Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Εχουν μακρά διαδρομή συνεργασίας σε όλους τους κλάδους των ενόπλων δυνάμεων ενώ το πέρασμα της Τουρκίας στους τομείς του Διαστήματος και του κυβερνοχώρου διευρύνει τις επαφές. Αρκετές από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. είναι πολύ χλιαρές στις αντιδράσεις τους απέναντι στην ερντογανική Τουρκία και τις προκλητικές κινήσεις της σε Συρία, Ιράκ, Υπερκαυκασία, Λιβύη κ.λπ., γιατί είναι μέλος του ΝΑΤΟ, δαπανά μεγάλα ποσά για στρατιωτικούς σκοπούς και δεν επιθυμούν να τη δουν να αλλάζει… στρατόπεδο. Επίσης, είναι μία αγορά 82 εκατ. ανθρώπων, ελέγχει μέσω των Στενών τα γεγονότα στη Μαύρη Θάλασσα, διαδραματίζει ρόλο στο πολιτικό Ισλάμ και στο μεταναστευτικό, ενώ αποτελεί τον δεύτερο στρατό στην Ατλαντική Συμμαχία.

[fwduvp preset_id=”test” playlist_id=”Test”]

Πρόοδος

Η στρατιωτική βιομηχανία στην Τουρκία τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια πραγματοποίησε τεράστια πρόοδο και εξέλιξη με αποτέλεσμα η 17η χώρα στο G20 να δαπανά τεράστια ποσά για εξοπλισμούς, διμερείς συνεργασίες, να κατασκευάζει περίπου το 62-65% των οπλικών συστημάτων σε εγχώρια βάση (ασφαλώς με τη συνδρομή υπολογίσιμων κρατών και εταιριών της Ε.Ε.) ενώ και εκτός του ευρωπαϊκού κύκλου διατηρεί συνεργασίες με κράτη όπως η Νορβηγία, η Ουκρανία, η Μεγάλη Βρετανία, η Ελβετία, ο Καναδάς η Νότια Αφρική, η Νότια Κορέα κ.ά.

Επιπλέον, εξάγει δικά της οπλικά συστήματα σε κράτη, κυρίως ισλαμικά (Πακιστάν, Ινδονησία, Κατάρ, Ομάν, Μαλαισία, ακόμα και στη Σαουδική Αραβία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα).

Μέχρι το 2010 διατηρούσε πολύ δυνατές σχέσεις σε θέματα εξοπλιστικά-πληροφοριών κ.λπ. με το Ισραήλ. Μετά το 2017 λόγω προμήθειας του αντιπυραυλικού συστήματος S-400 «άνοιξε πανιά» και προς τη Ρωσία, ενώ λόγω του συγκεκριμένου ζητήματος πάγωσε η συνεργασία με τις ΗΠΑ που έχει ιστορία έξι δεκαετιών.

Λόγω της πολυδιάστατης προκλητικής εμπλοκής και παρουσίας της Τουρκίας απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο σε κυπριακή ΑΟΖ και Ανατολική Μεσόγειο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε προς κράτη-κλειδιά της Ε.Ε. το θέμα της επιβολής κυρώσεων/εμπάργκο όπλων στην Τουρκία. Εστάλησαν επιστολές σε Μαδρίτη-Βερολίνο και Ρώμη (κυρίως) ζητώντας να επιβληθούν περιορισμοί. Υπάρχουν και άλλα κράτη της Ε.Ε. που διατηρούν στενές στρατιωτικές-εξοπλιστικές σχέσεις και συνεργασίες με την Αγκυρα, μεταξύ των οποίων η Ολλανδία, η Φινλανδία, η Σουηδία, η Τσεχία, αλλά η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία είναι αυτές που διατηρούν διακλαδικές συνεργασιακές και πολύ συμφέρουσες διασυνδέσεις με την Τουρκία.

Η Τουρκία μόνο για το 2019 απέφερε κέρδη στη γερμανική αμυντική βιομηχανία σχεδόν 350 εκατ. ευρώ. Πάνω από το ένα τρίτο των γερμανικών εξαγωγών στρατιωτικού εξοπλισμού (σε παγκόσμια βάση) έχει αποδέκτη την Τουρκία. Ειδικά σε ναυτικά και χερσαία οπλικά συστήματα. Από το 1991 ως το 2017 η Τουρκία ήταν στην πέμπτη θέση σε εισαγωγή όπλων, με τη Γαλλία να συμπεριλαμβάνεται στις χώρες που της πουλούσαν όπλα.

Συγκριτικά με την τετραετία 2009-2013 η εισαγωγή όπλων-πυρομαχικών αυξήθηκε κατά 170% (από συγκεκριμένες ευρωπαϊκές χώρες) ενώ και οι εξαγωγές παρουσίασαν εντυπωσιακή άνοδο με παραλήπτες την Ουκρανία, το Αφγανιστάν, το Αζερμπαϊτζάν, τη Σαουδική Αραβία, το Τουρκμενιστάν και το Κατάρ.

Στο πυροβολικό η Αγκυρα έχει συνεργασίες με τις ΗΠΑ σε Μ-270, με τη Νότιο Κορέα στα πυροβόλα Τ-155 FIRTINA ενώ μόνη της κατασκευάζει πολλά οπλικά συστήματα, όπως τεθωρακισμένα οχήματα KAPLAN-COBRA-PARS, πυροβόλα KASIRGA-SAKARYA αντιαεροπορικά συστήματα HISAR-KORKUT ALKA DEWS, μη επανδρωμένα αεροσκάφη «Μπαϊρακτάρ» και «Ανκα» (για συλλογή πληροφοριών-εναέρια επιτήρηση), συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου KORΑL-REDET-MILKAR.

Drones

Σύντομα βγαίνει σε παραγωγή και συμμετοχή σε πολεμικές αποστολές το νέο drone AKSUNGUR της εταιρίας ΤΑΙ. Στον τομέα των drones η Τουρκία θεωρείται από τις κορυφαίες στον κόσμο, με σημαντικές επιτυχίες κατά των δυνάμεων του Ασαντ, του Χαφτάρ και των Αρμένιων ενώ σε σχολές των πεζοναυτών στην Βιρτζίνια των ΗΠΑ, ως και στη σχολή πολέμου στην Πενσυλβάνια το καθηγητικό προσωπικό μελετά τη δράση των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών (ο υπογράφων έχει πρόσβαση σε όλες αυτές).

Φέτος, στις 100 κορυφαίες εταιρίες στρατιωτικού υλικού σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχουν στον κατάλογο 5 τουρκικές, με την ASELSAN να δεσπόζει.

Το αρματικό της δυναμικό είναι κατά βάση γερμανικής προέλευσης LEOPΑRD (παλιότερα ήταν και πολλά αμερικανικά). Σημειώνω ότι η Αγκυρα διαθέτει πιο πολλές σε αριθμό «λεοπαρδάλεις» απ’ ό,τι ο γερμανικός στρατός.

Στο πολεμικό ναυτικό έχει συνεργασίες στα ιπτάμενα μέσα με την Ιταλία σε ελικόπτερα ATR72MPA και AGUSTA BELL AB-212ASW ανθυποβρυχιακού πολέμου ενώ με την Ισπανία συνεργάζεται για τα CN-235 της CASΑ (αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας).

Με τη Γερμανία κυριαρχεί συμπαραγωγή στα 6 τύπου 214 υποβρύχια (σαν τα δικά μας του τύπου «Παπανικολής») σε φρεγάτες κλάσης Ιστανμπούλ, σε αναβάθμιση φρεγατών τύπου ΒARBAROS-PREVEZE κ.ά.

Εξοπλιστικά προγράμματα 22 δισ. δολ. «τρέχει» η Τουρκία

Το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» τροφοδοτεί τις μεγάλες φιλοδοξίες της Αγκυρας στους τρέχοντες υπερβολικά μεγάλους εξοπλισμούς. Το ναυτικό παίζει τον καθοριστικό ρόλο ενώ η Αγκυρα έχει αθροιστικά εξοπλιστικά προγράμματα ύψους 22 δισ. δολ.

1 Η Ισπανία είναι από τις χώρες που έχει συνδεθεί πάρα πολύ με την Τουρκία, ενώ σε πολύ μεγάλο βαθμό οι αξιωματικοί του ισπανικού ναυτικού εμφανίζονται έντονα φιλότουρκοι σε διάφορα διεθνή FORA. Η κορυφαία ισπανική εταιρία NAVANTIA κατασκευάζει στα ναυπηγεία SEDEF στην Κωνσταντινούπολη το ειδικό αμφίβιο πλοίο/μίνι αεροπλανοφόρο από το 2015, το TCG ANADOLU /L400, το οποίο εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμο μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2021 (σύμφωνα με τον επικεφαλής της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας, δρ. Ισμαήλ Ντεμίρ).

Το συγκεριμένο πλοίο είναι αντίγραφο του ισπανικού «Βασιλιάς Χουάν Κάρλος Ι», μήκους 231 μέτρων, πλάτους 32 μέτρων και ύψους 58 μέτρων. Στο πλοίο οι Τούρκοι θα εγκαταστήσουν δικά τους εξοπλιστικά και άλλα συστήματα εγχώριας κατασκευής των εταιριών ASELSAN και HAVELSAN ενώ οι Ισπανοί θα μεταφέρουν και θα εγκαταστήσουν το ραντάρ LEONARDO SPN 720.

Το ισπανικό κρατικό ναυπηγείο NAVANTIA είναι το πέμπτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη και το ένατο στον κόσμο. Αναφέρεται ως LIGHT AIRCARRIER με κυμαινόμενο κόστος πάνω από 470 εκατ. ευρώ. Αν προχωρούσε το πρόγραμμα της συμμετοχής της Τουρκίας στα F-35, τότε αεροσκάφη του τύπου F35BSTOVL (πιθανότατα 12) και ακόμη 12 ελικόπτερα θα το χρησιμοποιούσαν ως βάση. Προς το παρόν, λόγω της αναστολής της Τουρκίας στο πρόγραμμα αεροσκαφών 5ης γενιάς γίνεται λόγος για 12 επιθετικά ελικόπτερα, 8 μεταφορικά ελικόπτερα και 4-8 μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Επίσης, οι Τούρκοι συζητούν και για τη μετέπειτα κατασκευή ενός δεύτερου παρόμοιου πλοίου, του TRAKIA (Θράκη). Με το ANADOLU οι Τούρκοι θα μπορούν να διεξάγουν αεροναυτικές επιχειρήσεις, αρκετά μακριά από τα χωρικά τους ύδατα. Στη Λιβύη, παραδείγματος χάρη, δεν θα χρειαζόταν να μεταφέρουν δι’ αέρος και θαλάσσης τα διάφορα χερσαία συστήματα που μετέφεραν εκεί σε υποστήριξη των δυνάμεων του Σάρατζ.

Είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι η Ισπανία μέχρι και σήμερα είναι η μοναδική χώρα που διατηρεί αντιαεροπορικές-αντιπυραυλικές συστοιχίες PATRIOT-3 που καλύπτουν τη μεθοριακή ζώνη Τουρκίας-Συρίας, όταν αντίστοιχες πυραυλικές συστοιχίες από τις ΗΠΑ, την Ολλανδία και τη Γερμανία έχουν ήδη αποχωρήσει εδώ και 2-3 χρόνια. Η Ισπανία την περίοδο 2008-2019 ήταν πέμπτη στον κατάλογο εξαγωγών στην Τουρκία μετά τις ΗΠΑ, Ν. Κορέα, Γερμανία και Ιταλία. Επίσης, η Τουρκία παρέλαβε 2 αεροσκάφη/μεταγωγικά Α400Μ.

2 Το πρόγραμμα των 6 υποβρυχίων τύπου REIS 214 γερμανοτουρκικής συμπαραγωγής (σαν τα δικά μας της κλάσης «Παπανικολής»). Πρόκειται για συνεργασία της γερμανικής ΤHYSSENKRUPP MARINE-HDW με τα ιστορικά και μεγάλα ναυπηγεία GOLCUK/TUZLA στην ανατολική ακτή της Θάλασσας του Μαρμαρά. Τα ναυπηγεία λειτουργούν από το 1926 και διαχρονικά υπήρχαν σε αυτά Γερμανοί ναυτικοί σύμβουλοι και ειδικοί. Υπό λογικές συνθήκες οι Τούρκοι υπολογίζουν να έχουν τα 6 υποβρύχια στα τέλη του 2028 (κυμαινόμενο κόστος, το 2008, αναφέρονταν τα 320 εκατ. δολ.).

3 Με τη Γερμανία «τρέχει» επί πολλά χρόνια το πρόγραμμα αρμάτων μάχης LEOPΑRD της εταιρίας KRAUSS MAFFEI WEGMAN (π.χ. LEOPARD 2A4). Η Τουρκία όπως και η Ελλάδα έχουν σειρές τέτοιων αρμάτων ενώ άρματα γερμανικής προέλευσης διαθέτουν η Αυστρία, η Δανία, η Φινλανδία, η Νορβηγία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ελβετία, η Σουηδία και η Χιλή. Η Ελλάδα έχει αρματική δύναμη και από τα πολύ εξελιγμένα LEOPARD2A6 HEL. Τα πλείστα οπλικά συστήματα των αρμάτων μάχης είναι παραγωγής του κολοσσού RHEINMETALL ο οποίος ιδρύθηκε το 1889 και κατασκευάζει οχήματα μεταφοράς προσωπικού, πυρομαχικά, ηλεκτρονικά συστήματα ως και συστήματα για προστασία προσωπικού και μέσων σε περιβάλλον χημικού, βιολογικού, πυρηνικού και ραδιολογικού πολέμου. Στην εποχή του κορονοϊού κατασκεύασε αναπνευστήρες και άλλα ειδικά όργανα για τις ΜΕΘ.

4 Με την Ιταλία η Τουρκία έχει πολύπλευρη συνεργασία στον αεροναυτικό τομέα με πολύ γνωστές εταιρίες, όπως τις ALENIA AERONAUTICA, AGUSTA WESTLAND, κυρίως σε ελικόπτερα (επιθετικά-ανθυποβρυχιακού πολέμου), πυροβόλα κορβετών, συστήματα ηλεκτρονικής παρακολούθησης, αναγνώρισης και επιτήρησης (όμιλος LΕONARDO).

Επίσης η Τουρκία στον αεροναυτικό χώρο έχει επί χρόνια προγράμματα με τις ολλανδικές FOKKER ELMO-PHILIPS (με έδρες το Χουφντόρπ και το Αϊντχόφεν ενώ η πρώτη έχει επί χρόνια δυναμική στελεχική παρουσία στη Σμύρνη). Η πολύ πρόσφατη διμερής συμφωνία της Τουρκίας με την Ουκρανία για μεταγωγικά αεροσκάφη και μη επανδρωμένα αεροσκάφη χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί δημιουργεί νέα δεδομένα (αναφέρεται ως στρατηγική συνεργασία).

5 Η Γαλλία σταμάτησε να συνεργάζεται σε διάφορα εξοπλιστικά προγράμματα με την Τουρκία τον Οκτώβριο του 2019 λόγω της τουρκικής εισβολής στη ΒΑ. Συρία. Εχει όμως υπογράψει επενδυτικές συμφωνίες ύψους περίπου 5 δισ. δολ. μέχρι το 2030. Τη διετία 2018-2019 πούλησε στην Τουρκία διάφορα υλικά ύψους 259 εκατ. δολ. (αλλά δεν δίνει λεπτομέρειες για ορισμένα από τα επιμέρους συστήματα που προμηθεύτηκε η Αγκυρα).

Η εταιρία AIRBUS έχει παραδώσει 9 από τα 10 Α400Μ μεταφορικά αεροσκάφη (το τελευταίο πρόκειται να παραδοθεί το 2022). Η γνωστή γαλλική εταιρία THALES συνεργάζεται με την ASELSAN σε εκσυγχρονισμό ραντάρ, σε ασύρματους για ειδικές δυνάμεις, σε συστήματα τακτικών δορυφορικών επικοινωνιών, σε εναέρια ηλεκτρονικά συστήματα για 9 αεροσκάφη CN235, σε εκτοξευτές ελαφρού πυροβολικού, ενώ η Τουρκία είχε πάντοτε δυναμική παρουσία στην πολύ γνωστή έκθεση EUROSATORY στο Παρίσι. Αλλά και με τη Μεγάλη Βρετανία η Τουρκία συνεργάζεται για το προσεχώς δικό της αεροσκάφος TF-X με την BAE και τη Rolls Royce.