». Το αιματηρό περιστατικό και τα επακόλουθά του έλαβαν διεθνείς διαστάσεις και σε πολλές μεγαλουπόλεις του κόσμου διοργανώθηκαν εκδηλώσεις αλληλεγγύης και συμπαράστασης.

Το χρονικό

Η μοιραία συνάντηση δράστη και θύματος έγινε λίγα λεπτά μετά τις 9 το βράδυ του Σαββάτου στη συμβολή των οδών Τζαβέλα και Μεσολογγίου στα Εξάρχεια. Αρχικά υπήρξε φραστική αντιπαράθεση μιας ομάδας νεαρών με τον ειδικό φρουρό Επαμεινώνδα Κορκονέα και τον συνάδελφό του Βασίλη Σαραλιώτη. Στη συνέχεια, οι δυο άνδρες διατάχθηκαν να αποσυρθούν από τον τόπο του επεισοδίου. Προς στιγμή υπάκουσαν στις εντολές των προϊσταμένων τους, αλλά λίγο μετά επανήλθαν πεζή στην οδό Τζαβέλα, όπου βρισκόταν η παρέα των νεαρών. Ανάμεσά τους ήταν και ο συνομήλικος του Γρηγορόπουλου, Νίκος Ρωμανός, που απασχολεί έκτοτε τις αρχές και τη δημοσιότητα με την αναρχική του δράση.

Η φραστική αντιπαράθεση συνεχίστηκε και τότε ξαφνικά ο Κορκονέας έβγαλε το υπηρεσιακό του περίστροφο και πυροβόλησε τρεις φορές. Μία από τις σφαίρες χτύπησε τον 15χρονο μαθητή Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο και τον άφησε άπνου. Στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», όπου διακομίστηκε, απλώς διαπιστώθηκε ο θάνατός του.
Σύμφωνα με τον Τύπο, ο νεαρός Γρηγορόπουλος ήταν γόνος ευκατάστατης οικογένειας των Αθηνών, κάτοικος Παλαιού Ψυχικού και μαθητής ιδιωτικών σχολείων (Σχολή Μοραΐτη, Λύκειο «Ώθηση»).

Αμέσως μετά, οι δυο ειδικοί φρουροί ενημέρωσαν, ως όφειλαν, την υπηρεσία τους για το συμβάν, αναφέροντας ότι δέχθηκαν επίθεση με πέτρες και μπουκάλια από τους νεαρούς. Είναι και το σενάριο που διακινεί η αστυνομία τις πρώτες ώρες. Στις ανακοινώσεις της κάνει λόγο για τον εξοστρακισμό της σφαίρας που προκάλεσε το θάνατο του νεαρού παιδιού. Οι δυο ειδικοί φρουροί συνελήφθησαν και τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, όπως και ο διοικητής του αστυνομικού τμήματος Εξαρχείων, στη δύναμη των οποίων ανήκαν. Στην πρώτη του κατάθεση, ο δράστης υποστήριξε ότι πυροβόλησε τρεις φορές, δύο στον αέρα και μία στο έδαφος. Οι αυτόπτες μάρτυρες, όμως, τον διέψευσαν, καθώς κατέθεσαν ότι πυροβόλησε κατευθείαν προς την πλευρά των νεαρών, οι οποίοι δεν προκάλεσαν τους δύο αστυνομικούς.

Σε κυβερνητικό επίπεδο, μετά το αρχικό σοκ, ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος, πολιτικός προϊστάμενος της αστυνομίας εκείνη την περίοδο, και ο υφυπουργός του Παναγιώτης Χηνοφώτης υπέβαλαν για λόγους ευθιξίας τις παραιτήσεις τους στον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή, ο οποίος δεν τις έκανε αποδεκτές. Ο κύριος Παυλόπουλος, αφού εξέφρασε την οδύνη του για το θάνατο του μαθητή, διαβεβαίωσε ότι οι υπεύθυνοι θα τιμωρηθούν παραδειγματικά και χαρακτήρισε μεμονωμένο το περιστατικό.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας. Την επομένη, 7 Δεκεμβρίου, σε συλλυπητήριο τηλεγράφημα προς την οικογένεια του μαθητή, χαρακτήρισε το θάνατό του ως τραύμα στη λειτουργία του κράτους δικαίου και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι θα αποδοθούν ευθύνες στους υπαιτίους. Ανακοινώσεις για το συμβάν εξέδωσαν και τα πολιτικά κόμματα, που απέδωσαν ευθύνες στην κυβέρνηση Καραμανλή. Από την πλευρά της, η Εισαγγελία Αθηνών άσκησε ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση και παράνομη οπλοχρησία σε βάρος του Επαμεινώνδα Κορκονέα και για απλή συνέργεια στον Βασίλη Σαραλιώτη.

Τα επεισόδια

Η δολοφονία Γρηγορόπουλου προκάλεσε ακαριαία ένα νεανικό κύμα διαμαρτυρίας (βοηθούντων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης), που όμοιό του δεν είχε ξαναζήσει η χώρα από τη μεταπολίτευση και μετά.

Χιλιάδες κόσμου βγήκαν στους δρόμους ψάχνοντας μια απάντηση στο “γιατί”. Η δολοφονία πυροδότησε έντονες αναταραχές, συγκρούσεις και εκτεταμένα επεισόδια. Σημειώθηκαν δεκάδες εμπρηστικές επιθέσεις σε διάφορα σημεία της πόλης και οδομαχίες έξω από πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Την 7η Δεκεμβρίου οι αντιδράσεις ήταν κυρίως μαθητικές και φοιτητικές. Από το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου πολλά αστυνομικά τμήματα δέχτηκαν επιθέσεις με πέτρες και ξύλα, αλλά ο κύριος όγκος των διαδηλώσεων επιδόθηκε σε συμβολικές κινήσεις διαμαρτυρίας, με μαθητές να ξαπλώνουν γυμνοί σαν πτώματα στα σκαλοπάτια της ΓΑΔΑ, προσφορά λουλουδιών στους αστυνομικούς κ.λ.π.

Ακολούθησαν καταλήψεις σε πολλά γυμνάσια και λύκεια της χώρας. Κλειστές έμειναν και πανεπιστημιακές σχολές.
Οι μαθητές βγήκαν στους δρόμους. Η ΟΛΜΕ, η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών και οι δάσκαλοι προκήρυξαν 24ωρη απεργία. Σε τριήμερη προχώρησε η Ομοσπονδία των πανεπιστημιακών.
Οι μαθητές προχώρησαν σε συμβολικές κινητοποιήσεις. Προσέφεραν λουλούδια στους ένστολους και κάποιοι ξάπλωσαν γυμνοί έξω από τη ΓΑΔΑ σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Εκτός της Ελλάδας, διαδηλώσεις κατά της αστυνομικής καταστολής οργανώθηκαν επίσης στη Λευκωσία, την Πάφο, στο Λονδίνο στο Βερολίνο, στη Μπολόνια, στη Βενετία, στη Νέα Υόρκη, σε πόλεις της Αυστραλίας και στην Κωνσταντινούπολη.

Από το βράδυ της 7ης Δεκεμβρίου, το πλήθος των αγανακτισμένων άρχισε να συμπληρώνεται από ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας.

Το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου τα κόμματα της Αριστεράς, αριστερές οργανώσεις και φοιτητικοί σύλλογοι κάλεσαν τον κόσμο σε προπύλαια και στην Ομόνοια. Η πορεία πέρασε από το κάτω μέρος της πλατείας Συντάγματος και ολοκληρώθηκε στον Εθνικό Κήπο.

Τρίτη 9 Δεκεμβρίου: Η κηδεία του Αλέξη

Εκατοντάδες κόσμου φτάνουν στο νεκροταφείο του Παλαιού Φαλήρου για να αποχαιρετήσουν το νεαρό μαθητή. Ένας από τους ανθρώπους που μεταφέρουν στους ώμους τους το φέρετρο του Αλέξη, είναι ο Νίκος Ρωμανός, ο φίλος του που τον είδε να ξεψυχά στα χέρια του.

Η παρουσία αστυνομικών στις γύρω περιοχές υποδαυλίζει την ένταση και σημειώνονται επεισόδια στους γύρω δρόμους. Εν μέσω πετροπόλεμου και κυνηγητού με τους διαδηλωτές, ένας αστυνομικός δεν διστάζει να βγάλει το υπηρεσιακό όπλο του και να πυροβολήσει στον αέρα, προκαλώντας νέα αναταραχή. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για “εξέγερση”.

Τρεις ημέρες αργότερα, ο ανακριτής που διερευνά την υπόθεση, η οποία έχει τραβήξει τα βλέμματα των διεθνών μέσων ενημέρωσης δέχεται την κατάθεση αυτοπτών μαρτύρων, καθώς και ένα βίντεο που είχε τραβήξει μια κοπέλα εκείνο το βράδυ και στο οποίο απεικονίζεται η σκηνή του πυροβολισμού.
Ερωτηματικά διατυπώθηκαν για την ταυτότητα των κουκουλοφόρων που εισέρχονται στις διαδηλώσεις και προκαλούν φθορές, μετά από φωτογραφικό ντοκουμέντο που διακινήθηκε στο Διαδίκτυο.

Το αρχηγείο της αστυνομίας διέψευσε την παρουσία κουκουλοφόρων αστυνομικών στις διαδηλώσεις.

Η πρόκληση Κορκονέα

Στο δικαστικό σκέλος της δολοφονίας Γρηγορόπουλου, στις 10 Δεκεμβρίου οι δύο ειδικοί φρουροί κρίθηκαν προφυλακιστέοι μετά την απολογία τους στον ανακριτή. Και οι δύο κατηγορούμενοι παρέδωσαν στον ανακριτή δια του συνηγόρου τους Αλέξη Κούγια απολογητικά υπομνήματα. Ο Κορκονέας ισχυρίστηκε ότι δεν είχε πρόθεση να δολοφονήσει τον Γρηγορόπουλο και ότι έριξε δύο προειδοποιητικές βολές στον αέρα, ευρισκόμενος, αυτός και ο συνάδελφός του, σε καθεστώς φόβου, καθώς είχαν δεχθεί επίθεση με πέτρες και δοκάρια από ομάδα τριάντα αναρχικών. Ανέφερε ότι οι νέοι αυτοί, ενώ είναι γόνοι πλούσιων οικογενειών, συνηθίζουν να συχνάζουν στα Εξάρχεια, αλλά και σε διάφορα γήπεδα, όπου προκαλούν επεισόδια. Επίσης, είπε ότι ο θανών είχε αποβληθεί από τη Σχολή Μωραΐτη και άλλαζε συχνά σχολεία, γεγονός που αποτυπώνει μία αποκλίνουσα συμπεριφορά. Η Σχολή Μωραΐτη, σε ανακοίνωσή της διέψευσε τους ισχυρισμούς του αστυνομικού.

Ο ξένος Τύπος μιλά για σκάνδαλα, διαφθορά και αποτυχημένη ελίτ που αηδίασαν τους νέους.

Η ελληνική εξέγερση διεθνοποιείται. Σε όλο τον κόσμο πραγματοποιούνται εκδηλώσεις συμπαράστασης στους νέους και καταδίκης της αστυνομικής βίας.

Το κόστος των ζημιών μόνο στην Αθήνα εκτιμάται από το ΕΒΕΑ στα 50 εκατ. ευρώ. Ζημιές υπέστησαν 374 μεσαία και μικρά καταστήματα, 40 μεγάλα, 16 τράπεζες, 3 θέατρα και κινηματογράφοι, 2 σουπερμάρκετ. Στη Θεσσαλονίκη 88 καταστήματα και 14 τράπεζες, στον Βόλο 14 τράπεζες και 2 καταστήματα, στο Ηράκλειο 20 τράπεζες, στη Λάρισα 36 τράπεζες, 3 δημόσια κτίρια και 3 καταστήματα. Την ίδια ώρα, η αστυνομική καταστολή ξεπέρασε κάτι προηγούμενο με τους κατοίκους των Εξαρχείων και των γύρω περιοχών να μην μπορούν να αναπνεύσουν από τα χημικά.

11 Δεκεμβρίου 2008. Οι καταθέσεις και ο «εξοστρακισμός» 

Ο ανακριτής που διερευνά τις συνθήκες της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου δέχεται την κατάθεση αυτοπτών μαρτύρων, καθώς και ένα βίντεο που είχε τραβήξει μια κοπέλα εκείνο το βράδυ και στο οποίο απεικονίζεται η σκηνή του πυροβολισμού. Ο συνήγορος των δύο ειδικών φρουρών, Αλέξης Κούγιας, κάνει λόγο για “ανθρωποκτονία από αμέλεια” και “εξοστρακισμό της σφαίρας” που σκότωσε τον 15χρονο, πυροδοτώντας νέο κύκλο αντιδράσεων.

Την ίδια μέρα σημειώνονται επιθέσεις μαθητών σε 25 αστυνομικά τμήματα της χώρας. Περισσότερα από 400 σχολεία παραμένουν κλειστά

12 Δεκεμβρίου 2008. Επανεξετάζεται η οπλοφορία αστυνομικών

Ο πρωθυπουργός απορρίπτει πρόωρες εκλογές και έκτακτα μέτρα κατά διαδηλωτών. Ο υπουργός Παιδείας Ευρ. Στυλιανίδης κατηγορεί τον ΣΥΡΙΖΑ ως ηθικό αυτουργό των μαθητικών κινητοποιήσεων. Επανεξετάζεται το καθεστώς οπλοφορίας των αστυνομικών με ετήσια εξέταση από ψυχίατρο.

Στις 18 Δεκεμβρίου κατατέθηκε στον ανακριτή το πόρισμα της βαλλιστικής εξέτασης, σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν «στοιχεία απολύτως συμβατά με πρόσκρουση της βολίδας σε σκληρή – ανένδοτη επιφάνεια με το πλαϊνό τμήμα της και στη συνέχεια εποστρακισμού της από την επιφάνεια αυτή». Στις 14 Ιανουαρίου 2009 παραδόθηκε στον ανακριτή η έκθεση της βλητικής αυτοψίας. Οι πραγματογνώμονες δέχονται ότι η σφαίρα εποστρακίστηκε σε τσιμεντένια μπάλα και στη συνέχεια έπληξε το θύμα. Αντίθετα, οι τεχνικοί σύμβουλοι της οικογένειας Γρηγορόπουλου δεν δέχτηκαν τον εποστρακισμό της σφαίρας, ισχυριζόμενοι ότι «πρόκειται για μία πολυσυζητημένη λέξη, για την οποία έχει αναπτυχθεί φιλολογία και παραφιλολογία, η οποία στην ουσία δεν προσδιορίζει τίποτα».

7 Ιανουαρίου 2009. Τα Εξάρχεια παραμένουν αστυνομική ζώνη

Κάτοικοι της περιοχής των Εξαρχείων πραγματοποιούν συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην ιστορική πλατεία για τη συνεχή παρουσία αστυνομικών δυνάμεων στην περιοχή μετά τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου.

15 Ιανουαρίου 2009: Η βαλλιστική έκθεση

Η βαλλιστική έκθεση και η βλητική έρευνα πεδίου (έκθεση αυτοψίας του χώρου) αναφέρουν: “Προς το πλήθος στόχευε το όπλο του ειδικού φρουρού”.

Με χειροκροτήματα και συνθήματα, μέσα σε φορτισμένο κλίμα, ολοκληρώνεται η επιμνημόσυνη δέηση για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, 42 ημέρες από τη δολοφονία του. Χωρίς την παρουσία της Αστυνομίας αυτή τη φορά.

Τα σοβαρά επεισόδια, ωστόσο, δεν τελειώνουν εδώ. Την ώρα που το πανελλήνιο με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί τις εξελίξεις για την υπόθεση, η Αθήνα μετατρέπεται και πάλι σε πεδίο μάχης.

Στις 24 Αυγούστου 2009 το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών επικύρωσε το πρωτοβάθμιο βούλευμα (του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών) και διέταξε την παραπομπή των δύο ειδικών φρουρών στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο, προκειμένου να δικαστούν για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο ο Κορκονέας και για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο ο Σαραλιώτης.

Η δίκη της υπόθεσης ορίστηκε για τις 15 Δεκεμβρίου 2009 στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Χαλκίδας για λόγους ασφαλείας. Ύστερα από αντίδραση τοπικών φορέων, ο Άρειος Πάγος μετέφερε τη δίκη στην Άμφισσα και όρισε την έναρξη διεξαγωγής της την 20η Ιανουαρίου 2010. Η ακροαματική διαδικασία διάρκεσε σχεδόν δέκα μήνες και χρειάστηκαν συνολικά 84 συνεδριάσεις για να εκδώσει το δικαστήριο την απόφασή του.

Στις 11 Οκτωβρίου 2010, το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο της Άμφισσας, αποτελούμενο από 3 τακτικούς δικαστές και 4 ένορκους, έκρινε και τους δύο ειδικούς φρουρούς ενόχους, τον Κορκονέα για ανθρωποκτονία με άμεσο δόλο (με μετατροπή της κατηγορίας επί το αυστηρότερον και χωρίς ελαφρυντικά) και τον Σαραλιώτη για συνέργεια. Ο Κορκονέας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη (ψήφοι 4-3) και 15 μήνες φυλάκιση, ενώ ο Σαραλιώτης σε πρόσκαιρη κάθειρξη δέκα ετών (ψήφοι 6-1). Και οι δυο καταδικασθέντες οδηγήθηκαν στη φυλακή, αλλά μετά από ένα χρόνο ο Σαραλιώτης αποφυλακίστηκε με περιοριστικούς όρους.

Στο σκεπτικό της απόφασης αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι η «ακατάσχετη επιθυμία του Επαμεινώνδα Κορκονέα να προκαλέσει με κάθε τρόπο άοπλα νεαρά άτομα και να κάνει επίδειξη ισχύος, εμφορούμενος από την ασφάλεια που του παρείχε η κατοχή του οπλισμού του» ήταν μία από τις αιτίες που όπλισαν το χέρι του με αποτέλεσμα τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Ακόμη, χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά του «εριστική, ανάρμοστη και προκλητική».

Η κατ’ έφεση δίκη, που επρόκειτο να αρχίσει στις 9 Απριλίου 2014 στο Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λαμίας, αναβλήθηκε λόγω απεργίας των δικαστικών υπαλλήλων.

Σ.Β.