Μαζί με το εκκλησάκι του, που επίσης χρήζει ανακατασκευής, θεωρούνται από τα παλαιότερα κτίσματα του Αγίου Ορους με μακραίωνη ιστορία, η οποία ξεκινάει τον 10ο αιώνα. Εκεί φυλάσσονται ακόμη και σήμερα πλήθος κειμηλίων αλλά και λείψανα αγίων, όπως η άφθαρτη χείρα του Οσίου Παρθενίου (προστάτης των καρκινοπαθών), αλλά και λύθρο του Αγίου Δημητρίου, δηλαδή χώμα και αίμα από το μαρτύριο του αγίου, το οποίο φύλαξαν οι χριστιανοί.

 Κατά το παρελθόν το κελί είχε για κάποιο διάστημα και την επωνυμία «Παναγία, η Ευεργέτιδα». Μάλιστα, ο πατέρας Ευλόγιος, που έχει αναλάβει το έργο της ανακατασκευής, διατηρεί ως προσωπικό κειμήλιο μία παλιά εικόνα από τη Μικρά Ασία, αντίγραφο της Παναγίας του Καζάν, η οποία ονομάζεται Ευεργέτιδα, λόγω των θαυμάτων και ευεργεσιών της. Χρονολογείται, μάλιστα, γύρω στα τέλη του 1800 με αρχές του 1900.

Η πρωτοβουλία

Την ανακατασκευή του συγκεκριμένου κελιού έχουν αναλάβει σήμερα τρεις πατέρες, μεταξύ των οποίων και ο πατέρας Ευλόγιος, ο οποίος πρωτοπήγε στο κελί το 2012. Μάλιστα, σύντομα αναμένουν και έναν ακόμη μοναχό, και συγκεκριμένα αγιογράφο. Εως τώρα οι μοναχοί κατόρθωσαν με πολύ κόπο να ανακατασκευάσουν τους παλιούς στάβλους, όπου και διαμένουν, έχοντας θέσει ως επόμενο στόχο την ανακατασκευή του ιστορικού κελιού και της εκκλησίας του. Η παλιά εκκλησία έχει καταστραφεί και χρειάζεται να αφαιρεθούν τα αδρανή υλικά και να ανοικοδομηθεί εκ θεμελίων, ενώ τεράστιες είναι οι καταστροφές και στο παλιό κελί. Επίσης, έχουν ανεγείρει ένα παρεκκλήσιο προς τιμήν του Αγίου Παρθενίου, επισκόπου Λαμψάκου, του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτου και του Αγίου Λουκά, επισκόπου Συμφερουπόλεως.

Συγκέντρωση χρημάτων

Οι πατέρες προσπαθούν να συγκεντρώσουν μέρος των χρημάτων που απαιτούνται με την πώληση των εργοχείρων τους, αλλά και μέσω δωρεών από πιστούς. Φτιάχνουν φυσικές κεραλοιφές με αγνά υλικά, θυμίαμα, αλλά και εργόχειρα με τους καρπούς του φυτού «δάκρυ της Παναγίας». Αξίζει να αναφερθεί ότι οι μοναχοί ανέλαβαν τη διαδικασία ανακατασκευής του κελιού και της εκκλησίας με την ευλογία της Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου -όπου ανήκει το κελί-, ενώ η όποια ευγενική χορηγία από πιστούς θα σημάνει και την αυτόματη ανάδειξή τους σε νέους κτήτορες του ναού, τα ονόματα των οποίων θα μνημονεύονται στα λειτουργικά δίπτυχα σε κάθε λειτουργία.

Πρώτη μνεία για το κελί γίνεται το 971 μ.Χ., έτος κατά το οποίο υπήρξαν αναταραχές στο Αγιον Ορος που προκλήθηκαν από συντηρητικούς μοναχούς ενάντια στους νεωτερισμούς του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου. Συγκεκριμένα, την περίοδο εκείνη χτίζονταν νέες υποδομές σε αρκετά σημεία του Αγίου Ορους, οι οποίες θεωρήθηκαν από μερίδα μοναχών ως νεωτερισμοί. Προκειμένου να αποκατασταθεί η ηρεμία, συντάχθηκε το Α’ Τυπικό του Αγίου Ορους, παρουσία όλων των ηγουμένων και μοναχών, το οποίο το 971 μ.Χ. επικυρώθηκε και από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή. Το Α’ αυτό Τυπικό γράφτηκε σε δέρμα τράγου και υπογράφεται από 58 αντιπροσώπους, δέκα πρεσβυτέρους και οκτώ ηγουμένους, μεταξύ των οποίων και του ηγουμένου της Μονής Γομάτου (Μεγάλη Παναγιά Κουτλουμουσίου).