Το συνθετικό οπιοειδές είναι ο κύριος λόγος που οι θάνατοι από υπερβολική δόση ναρκωτικών ουσιών στις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τις στατιστικές, 7 στους 10 θανάτους από υπερβολική δόση, πλέον, συνδέονται με χρήση συνθετικών οπιοειδών, κυρίως φαιντανύλης.

Εκτιμάται πως η αύξηση της χρήσης της φαιντανύλης και άλλων συνθετικών οπιοειδών που παράγονται στο εργαστήριο οφείλεται στην απαγόρευση της καλλιέργειας οπίου από τους Ταλιμπάν αφότου κατέλαβαν και πάλι τον έλεγχο του Αφγανιστάν το 2022.

Το τέλος της κρίσης της φαιντανύλης δεν είναι εύκολο πρότζεκτ, ακόμα και με την επιβολή δασμών σε εισαγωγές προϊόντων και ενίσχυση της ασφάλειας στα σύνορα με Μεξικό και Καναδά, που υποσχέθηκαν οι δύο γειτονικές χώρες προ ημερών για να τους αποφύγουν, αλλά απαιτείται στρατηγική για την καταπολέμηση των κυκλωμάτων και του εθισμού, επισημαίνουν οι ειδικοί. Οι Αμερικανοί καταναλώνουν, κατά κεφαλήν, περισσότερες παράνομες ναρκωτικές ουσίες από οποιονδήποτε άλλο στον κόσμο, καθώς περίπου το 6% του πληθυσμού είναι συστηματικοί χρήστες.

Φαιντανύλη: Τρεις οι «ένοχοι» σταθμοί

Σύμφωνα με τον Τραμπ, τρεις είναι οι «ένοχοι» σταθμοί μέχρι την είσοδο της φαιντανύλης στην Αμερική.

• Πρώτος σταθμός – Κίνα: Τα χημικά συστατικά παράγονται μαζικά από εταιρίες στην Κίνα και χρησιμοποιούνται από φαρμακευτικές για την παραγωγή οπιοειδών. Ερευνες δείχνουν πως αφθονούν οι ιστοσελίδες που διακινούν τις επίμαχες χημικές ουσίες παράλληλα με τις νόμιμες οδούς. Η χώρα προέλευσης δεν είναι σαφής, ωστόσο τα στοιχεία επαφής παραπέμπουν στο WeChat, την κινεζική πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων. «Ασφαλής παράδοση στο Μεξικό», γράφει ένας εκ των εμπόρων στη Σαγκάης, όπως προκύπτει από ρεπορτάζ του Reuters.

• Δεύτερος σταθμός – Μεξικό: Ενα μέρος των χημικών αγοράζεται από τα μεξικανικά καρτέλ ναρκωτικών Σιναλόα και Τζαλίσκο. Τα καρτέλ παρασκευάζουν το συνθετικό οπιοειδές σε εργαστήρια και στη συνέχεια το εισάγουν λαθραία στις ΗΠΑ, κυρίως μέσα από χερσαία περάσματα στην Καλιφόρνια και την Αριζόνα, ανάμεσα σε νόμιμα εμπορεύματα.

• Τρίτος σταθμός – Καναδάς: Η φαιντανύλη παρασκευάζεται, επίσης, στον Καναδά και εισάγεται λαθραία στις ΗΠΑ, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό, παρά τους ισχυρισμούς του προέδρου. Μόλις 20 κιλά φαιντανύλης κατασχέθηκαν πέρυσι στα καναδικά σύνορα, ενώ 9,6 τόνοι στα νοτιοδυτικά των ΗΠΑ.

Μέτρα για την Φαιντανύλη

Ο Αμερικανός πρόεδρος επιδιώκει με το «μαστίγιο», με την απειλή δασμών, να περιοριστεί η διακίνηση του ναρκωτικού. Οι εμπλεκόμενες χώρες υποστηρίζουν πως κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να αντιμετωπίσουν την κρίση.

• Μεξικό: Επιμένει πως έχει κηρύξει πόλεμο στα καρτέλ των ναρκωτικών. Ανακοίνωσε τον Δεκέμβριο κατάσχεση σε πάνω από έναν τόνο χαπιών φαιντανύλης. Για να αποφύγει τους δασμούς, το Μεξικό συμφώνησε την ανάπτυξη 10.000 στρατιωτών της Εθνοφρουράς στα σύνορα για τη διακίνηση των ναρκωτικών.

• Καναδάς: Ο πρωθυπουργός του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, ανακοίνωσε επένδυση 1,3 δισ. δολαρίων για την ενίσχυση των συνόρων, συμπεριλαμβανομένων ανιχνευτών χημικών στα λιμάνια και τις συνοριακές οδούς και ειδική Μονάδα για την εποπτεία των ουσιών. Επίσης, θα ορίσει «τσάρο φαιντανύλης», για να αντιμετωπίσει το οργανωμένο έγκλημα.

• Κίνα: Δεν βλέπει την κρίση φαιντανύλης ως προτεραιότητα, αφού δεν έχει η ίδια πρόβλημα. Το 2019 το Πεκίνο ενίσχυσε τους ελέγχους, γεγονός που επέτρεψε να περιοριστεί το άμεσο εμπόριο προς τις ΗΠΑ. Ομως, σύμφωνα με την υπηρεσία Ερευνας του αμερικανικού Κογκρέσου, οι χημικές αυτές ουσίες πλέον στέλνονται από την Κίνα στο Μεξικό, όπου παρασκευάζεται η φαιντανύλη προτού εισέλθει παράνομα στις ΗΠΑ. Η χώρα διαθέτει μια μεγάλη, ευέλικτη χημική βιομηχανία που μαζί με την Ινδία κυριαρχεί στις παγκόσμιες προμήθειες φαρμακευτικών πρώτων υλών. Οι κατασκευαστές της μπορούν γρήγορα να παράγουν άλλες χημικές ουσίες ως «αντικαταστάτες» εκείνων που απαγορεύει το Πεκίνο. 

Μεταφορά

Σε αντίθεση με την ηρωίνη και την κοκαΐνη, που παράγονται από φυτά, η φαιντανύλη παρασκευάζεται με συστατικά που χρησιμοποιούνται για νόμιμα φαρμακευτικά σκευάσματα και μπορεί να παραχθεί σε φθηνά εργαστήρια, που μπορούν να στηθούν σχετικά γρήγορα.

Μόλις η φαιντανύλη φύγει από τα εργαστήρια, είναι συνήθως καλά κρυμμένη σε κρυφά σημεία οχημάτων και μόνο εξειδικευμένοι, υψηλής ανάλυσης ανιχνευτές μπορούν να τα εντοπίσουν – και πάλι όχι με εγγυημένη επιτυχία. Οι μικρές ποσότητες φαιντανύλης σε κάθε φορτίο και η έλλειψη οσμής της καθιστούν τον εντοπισμό και τις κατασχέσεις εξαιρετικά δύσκολες.

Οι ειδικοί σημειώνουν πως η συνεργασία -και όχι ο στρατός, οι απειλές ή οι δασμοί- θα συμβάλει στην καταπολέμηση του θανατηφόρου εμπορίου.

Τι είναι η Φαιντανύλη

Η φαιντανύλη χρησιμοποιείται ως αναλγητικό κατά τη διάρκεια της αναισθησίας και είναι ένα αυστηρά συνταγογραφούμενο νόμιμο φάρμακο, που χορηγείται για την ανακούφιση από τον πόνο. Παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1960 από τον Βέλγο χημικό Πάουλ Γιάνσεν. Εχει 50 φορές ισχυρότερη δράση από την ηρωίνη και είναι 100 φορές ισχυρότερη από τη μορφίνη. Χορηγείται σε ενέσιμη μορφή ή με διαδερμικά αυτοκόλλητα και σε σκεύασμα για λήψη από το στόμα. Σε μορφή σκόνης αναμιγνύεται με άλλα ναρκωτικά.

Το 2018 ανιχνεύτηκε στην Ελλάδα

Στη χώρα μας οι πρώτες κατασχέσεις φαιντανύλης που κυκλοφορούσε παράνομα καταγράφηκαν το 2018 σε μορφή διαδερμικού εμπλάστρου, σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά. Από το 2020 η ουσία ανιχνεύεται σε όλο και περισσότερα Rapid Tests στις «πιάτσες» της Αθήνας, κυρίως αναμεμιγμένη με άλλες ουσίες, σύμφωνα με τη ΜΚΟ STEPS.

Ο αριθμός θανάτων λόγω της χρήσης της παραμένει σε μονοψήφια νούμερα, σύμφωνα με το ΚΕΘΕΑ. Μικροί, συγκριτικά με τη χρήση άλλων ναρκωτικών, είναι οι αριθμοί των θανάτων από φαιντανύλη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Συνολικά 137 καταγράφηκαν στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. το 2021, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας. Η χρήση της περιορίζεται, κυρίως, σε χώρες της Βαλτικής και της Βόρειας Ευρώπης, αν και παράνομα εργαστήρια έχουν εντοπιστεί και στη Γαλλία.

ΑΡΙΘΜΟΙ-ΣΟΚ

75.000 θάνατοι από συνθετικά οπιούχα καταγράφηκαν στις ΗΠΑ το 2024.

 3 μιλιγκράμ φαιντανύλης είναι ικανά για να επιφέρουν τον θάνατο.

98% των κατασχέσεων γίνεται στα σύνορα με το Μεξικό.

0,2% κατάσχεται στα καναδικά σύνορα.

1% κατάσχεται από άλλα σημεία των ΗΠΑ μέσω θαλάσσης.

1 δισεκατομμύριο μικρά πακέτα -χωρίς δασμούς- εισάγονται από την Κίνα στις ΗΠΑ ετησίως.