Τα προηγούμενα δύο έτη, μετά τη μοιραία νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου, έγιναν 24 παρεμβάσεις από την πλευρά του ΟΣΕ. Αυτές, μεταξύ άλλων, επιμερίζονται σε κινήσεις στην κατεύθυνση ασφάλειας του σιδηροδρομικού δικτύου, στην τηλεδιοίκηση και τα κέντρα ελέγχου, στην εγκατάσταση χιλιάδων καμερών σε όλο τον σιδηροδρομικό «κορμό», στην αποκατάσταση φωτισμών και αερισμού στις σήραγγες, αλλά και στην ενίσχυση της χρηματοδότησης για συντήρηση και έλεγχο της κοπής των δέντρων για να μην πέφτουν στις καμπίνες των μηχανοδηγών.

Το σχέδιο

Εντός αυτής της συγκυρίας, η κυβέρνηση ξετυλίγει και ένα διαφορετικό σχέδιο από εκείνο που είχε χαράξει στην πρώτη θητεία της για τον μετασχηματισμό του Σιδηρόδρομου, προάγοντας τη συγχώνευση με τον ΟΣΕ των θυγατρικών στην κατασκευή της υποδομής (ΕΡΓΟΣΕ) και στον τομέα του τροχαίου υλικού (ΓΑΙΑΟΣΕ). Ο νέος ενιαίος φορέας, που θα ονομαστεί «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος», προβλέπεται να συσταθεί μέχρι το τέλος του 2025, με κύριο στόχο να αντιμετωπιστούν τα κενά, αλλά και η έλλειψη άμεσου και αποτελεσματικού συντονισμού, ειδικά στον κρίσιμο τομέα της ασφάλειας.

Τούτων δοθέντων, η αλλαγή σελίδας στον ιστορικό σιδηροδρομικό φορέα της οδού Καρόλου περιλαμβάνει έναν ενιαίο δημόσιο φορέα με πυρήνα τον σημερινό ΟΣΕ και τη συμβολή ιδιώτη τεχνικού συμβούλου στο μάνατζμεντ, τουλάχιστον για μία πενταετία.

Το αμέσως επόμενο βήμα είναι η ανάταξη του σιδηροδρομικού δικτύου, το οποίο αποκαθίσταται μετά τις περσινές θεομηνίες, οι οποίες προκάλεσαν ζημιές άνω του 1,2 δισ. ευρώ στις υποδομές (οδικές – σιδηροδρομικές). Μάλιστα, τις προσεχείς ημέρες, αναμένεται η έγκριση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, για να ανοίξει και η δεύτερη γραμμή του σιδηροδρομικού δικτύου από τον Αγιο Στέφανο μέχρι τη Λάρισα, η οποία θα λειτουργήσει χωρίς σηματοδότηση, αλλά με διπλή γραμμή και έλεγχο συρμών.

Ετσι, ο ΟΣΕ θα φύγει από τη δύσκολη κατάσταση της μονής γραμμής και θα επιχειρήσει να αυξήσει τη χωρητικότητα του δικτύου, για να ενταχθούν σε αυτό περισσότερα τρένα, με στόχο τη μεγαλύτερη εξυπηρέτηση τόσο των επιβατών όσο και των φορτίων των εμπορευματικών μεταφορών.

Αθήνα-Θεσσαλονίκη

Υπογραμμίζεται ότι μέχρι σήμερα στον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη δρομολογούν τέσσερα επιβατικά τρένα, τα οποία δεν μπορούν να γίνουν πέντε ή ακόμη και έξι σε συμψηφισμό με τα εμπορικά που θα μπορούν να αυξηθούν σε ένα ή δύο. Αυτό σημαίνει ότι θα προστεθούν τρία ζεύγη δρομολογίων που θα βελτιώσουν την εικόνα του σιδηρόδρομου από τη σημερινή προβληματική κατάσταση που έχουν γυρίσει χρόνια πίσω.

Ωστόσο, η Hellenic Train είναι εκείνη που θα αποφασίσει τον ακριβή αριθμό των συρμών και αν θέλει να δώσει προτεραιότητα στα επιβατικά ή στα εμπορευματικά τρένα. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει πλέον μονή γραμμή θα μπορεί να ανέβει και η ταχύτητα των 120 από 80 χλμ./ώρα, μειώνοντας το ταξίδι από Αθήνα έως Θεσσαλονίκη μόλις σε 15 λεπτά. Σήμερα, το δρομολόγιο είναι 5 ώρες και πλέον μπορεί να πάει στις 4,45 ώρες.

Σήμερα, ο σιδηρόδρομος διαθέτει πέντε πλήρη συστήματα τηλεδιοίκησης, πλην της περιοχής της Οθρυος μέχρι τη Λάρισα (που είναι καταστραμμένο λόγω «Daniel») και το κομμάτι από Λιόσια μέχρι Κιάτο στην έξοδο της Αθήνας, όπου έχουν καταγραφεί εδώ και 20 χρόνια η ενημέρωση και η τηλεδιοίκηση.

Για τη Θεσσαλία με καθυστέρηση ενός έτους βγήκαν οι εργολαβίες που τρέχει το υπουργείο Υποδομών για τα οδικά και τα σιδηροδρομικά έργα και, εάν ξεπεραστούν οι προδικαστικές προσφυγές, θα ξεκινήσουν μέσα στην άνοιξη, για να αποκατασταθεί η σηματοδότηση και να προχωρήσει και η 717 σύμβαση (τηλεδιοίκηση – σηματοδότηση) στο σημείο που καταστράφηκε λόγω των πλημμυρών μία εβδομάδα μετά την εγκατάσταση των συστημάτων. Από τη στιγμή που θα εγκατασταθεί ο εργολάβος μέχρι την υπογραφή της σύμβασης θα χρειαστούν 22 μήνες για την ολοκλήρωση των έργων.

Λιόσια-Κιάτο

Σε ό,τι αφορά τη γραμμή Λιόσια-Κιάτο εγκρίθηκε πρόσφατα η χρηματοδότηση έπειτα από αίτημα στο CEF και υπογράφηκε η σχετική συμφωνία (Grand Agreement), ώστε να προχωρήσουν οι διαδικασίες δημοπράτησης του έργου, με προσδοκώμενο χρόνο ολοκλήρωσης τα δύο έτη. Ετσι, θα γίνει πλήρως όλη η γραμμή της από το αεροδρόμιο μέχρι το Αίγιο, η οποία θα είναι πλήρως σηματοδοτούμενη και ηλεκτροδοτούμενη. Το έργο έχει προϋπολογισμό 48 εκατ. ευρώ, από τα οποία το 50% προέρχεται από τους ευρωπαϊκούς πόρους και το υπόλοιπο από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.

Ο ΟΣΕ έχει προχωρήσει τις διαδικασίες ωρίμανσης για την πλήρη αναμόρφωση της σιδηροδρομικής γραμμής και από το Μενίδι μέχρι την Οινόη, με υπογειοποίηση δύο οδικών διαβάσεων σε Αγιο Στέφανο και Αλίαρτο και ανάληψη του συνόλου της γραμμής 50 χλμ. με συνολικό κόστος 240 εκατ. ευρώ. Το έργο έχει ήδη κάνει 80% χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους.

Οι δικλίδες

Ως προς τις δικλίδες ασφαλείας παραμένουν εκκρεμότητες.

Το σύστημα ETCS (Αυτόματο Σύστημα Προστασίας Συρμών) δεν λειτουργεί πλήρως στο δίκτυο. Μετά το δυστύχημα των Τεμπών ολοκληρώθηκε η εγκατάστασή του επί της γραμμής στο τμήμα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, όμως, λόγω πλημμυρών, αυτά τα συστήματα στην περιοχή της Θεσσαλίας ξηλώθηκαν.

Επιπλέον, εκτός από την εγκατάσταση του συστήματος στην υποδομή, πρέπει να τοποθετηθεί και στους συρμούς.

Επισημαίνεται ότι το σύστημα ραδιοκάλυψης GSMR και το ETCS με τη διάσπαση που έγινε στον ΟΣΕ, με την ΕΡΓΟΣΕ, τη ΓΑΙΑΟΣΕ και την πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ είχε ως αποτέλεσμα να καθυστερήσει και να περιπλέξει τα πράγματα για τα δύο αυτά συστήματα. Εχουν περάσει σχεδόν 15 με 20 χρόνια και 4 έως 5 κυβερνήσεις και δεν έχουμε. Και για τα δύο συστήματα, λένε οι πηγές του ΟΣΕ, υπάρχει εγκατάσταση στην υποδομή, και μάλιστα για το GSMR υπάρχει αδειοδότηση από το 2022 και γίνονται και οι σχετικές συντηρήσεις. Το τελευταίο διάστημα έχουν κινηθεί οι διαδικασίες για την υπογραφή μιας νέας σύμβασης 2,5 εκατ. με τη ΝΟΚΙΑ και διάρκεια πέντε ετών, με σκοπό την πλήρη συντήρηση και την αναβάθμιση του GSMR για όλη την Ελλάδα. Αυτό που δεν έχει γίνει είναι να μπει εξοπλισμός στα τρένα και αυτή η σύμβαση οφείλεται στο ότι έσπασε η αρχική.

Εκκρεμούν, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, κυρίως ζητήματα πιστοποιήσεων, ενώ στο ETCS δεν υπάρχει μέχρι σήμερα και καμία σύμβαση συντήρησης. Για το GSMR έγινε μια προσπάθεια ώστε με τον υφιστάμενο εξοπλισμό να επιταχυνθεί το πρόγραμμα μέχρι τα τέλη του 2024 και να λειτουργήσει ως πρωτεύον σύστημα επικοινωνίας εκεί όπου είναι εγκατεστημένο. Φάνηκε, ωστόσο, ότι το χρονοδιάγραμμα δεν ήταν εφικτό να ολοκληρωθεί. Εκτιμάται ότι μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου θα ολοκληρωθούν οι σχετικές διαδικασίες, ώστε να τεθεί σε πιλοτική λειτουργία.

Προσλήψεις

Εν αναμονή τελεί ο ΟΣΕ και για τις προσλήψεις ύστερα από πολυετείς καθυστερήσεις. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η πρακτική για τους χειριστές (έχει τελειώσει για κλειδούχους και σταθμάρχες) και έφτασε η τελική λίστα με τα 140 άτομα από το ΑΣΕΠ για να προχωρήσουν οι προσλήψεις. Μεταξύ αυτών, είναι 37 σταθμάρχες, 36 κλειδούχοι, 8 χειριστές μηχανημάτων και οι υπόλοιποι είναι τεχνικό προσωπικό ειδικοτήτων. Μέσα στον Φεβρουάριο οι σταθμάρχες και οι κλειδούχοι μπαίνουν σε προγράμματα εκπαίδευσης.

Επιπλέον, επειδή στον Οργανισμό υπάρχουν και 600 υπάλληλοι σε θέσεις παροχής υπηρεσιών κρίσιμων ειδικοτήτων (σταθμάρχες, κλειδούχοι, μηχανολόγοι κ.ά.), αυτοί, εφόσον συμπληρώσουν το εξάμηνο και εξασφαλίσουν θετικές εκθέσεις αξιολόγησης, θα μπορούν με ειδική μοριοδότηση να προσληφθούν με συμβάσεις αορίστου χρόνου στον ΟΣΕ.

«Γέφυρες»

Η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Οργανισμού και της Hellenic Train είναι κάτι που φαίνεται να αποτελεί επιδίωξη και των δύο πλευρών. Το τελευταίο διάστημα υπήρξε προσέγγιση μεταξύ ΟΣΕ και Hellenic Train, προκειμένου να αμβλυνθούν οι διαφωνίες των τελευταίων ετών. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι δύο εταιρίες έχουν συμφωνήσει να κινηθούν δικαστικά, για να διεκδικήσει η καθεμία την οφειλή αξίας εκατομμυρίων.

Μόνο οι διεκδικήσεις του ΟΣΕ προς τη Hellenic Train έρχονται σε πάνω από 100 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο συνδέεται με τη διαφορά στον τρόπο υπολογισμού των τελών χρήσης δικτύου. Η διαφορά αυτή έχει συμφωνηθεί να επιλυθεί με την κατάθεση αγωγής του ΟΣΕ κατά της Hellenic Train, ώστε το τελικό ποσό να καθοριστεί από τα δικαστήρια.

Δύο προσθήκες στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο

Με δύο προσθήκες θα ανανεωθεί η σύνθεση του Δ.Σ. του ΟΣΕ, που θα επικυρωθεί εντός των ημερών από τη γενική συνέλευση των μετόχων, που δεν είναι άλλοι από τα υπουργεία Οικονομικών και Υποδομών. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο Διοικητικό Συμβούλιο του Οργανισμού -με μεταβατικό διευθύνοντα σύμβουλο τον Παναγιώτη Τερεζάκη- θα ενταχθεί ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ, Χρήστος Παλιός, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι το δεύτερο μέλος θα είναι γυναίκα. Πρόκειται, όπως μου μεταφέρουν, για γυναίκα νομικό, η οποία έχει περάσει και από τον ενεργειακό κλάδο.

Η γενική συνέλευση των μετόχων έχει καθυστερήσει να συγκληθεί και, όπως λένε οι πληροφορίες, αυτό αναμένεται να γίνει εντός της εβδομάδας, προκειμένου να επικυρωθεί το νέο Διοικητικό Συμβούλιο με διάρκεια θητείας μέχρι το τέλος του έτους.

Το αμέσως επόμενο βήμα είναι η προκήρυξη του διαγωνισμού για την πρόσληψη τεχνικού συμβούλου, η οποία αναμένεται να γίνει εντός Μαρτίου, το αργότερο εντός Απριλίου. Πρόκειται για μια διαδικασία από την οποία θα αναδειχθεί ένας διεθνούς κύρους φορέας που θα αναλάβει να τρέξει την ενιαία εταιρία που θα προκύψει από τη συνένωση των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και του τροχαίου υλικού της ΓΑΙΑΟΣΕ και έχει ήδη επικυρωθεί με νόμο στη Βουλή. Είναι ίσως μία από τις τελευταίες ευκαιρίες για την εξυγίανση του ΟΣΕ, ο οποίος μετονομάζεται σε «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος». Ο νέος Οργανισμός θα στηριχθεί, για να γυρίσει σελίδα, στα πρότυπα και την τεχνογνωσία διεθνών παικτών της αγοράς, όπως έγινε παλαιότερα με την Αττικό Μετρό.