Η μάχη του Διαστήματος δεν είναι βέβαια καινούργια υπόθεση, αφού πάντα αποτελούσε έναν αγώνα επικυριαρχίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Η ευρωπαϊκή απάντηση ήταν η δημιουργία το 1975 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, της ESA, η οποία πλέον έχει 23 χώρες-μέλη, υποστηρίζει διαστημικές αποστολές, προωθεί την έρευνα και την εξερεύνηση του αχανούς σύμπαντος και ταυτόχρονα προστατεύει τα επιστημονικά και βιομηχανικά συμφέροντα της Ευρώπης.
«Αποτελεί στρατηγική απόφαση της ESA η ευρωπαϊκή ανεξαρτησία σε κρίσιμους τομείς ανάπτυξης διαστημικής τεχνολογίας που συνεισφέρει όχι μόνο σε στενά επιστημονικά θέματα, αλλά υποστηρίζει την ασφάλεια και τη βιομηχανία της Ευρώπης», λέει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο καθηγητής Βασίλης Χαρμανδάρης, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, το σύστημα Copernicus που παρακολουθεί από ψηλά τον πλανήτη Γη και συγκεντρώνει καθημερινά δεδομένα για το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές αλλά και το ευρωπαϊκό σύστημα Galileo που αναπτύχθηκε απέναντι στο αμερικανικό στρατιωτικό σύστημα εντοπισμού θέσης, το γνωστό GPS.
«Τα καινούργια κινητά πιάνουν και το αμερικανικό σύστημα και το ευρωπαϊκό. Ο λόγος που αναπτύχτηκε το Galileo είναι καθαρά θέμα ανεξαρτησίας και ασφαλείας για την Ευρώπη, αφού ο έλεγχος του GPS γίνεται ουσιαστικά από το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ. Οπότε αντιλαμβάνεστε ότι η Ευρώπη θέλει για στρατηγικούς λόγους να μην εξαρτάται από τρίτες χώρες για την ασφάλεια και τη βιομηχανική της ανάπτυξη».
Η ΓΗ ΕΧΕΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ
-Αρα τα μάτια των δορυφόρων είναι στραμμένα περισσότερο στη Γη από ό,τι στα άστρα;
«Θα λέγαμε και προς τις δύο πλευρές, αν και όντως η Γη έχει πολύ ενδιαφέρον. Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, μάς επιτρέπει να στέλνουμε μεγαλύτερες φωτογραφίες και περισσότερα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο. Σήμερα, εκτοξεύεται σχεδόν ένας δορυφόρος την ημέρα και αυτή τη στιγμή υπάρχουν τουλάχιστον 10.000 δορυφόροι σε τροχιά γύρω από τη Γη. Οι περισσότεροι από αυτούς λαμβάνουν φωτογραφίες εδάφους. Υπολογίζεται ότι έως το τέλος της δεκαετίας θα έχουμε 100.000 δορυφόρους σε τροχιά, κάτι που μας οδηγεί σε δύο μεγάλες προκλήσεις: Τον τρόπο με τον οποίο θα “κατέβει” στη Γη αυτός ο τεράστιος όγκος δεδομένων, αλλά και ο τρόπος παρακολούθησης της κίνησης και της θέσης των ίδιων των δορυφόρων».
Oπως εξηγεί ο αστροφυσικός, η μεταφορά δεδομένων με ραδιοφωνικά κύματα σημαίνει μικρότερη χωρητικότητα λόγω του μήκους κύματος της ραδιοφωνικής ακτινοβολίας αλλά και περισσότερους λήπτες της πληροφορίας.
«Oταν το σήμα από έναν τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο, όπως ο HellasSat, μεταδίδεται ραδιοφωνικά, τότε η πληροφορία πηγαίνει, ακόμη και αν δεν το θέλουμε, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλη τη “γειτονιά”, ας πούμε σε όλα τα Βαλκάνια. Οπότε, αν επιθυμούσαμε να κρατήσουμε κάτι κρυφό θα έπρεπε κάπως να κωδικοποιηθεί το μήνυμα. Πάντα, όμως, ο κίνδυνος της αποκρυπτογράφησης από κάποιον τρίτο παραμένει, αφού η πληροφορία φθάνει και σε αυτόν. Επιπλέον, η υφιστάμενη τεχνολογία δεν επιτρέπει την ασφαλή μεταφορά δεδομένων με κβαντική κρυπτογραφία σε ραδιοφωνικά σήματα. Στόχος λοιπόν είναι η ανάπτυξη τεχνογνωσίας για τηλεπικοινωνίες νέας γενιάς, με δορυφόρους οι οποίοι βασίζονται στη χρήση λέιζερ με μήκος κύματος μόλις 3 φορές μεγαλύτερο από αυτό που βλέπουμε με τα μάτια μας και μεταδίδουν στοχευμένα την πληροφορία σε μικρότερης έκτασης περιοχές χωρίς να τις δει ο “γείτονας”. Σημειώστε επίσης, ότι οι δορυφόροι με χρήση λέιζερ μπορούν να στείλουν 10.000 φορές περισσότερα δεδομένα στην ίδια χρονική στιγμή αλλά και να τα κρυπτογραφήσουν με μεθόδους κβαντικής φυσικής. Το κίνητρο να κινηθούμε προς αυτήν την κατεύθυνση είναι μεγάλο διότι οι υφιστάμενες οπτικές ίνες “γεμίζουν” με δεδομένα και προφανώς δεν είναι συμφέρουσα λύση να βάλεις π.χ. μια οπτική ίνα σε όλο τον Ατλαντικό ωκεανό. Το κόστος είναι τεράστιο, σε αντίθεση με την τεχνολογία των δορυφόρων που γυρίζουν σε τροχιά γύρω από τη Γη».
ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Ενισχύουν τα μπλόκα οι αγρότες σε Καρδίτσα και Τρίκαλα - Παραμένουν στη Λάρισα
Εδώ έρχεται για την Ελλάδα ένα φυσικό και στρατηγικό πλεονέκτημα. Oπως εξηγεί ο καθηγητής, τα ραδιοφωνικά κύματα περνούν από τα σύννεφα, σε αντίθεση με το φως. Οπότε, η περιοχή που ευνοεί την ανάπτυξη δορυφόρων και το στήσιμο οπτικών τηλεσκοπίων είναι οι χώρες της Nότιας Ευρώπης που δεν έχουν σύννεφα, δηλαδή έχουν καθαρό ουρανό.
«Στην Κρήτη, στο Αστεροσκοπείο Σκίνακα, όπως και σε άλλες περιοχές στη χώρα μας, εμπλεκόμαστε σε αντίστοιχα προγράμματα της ESA. Είναι ένας προνομιακός χώρος στρατηγικής σημασίας και μια μεγάλη αγορά για τις ιδιωτικές εταιρίες που θα αναζητούν περιοχές σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία για να τοποθετήσουν οπτικά τηλεσκόπια, τα οποία θα δέχονται τα δεδομένα των δορυφόρων».
-Υπάρχει συνεργασία μεταξύ των εθνικών διαστημικών υπηρεσιών;
«Ναι. Για την ανάπτυξη για παράδειγμα του διαστημικού τηλεσκοπίου Τζέιμς Γουέμπ, που κόστισε περίπου 10 δισ., ευρώ, συνεργάστηκε η NASA με την ESA τόσο στο επιστημονικό επίπεδο όσο και στο κόστος. Πολύ περιορισμένη για γεωπολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους είναι η συνεργασία με την Εθνική Υπηρεσία Διαστήματος της Κίνας, η οποία μάλιστα πρόσφατα έστειλε διαστημόπλοιο στην πίσω πλευρά της Σελήνης.
«Υπάρχει ένας ευνόητος περιορισμός στη μεταφορά τεχνογνωσίας από την Ευρώπη προς την Κίνα, όπως και προς τη Ρωσία για λόγους προστασίας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Το ίδιο ισχύει και για την Αμερική προς την Κίνα και τη Ρωσία. Θα λέγαμε πως κάτι αντίστοιχο είδαμε την εποχή της πανδημίας με την ανάπτυξη διαφορετικών εμβολίων».
ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
–Πολλοί χαρακτηρίζουν το Διάστημα ως το επόμενο πεδίο μάχης μεταξύ των ισχυρών του πλανήτη. Το συμμερίζεστε;
«Ναι, γιατί υπάρχουν μεγάλες εμπορικές δυνατότητες και γιατί μέχρι στιγμής σε θέματα που αφορούν τη συμπεριφορά μας στο Διάστημα, αν και έχουν γίνει πολλές προσπάθειες στο παρελθόν, δεν υπάρχουν αυστηροί κανόνες που να γίνονται σεβαστοί από όλες τις χώρες. Αν κάποιος π.χ. θέλει να μεταφέρει πρώτες ύλες και υλικά στον Αρη ή στη Σελήνη μπορεί να το κάνει. Θα λέγαμε πως κάποτε, επί Κένεντι ίσως, η εξερεύνηση του Διαστήματος ήταν εθνική υπόθεση και ήταν ένας μηχανισμός επιβεβαίωσης της τεχνολογικής υπεροχής μιας χώρας. Τώρα είναι η οικονομική δύναμη που θα αποκτήσει η χώρα που θα έχει το προβάδισμα. Αρα ναι, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι και ένας οικονομικός πόλεμος».
-Είμαστε κοντά στην αποστολή αστροναυτών στον Αρη;
«Για την ώρα έχουν γίνει μόνο μη επανδρωμένες αποστολές προς τον κόκκινο πλανήτη. Προφανώς αυτός είναι ο στόχος, αλλά από όσο γνωρίζω, μια που δεν είναι το ερευνητικό μου αντικείμενο, ακόμα είμαστε μακριά. Η υφιστάμενη τεχνογνωσία μάς επιτρέπει να πάμε στον Αρη, αλλά δεν μας διασφαλίζει ότι θα επιστρέψουμε εύκολα και με ασφάλεια. Ενα διαστημόπλοιο χρειάζεται σχεδόν 6 μήνες για να φθάσει στον Αρη. Εκτιμώ ότι θα πάμε κάποια στιγμή, αλλά πιθανόν δεν θα τα καταφέρουμε πριν περάσουν ακόμη 10-20 χρόνια»
Η κούρσα των ιδιωτών και το κόστος
Οι πανηγυρισμοί του Ιλον Μασκ όταν άκουσε τον Ντόναλντ Τραμπ να λέει πως σύντομα η αστερόεσσα θα κυματίζει στον Αρη, ήταν αναμενόμενοι. Ο Αμερικανός μεγιστάνας με τη Space X, όπως και ο Τζεφ Μπέζος με την Blue Origin, έχουν επενδύσει πολλά στην ανάπτυξη της διαστημικής τεχνολογίας.
«Υπάρχει ένα όφελος από την εμπλοκή των ιδιωτών στην κούρσα του Διαστήματος και αυτό είναι ότι μειώνεται το κόστος των εκτοξεύσεων», λέει ο κ. Χαρμανδάρης και συνεχίζει: «Στο παρελθόν, όταν οι αποστολές ήταν αποκλειστικά κρατική υπόθεση, μια αποτυχία σήμαινε και κρατική ντροπή. Οπότε το κόστος για την ανάπτυξη τεχνογνωσίας που θα ελαχιστοποιεί το ενδεχόμενο λάθους αυξανόταν ραγδαία. Τώρα οι πρώτοι πύραυλοι του Μασκ εξερράγησαν, αλλά εκείνος συνέχισε αναπτύσσοντας τεχνολογικές καινοτομίες, οι οποίες τελικά μείωσαν σημαντικά το κόστος των εκτοξεύσεων».
*Η Συμβουλευτική Επιτροπή Διαστημικών Επιστημών στην οποία από τον Ιανουάριο του 2025 και για τρία χρόνια θα είναι μέλος ο αστροφυσικός Βασίλης Χαρμανδάρης, είναι το ανώτατο συμβουλευτικό όργανο του Διευθυντή Επιστήμης για οτιδήποτε αφορά τη διαστημική επιστήμη και περιλαμβάνονται στο υποχρεωτικό επιστημονικό πρόγραμμα της ESA.
Ειδήσεις σήμερα
Η Γη της Ελιάς: Η Αριάδνη φεύγει από τη Μάνη – Κουράκος και Στάθης σε σοκ
Κρήτη: Μάχη για τη ζωή του δίνει 3χρονο αγοράκι – Στην αστυνομία μητέρα και πατριός
Συλλαλητήρια για τα Τέμπη: Όλα όσα έγιναν σε όλη την Ελλάδα [εικόνες και βίντεο]
Ροή Ειδήσεων 
