Η Αρχή ανακοίνωσε χθες την ειδική έκθεσή της για τη διετία 2022-2023  στο πλαίσιο του Εθνικού Μηχανισμού Πρόληψης των Βασανιστηρίων και της Κακομεταχείρισης.

Στις αρχές του 2022, ο Συνήγορος του Πολίτη προχώρησε στη διερεύνηση της κατοχύρωσης του δικαιώματος των κρατουμένων στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Συνέταξε και απέστειλε ερωτηματολόγιο στις διευθύνσεις όλων των Σωφρονιστικών Καταστημάτων της χώρας, αποσκοπώντας στην ενημέρωση του σχετικά με τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας στους κρατουμένους. Δυστυχώς, μόνο τρία στα πέντε Καταστήματα (δηλαδή 21 από τα 34) απάντησαν!

Η έρευνα επιβεβαίωσε τις παρατηρήσεις του Συνηγόρου του Πολίτη σχετικά με τις χρόνιες ελλείψεις στην παροχή υπηρεσιών υγείας προς τους κρατούμενους, ιδίως σε ό,τι αφορά στην υποστελέχωση με μόνιμο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και στην υποκατάσταση του τελευταίου από σωφρονιστικούς υπαλλήλους, οι οποίοι δεν διαθέτουν την κατάλληλη εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, υπάρχει χαμηλό ποσοστό προγραμμάτων τηλεϊατρικής και τηλεψυχιατρικής.

«Οι υφιστάμενες υπηρεσίες ψυχικής υγείας δεν καλύπτουν τις αυξημένες ανάγκες των σωφρονιστικών καταστημάτων, οι οποίες επιτάθηκαν την περίοδο της πανδημίας καθώς η πλειοψηφία των προγραμμάτων απεξάρτησης διεκόπη και υπήρξαν σημαντικοί περιορισμοί στα επισκεπτήρια και στις δυνατότητες ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης. Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν το σημαντικό πρόβλημα παροχής υπηρεσιών υγείας σε ανασφάλιστους κρατούμενους, ιδίως στην περίπτωση νοσημάτων όπως η Ηπατίτιδα C, η οποία απαιτεί θεραπεία με φάρμακα υψηλού κόστους», αναφέρεται στην έκθεση.

Ειδικότερα:

• Το 62% των σωφρονιστικών καταστημάτων δεν διαθέτει κανένα μόνιμο ιατρό.
• Το 14% δεν έχει καθόλου νοσηλευτικό προσωπικό και το 23% διαθέτει μόλις ένα/μια νοσηλευτή/νοσηλεύτρια ενώ στο 52% των σωφρονιστικών καταστημάτων χρέη νοσηλευτών εκτελούν και σωφρονιστικοί υπάλληλοι.
• Πρόγραμμα τηλεϊατρικής λειτουργεί μόλις σε ένα σωφρονιστικό κατάστημα (Χίος), το οποίο όμως σύμφωνα με τη Διοίκηση δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των κρατουμένων.
• Μόλις στο 14% των σωφρονιστικών καταστημάτων λειτουργούν προγράμματα τηλεψυχιατρικής, εκ των οποίων μόλις σε ένα αναφέρεται επαρκής ανταπόκριση στα αιτήματα κρατουμένων.
• Το 50% των καταστημάτων δεν διαθέτει κανέναν μόνιμο ψυχολόγο ή ψυχίατρο, την ίδια στιγμή που το 90% των σωφρονιστικών καταστημάτων αναφέρει ότι έχει κρατούμενους που χρήζουν ψυχιατρικής/ψυχολογικής υποστήριξης. Μόλις το 47% διαθέτει ειδικό χώρο συνεδριών με ψυχίατρο/ψυχολόγο ώστε να διασφαλίζεται η απαιτούμενη εχεμύθεια.
• Στην συντριπτική πλειοψηφία των σωφρονιστικών καταστημάτων (95%) υπάρχει ειδικός χώρος για την παροχή ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών και αντίστοιχος εξοπλισμός.
• Στο 23% των σωφρονιστικών καταστημάτων δεν λειτουργεί κανένα πρόγραμμα απεξάρτησης. Κατά την περίοδο της πανδημίας, στο 72% των σωφρονιστικών καταστημάτων τα προγράμματα διακόπηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας και επανεκκινήθηκαν μετά το τέλος της.
• Στο 67% των σωφρονιστικών καταστημάτων αναφέρθηκαν θάνατοι κρατουμένων κατά την τελευταία πενταετία, οι οποίοι ανέρχονται σε 108 συνολικά.

Τα στελέχη του Συνηγόρου του Πολίτη πραγματοποίησαν αυτοψία σε πολλά Σωφρονιστικά Καταστήματα, καταγράφοντας την υπάρχουσα κατάσταση και προτείνοντας συγκεκριμένες λύσεις.

Ενδεικτικά, για το Σωφρονιστικό Κατάστημα Κορυδαλλού ΙΙ, αναφέρουν ότι «η λειτουργία του πάσχει σοβαρά λόγω της υποστελέχωσης και της υποχρηματοδότησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι αντιστοιχεί ένας κοινωνικός λειτουργός σε περίπου 70 γυναίκες. Απαιτείται ενίσχυση του προσωπικού και ίδρυση κλιμακίου τεχνικής συντήρησης του κτιρίου με όλες τις απαραίτητες ειδικότητες. Απαιτείται μέριμνα για την άμεση λειτουργία ιδιαίτερης νοσηλευτικής μονάδας στο πλαίσιο και των δύο Σωφρονιστικών Καταστημάτων για την ευχερέστερη και ασφαλέστερη νοσηλεία των κρατουμένων. Η έλλειψη Κέντρου Υγείας και μονάδας ψυχικής υγείας για τις γυναίκες κρατούμενες θέτει σε κίνδυνο την υγεία τους».

Σε ότι αφορά το Σωφρονιστικό Κατάστημα Νιγρίτας, τα στελέχη του Συνηγόρου διαπίστωσαν ότι κάθε κελί διαθέτει τουαλέτα με ντουζιέρα και τρεις κλίνες. «Ωστόσο, λόγω του υπερπληθυσμού, σε κάποια κελιά έχει δημιουργηθεί τέταρτη κλίνη με τοποθέτηση… στρώματος επάνω σε τραπεζάκι ή το τέταρτο άτομο κοιμάται σε στρώμα στο πάτωμα.

Στο πλαίσιο αυτό, από τους 730 κρατούμενους, οι 600 κοιμούνται σε κλίνη και οι 130 σε στρώμα στο πάτωμα ή σε αυτοσχέδιο κρεβάτι. Στα κελιά υπάρχει θέρμανση και ζεστό νερό 6-8 ώρες την ημέρα. Δεν υπάρχουν ντουλάπες, ενώ σε κάποια κελιά – κυρίως πειθαρχείων – απουσίαζε η πόρτα εισόδου στην τουαλέτα και διαχωριζόταν από τον υπόλοιπο χώρο με κουρτίνα. Αν και προβλέπονται δύο οργανικές θέσεις Ιατρών (Γενικού Ιατρού και Παθολόγου) καμία από αυτές δεν έχει καλυφθεί»!