Γράφει ο Χάρης Αποστολόπουλος

Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις, η ελληνική κυβέρνηση προσφεύγει στη Διαιτησία, κατηγορώντας την «Ελληνικός Χρυσός» ότι παραβιάζει τη Σύμβαση Μεταβίβασης και τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου, με την Eldorado Gold να απαντά -σίγουρη για τη νομιμότητα των μεθόδων της- ότι θα προσέλθει στη Διαιτησία αφού πρώτα παραλάβει πλήρως τα στοιχεία και τις απαιτούμενες άδειες από την ελληνική κυβέρνηση, και ύστερα θα αποφασίσει για το αν θα συνεχίσει τα επενδυτικά της σχέδια στην Ελλάδα.

Ωστόσο, φαίνεται πως… κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια! Ούτε λίγο, ούτε πολύ, περίπου… δύο δεκαετίες μετρούν οι αντιδράσεις κατά των εξορύξεων στη Χαλκιδική από τα διάφορα κινήματα πολιτών, τις προσπάθειες των οποίων ενίσχυε από την πρώτη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ. Η επένδυση αρχικά της καναδικής TVX, μέχρι να φτάσουμε στην Eldorado Gold, ήταν ανέκαθεν μια από τις “κόκκινες σημαίες” για τον ΣΥΡΙΖΑ, τόσο προεκλογικά, όσο και μετεκλογικά.

Πριν το 2015, πριν δηλαδή να εκλεγεί η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, στελέχη της παράταξης πρωτοστάτησαν σε κινητοποιήσεις κατά της Eldorado Gold, η οποία είχε αγοράσει τα μεταλλεία χρυσού από την ελληνική εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός», η οποία με τη σειρά της είχε αποκτήσει τα δικαιώματα εξόρυξης με την αρωγή της κυβέρνησης Σημίτη και το ποσό των 11 εκατομμυρίων ευρώ.

Η κομματική γραμμή ήταν ότι η τεχνολογία που προτάσσει η εταιρεία για τη μεταλλουργική μονάδα χρυσού έχει υψηλή περιεκτικότητα αρσενικού, και συνεπώς θα βλάψει ανεπανόρθωτα το περιβάλλον. Μετά τις εκλογές, οι ισχυρισμοί αυτοί πλαισιώθηκαν από προσκόμματα στην εξέλιξη της επένδυσης, απόρριψη υφιστάμενων τεχνικών μελετών, επανεξέταση εγκεκριμένων αδειών και καθυστέρηση στην έκδοση νέων.

Για πολλούς, ήταν ηλίου φαεινότερον ότι η κόντρα αυτή, είχε περισσότερο ιδεολογικά χαρακτηριστικά, παρά ουσία. Ειδικά δε, αν αναλογιστεί κανείς πως η εταιρεία έχει ως σήμερα δικαιωθεί 18 (!) συνολικά φορές από την ελληνική Δικαιοσύνη για τη χρήση της συγκεκριμένης μεθόδου εξόρυξης. Ωστόσο, η εμμονή του κόμματος στον «πόλεμο» κατά της καναδικής εταιρείας, έκανε σημαντική μερίδα ανθρώπων να θεωρήσει πως πρόκειται περί… θεαθήναι. Ότι δηλαδή, ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια περίοδο που ο πρωθυπουργός του έχει αναγκαστεί σε πολλά… «yes man – yes ma’am», αναγκάζεται να… θυμηθεί το «Α» του ακρωνυμίου του και με κάποιες μόνιμα υψωμένες «κόκκινες σημαίες», σαν αυτή στην Χαλκιδική, να προσφέρει ελπίδα στο αριστερό του κομμάτι.

Όπως είναι γνωστό, η κόντρα κυβέρνησης-Eldorado Gold κορυφώθηκε εντός του στο 2016. Συγκεκριμένα, ήταν τον Νοέμβριο, όταν το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας απέρριψε την τεχνική μελέτη για την κατασκευή της μεταλλουργικής μονάδας, της οποίας η αίτηση είχε κατατεθεί από τις 22 Δεκεμβρίου 2014. Η υποχρέωση της διοίκησης βάσει του νόμου είναι να απαντά σε τέτοια αιτήματα εντός τριών μηνών. Σαν αποτέλεσμα η Ελληνικός Χρυσός προσέφυγε στις 28 Δεκεμβρίου 2016 στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά του ελληνικού Δημοσίου.

Λοιπές εκκρεμότητες και κωλυσιεργίες

Όμως τα προβλήματα δεν σταμάτησαν εδώ· από την έγκριση της τεχνικής μελέτης για τη νέα μονάδα εμπλουτισμού στο Μαντέμ Λάκκο, όπου η καθυστέρηση ξεπερνά τους 31 μήνες, μέχρι την έγκριση της τεχνικής μελέτης για το κλείσιμο του παλαιού εξοφλημένου τμήματος του μεταλλείου της Ολυμπιάδας, με την καθυστέρηση να φτάνει εδώ τους 17 μήνες. Εκρεμμούν επίσης οι τροποποιήσεις αδειών σχετικών με τη μονάδα εμπλουτισμού στις Σκουριές, όπως και άδεια για ανακατασκευή της μονάδας επεξεργασίας υδάτων του μεταλλείου της Ολυμπιάδας. Το αίτημα για αυτή την τελευταία αδειοδότηση είχε υποβληθεί στις 8 Σεπτεμβρίου 2016. Παράλληλα, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο καθυστερεί εδώ και δύο χρόνια να εκδώσει γνωμοδότηση για τις αρχαιότητες που ανακαλύφθηκαν στο κοίτασμα των Σκουριών.

Το αξιοσημείωτο είναι, πως σε όλες τις άνωθεν περιπτώσεις τα συνεχή προσκόμματα δεν οφείλονται σε νομικούς ή τεχνικούς λόγους, όπως εξηγούν πηγές της εταιρείας, καθώς τα σχετικά έγγραφα έχουν υποβληθεί εδώ και πάρα πολλούς μήνες.

Ήταν οφθαλμοφανές πως η κατάσταση είχε οδηγηθεί στο απροχώρητο και το… κερασάκι στην τούρτα, ήταν όταν τον Ιούνιο, η διοίκηση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε ότι θα προσφύγει στην Διατησία για τις Σκουριές, ύστερα μάλιστα από μια άκαρπη συνάντηση του υπουργού Γιώργου Σταθάκη με τον Τζόρτζ Μπέρνς, επικεφαλής της καναδικής εταιρείας στην Αθήνα.

Αναστολή των επενδύσεων

Με αυτά τα δεδομένα, η ηγεσία της Ελληνικός Χρυσός ανακοίνωσε στις αρχές του προηγούμενου μήνα πως αναστέλλονται επ’ αορίστου τα εγκαίνια της επένδυσης στην Ολυμπιάδα, που είχαν προγραμματιστεί για τις 15 Σεπτεμβρίου. Ο λόγος ήταν ότι εδώ και δώδεκα μήνες οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν έχουν ακόμη εκδώσει την σχετική άδεια, κατ’ επέκταση εγκαίνια δίχως εξασφαλισμένη άδεια, δεν θα είχαν κανένα απολύτως νόημα.

Η απόφαση αυτή, πυροδότησε τότε φήμες για αποχώρηση της εταιρείας από την Ελλάδα, που είχαν διαψευσθεί από πηγές της Eldorado. Η τελική απόφαση, έλεγαν τότε οι ίδιοι κύκλοι, θα ληφθεί από τους μετόχους της εταιρείας, που κάθε άλλο παρά ικανοποιημένοι είναι από την μέχρι τώρα στάση της ελληνικής κυβέρνησης. Ο στόχος πάντως ήταν η παραγωγή στην Ολυμπιάδα να ξεκινούσε εντός του έτους.

Έτσι η μητρική Eldorado Gold έλαβε τις οριστικές της αποφάσεις, τις οποίες και ανακοίνωσε τη Δευτέρα κάνοντας λόγο για «επανειλημμένες προσπάθειες για εποικοδομητική συνεργασία με κυβέρνηση, υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος και άλλες υπηρεσίες», «καθυστερήσεις στην έκδοση αδειών συνεχίζονται, επηρεάζοντας αρνητικά τα χρονοδιαγράμματα και το κόστος των έργων της Eldorado», και «παρεμποδισμό της ικανότητάς της να προωθήσει αποτελεσματικά την ανάπτυξη και τη λειτουργία αυτών των μεταλλευτικών έργων».

H διαδικασία της διαιτησίας στην υπόθεση Eldorado Gold

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έκανε γνωστό την Παρασκευή, ότι ξεκινά η διαδικασία της διαιτησίας στην υπόθεση Eldorado Gold.

«Επιδόθηκε σήμερα στην εταιρεία Ελληνικός Χρυσός, από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, η αίτηση προσφυγής σε Διαιτησία του ελληνικού δημοσίου. Με την κοινοποίηση αυτή ξεκινά επίσημα η διαδικασία της Διαιτησίας» αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Η Eldorado για τη διαιτησία

Η διαιτησία είναι σύμφωνη με τις διατάξεις της Σύμβασης μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και της Ελληνικός Χρυσός, αναφέρει η Eldorado σε ανακοίνωσή της απαντώντας στην επίσημη ειδοποίηση από τα υπουργεία Οικονομικών και Περιβάλλοντος για την έναρξη της διαδικασίας.

Η Εldorado εμμένει, ωστόσο, στις θέσεις της ως προς τη νομιμότητα των δραστηριοτήτων της και επαναλαμβάνει ότι το θέμα θα μπορούσε να επιλυθεί μέσω εποικοδομητικών διαπραγματεύσεων, δηλαδή χωρίς προσφυγή στη Διαιτησία.

Σύμφωνα με την Eldorado, η ειδοποίηση της Διαιτησίας αναφέρει ότι η Τεχνική Μελέτη Μονάδας Μεταλλουργίας στην περιοχή του Μαδέμ Λάκκου Στρατωνίου για την επεξεργασία των συμπυκνωμάτων της Ολυμπιάδας και των Σκουριών, που υποβλήθηκε τον Δεκέμβριο του 2014, είναι μη πλήρης και συνεπώς παραβιάζει τη Σύμβαση Μεταβίβασης και τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου. «Η Εταιρεία είναι απολύτως πεπεισμένη ότι η εν λόγω Τεχνική Μελέτη είναι πλήρως τεκμηριωμένη και σύμφωνη με τη Σύμβαση Μεταβίβασης, το Επιχειρηματικό Σχέδιο και τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους του έργου», τονίζεται στην ανακοίνωση.

Οι μέθοδοι και η επέκταση της εκμεταλλευτικής δραστηριότητας

Ένα από τα πιο δυσδιάκριτα αλλά και πιο σημαντικά σημεία της υπόθεσης Eldorado είναι η επέκταση της εκμεταλλευτικής δραστηριότητας, η μέθοδος εξόρυξης και η επεξεργασία του μεταλλεύματος. Εκεί άλλωστε εντοπίζονται και οι τριβές της εταιρείας με την κυβέρνηση και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Τονίζεται ότι στις Σκουριές υπάρχει και ένα παγκοσμίου κλάσης πορφυριτικό κοίτασμα χρυσού-χαλκού που περιέχει 3,8 εκατομμύρια ουγγιές χρυσού και 776.000 τόνους χαλκού.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε την πρώτη πρόταση για χρήση κυανίου και η δεύτερη πρόταση της «Ελληνικός Χρυσός» για τη χρήση της μεθόδου της ακαριαίας τήξης (flash smelting) έχει επιστραφεί εδώ κι ένα χρόνο από το ΥΠΕΝ με τεχνικές παρατηρήσεις, με τις υπηρεσίες του να αναμένουν την επανυποβολή της.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις νομικών κύκλων κι επιστημόνων, η ηγεσία του υπουργείου ΠΕΝ επιδιώκει μέσω της Διαιτησίας – η οποία θα έχει τρίμηνη διάρκεια- να πετύχει ένα δεσμευτικό αποτέλεσμα για τη μέθοδο παραγωγής χρυσού, καθώς η «ακαριαία τήξη» δεν έχει δοκιμαστεί σε μεταλλείο επί ευρωπαϊκού εδάφους και ούτε η «Ελληνικός Χρυσός» έχει προχωρήσει σε δοκιμές στα μεταλλεία της. Παράλληλα, η εταιρία δεν έχει υποβάλει ολοκληρωμένο τριετές επενδυτικό σχέδιο και ως εκ τούτου στο ΥΠΕΝ, όπως ερμηνεύουν οι ίδιοι κύκλοι, είναι έκδηλη η ανησυχία για προσπάθεια αποφυγής της συμβατικής υποχρέωσης που έχει και είναι η δημιουργία μονάδας μεταλλουργίας.

Από την άλλη μεριά, η Eldorado Gold, όπως προαναφέραμε υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη επένδυση για την επεξεργασία των τελικών μετάλλων προβλέπεται μετά το 2020 στην περιοχή Μαδέμ Λάκκου στο Στρατώνι της Χαλκιδικής. Εκεί θα μεταφέρονται συμπυκνώματα χρυσού, χαλκού και άλλων μετάλλων, τα οποία θα υπόκεινται στην τελική επεξεργασία.

Οι συνέπειες της «αδράνειας»

Όλα αυτά μεταφράζονται σε αναστολή μέχρι νεωτέρας κάθε επένδυσης στη χώρα μας, παύση για 2.400 εργαζόμενους, πάγωμα μιας επένδυσης κοντά στα 3 δισ ευρώ, και πλήγμα για μια ακόμη φορά της εικόνας της χώρας, παρά την προσπάθεια του Πρωθυπουργού να υποστηρίξει την φιλοεπενδυτική στροφή της κυβέρνησης.

Σημειώνεται πως οι 1.100 από τους 2.400 εργαζομένους, είναι μόνιμοι και οι υπόλοιποι εργάζονται σε συνεργαζόμενους εργολάβους. Για μία ακόμη φορά βρίσκονται ανάμεσα στη μάχη μιας αντιπαράθεσης και με το μέλλον τους να διαγράφεται αβέβαιο. Από τη μία, οι εργοδότες που τους χρησιμοποιούν πιέζοντας για τις άδειες των εγκαταστάσεων και από την άλλη, η κυβέρνηση που επικαλείται θέματα νομιμότητας των δραστηριοτήτων της εταιρίας.