Η μεγάλη και σοβαρή προσπάθεια που πραγματοποιείται τους τελευταίους μήνες για την καθολική εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου μέχρι στιγμής έχει στεφθεί με επιτυχία και η συντριπτική πλειονότητα των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος -όπου ήταν και το «στοίχημα» να εφαρμοστεί- είναι ελεύθερα καπνού. Βασική όμως επιδίωξη της κυβέρνησης και του υπουργείου Υγείας, μέσω της αντικαπνιστικής εκστρατείας, είναι η μείωση του ποσοστού των καπνιστών. Εχει τεθεί μάλιστα ως στόχος το ποσοστό του καπνίσματος να έχει μειωθεί κατά 30% την επόμενη πενταετία.

Τα ιατρεία διακοπής του καπνίσματος αποτελούν σημαντικό «όπλο στη φαρέτρα» της κυβέρνησης κατά του τσιγάρου. Η αναβάθμισή τους, η υποστήριξη και η επέκταση της λειτουργίας τους εντάσσονται στον τρίτο άξονα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης Κατά του Καπνίσματος που διαμόρφωσε το υπουργείο Υγείας.

Παρόλο που δημόσια ιατρεία διακοπής καπνίσματος λειτουργούν σε πολυάριθμα νοσηλευτικά ιδρύματα και Κέντρα Υγείας, δεν είναι γνωστά τα αποτελέσματά τους στους καπνιστές. Σε έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρία Alco για λογαριασμό της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, τον περασμένο Οκτώβριο, προέκυψε πως μόνο ένα 4% των καπνιστών απευθύνονται σε ιατρεία διακοπής καπνίσματος για να το κόψουν, ενώ 8% στρέφονται στο ηλεκτρονικό τσιγάρο ή το Iqos.

«Πριν από 10 χρόνια, όταν είχαμε κάνει την ίδια έρευνα, το ποσοστό όσων έρχονταν στα ιατρεία διακοπής ήταν στο 14% και τώρα έχει πέσει πάρα πολύ», αναφέρει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής η Παρασκευή Κατσαούνου, επίκουρη καθηγήτρια Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και επικεφαλής του Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος της Α’ Κλινικής Εντατικής Θεραπείας του «Ευαγγελισμού».

Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, μόνο ένα 3% – 5% των καπνιστών που αποφασίζουν να κόψουν το κάπνισμα τα καταφέρνουν μόνοι τους, χωρίς ιατρική βοήθεια. Αυτό είναι αναμενόμενο μιας και η χρόνια, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, νόσος της εξάρτησης από τη νικοτίνη χαρακτηρίζεται από την εντονότατη σωματική και ψυχολογική εξάρτηση και έτσι η δύναμη της θέλησης δεν είναι αρκετή. Αντίθετα, τα ποσοστά επιτυχίας των ιατρείων διακοπής καπνίσματος στη χώρα μας κυμαίνονται κατά μέσο όρο στο 30% – 35%. «Στον Ευαγγελισμό ξεπερνούμε και το 60% και το 65% σε επιτυχημένες διακοπές του τσιγάρου», προσθέτει η κ. Κατσαούνου. Στο ιατρείο της στον Ευαγγελισμό κατά μέσο όρο εξυπηρετούνται 700 άτομα ετησίως (περυσινός αριθμός).

Οπως λέει η ίδια, ο κόσμος δεν έχει μειωθεί, υπάρχει και η ανάγκη και η επιθυμία για διακοπή του καπνίσματος. Ωστόσο, όσοι την επισκέπτονται είναι συνήθως μετά από «στόμα σε στόμα» ενημέρωση. «Είναι απαραίτητη μια κεντρική ενημέρωση. Οχι να το μαθαίνει ο ένας καπνιστής από τον άλλο», τονίζει. Η ίδια για το ιατρείο του «Ευαγγελισμού» έλαβε ερευνητική χρηματοδότηση από το GRAND (Global Research Award for Nicotine Dependence) για προγράμματα σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως είναι οι διαβητικοί, μέσα από την οποία θα καλύπτονται και τα φάρμακα, τα οποία σήμερα δεν είναι δωρεάν, απωθώντας έτσι τους καπνιστές από το να ακολουθήσουν θεραπεία σε κάποιο ιατρείο διακοπής του καπνίσματος. Σημειώνεται ότι οι επισκέψεις στα δημόσια ιατρεία διακοπής καπνίσματος των νοσοκομείων ή πρωτοβάθμιων δομών υγείας είναι δωρεάν.

Το κόστος των φαρμάκων που χορηγούνται από τα ιατρεία στον καπνιστή ανέρχεται σε περίπου 200 – 260 ευρώ το τρίμηνο. Σε έναν καπνιστή, όπως εξηγούν οι επικεφαλής των ιατρείων, το ποσό αυτό φαίνεται μεγάλο, ειδικά εάν κάποιος στην αρχή καπνίζει ταυτόχρονα και έχει και την επιβάρυνση από την αγορά τσιγάρων. Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για κόστος σχεδόν ίδιου ύψους σε σχέση με τα χρήματα που θα έδινε για να αγοράσει τσιγάρα τους μήνες αυτούς.

ΒΗΜΑ ΒΗΜΑ πώς γίνεται η απεξάρτηση

Ενας καπνιστής που θα αποφασίσει να διακόψει το κάπνισμα, τον πρώτο μήνα πηγαίνει κάθε εβδομάδα στο ιατρείο διακοπής. Σε αυτές τις επισκέψεις παρακολουθείται από ειδικό πνευμονολόγο, από τον οποίο λαμβάνει φαρμακευτική και συμπεριφορική θεραπεία απεξάρτησης από τη νικοτίνη, η οποία εξατομικεύεται αναλόγως στον κάθε καπνιστή.

Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τρία πρώτης γραμμής φάρμακα για τη διακοπή του καπνίσματος. Το πρώτο αφορά σε θεραπεία αποκατάστασης νικοτίνης. Τα άλλα δύο είναι χάπια που λαμβάνονται από το στόμα και θεωρούνται πιο αποτελεσματικά από τη θεραπεία αποκατάστασης νικοτίνης. Μετά τον πρώτο μήνα, η συνηθισμένη διαδικασία για τους καπνιστές είναι η επίσκεψη στο ιατρείο διακοπής κάθε μήνα για τρεις μήνες και μετά επίσκεψη στο εξάμηνο και στον χρόνο, εφόσον έχει επιτευχθεί η διακοπή του καπνίσματος.

Σε πολλά ιατρεία διακοπής καπνίσματος παρέχεται, επίσης, ψυχολογική υποστήριξη αλλά και ειδικές διατροφολογικές συμβουλές, καθώς υπάρχει μια τάση αύξησης βάρους σε πολλούς καπνιστές που διακόπτουν το κάπνισμα. Σε ασθενείς με ψυχιατρικό ιστορικό και άλλες συνοσηρότητες επιβάλλεται η ιατρική παρακολούθηση κατά τη διακοπή του καπνίσματος.

Ελλείψεις

Η έλλειψη προσωπικού στα νοσοκομεία έχει, πάντως, επηρεάσει και τη λειτουργία των ιατρείων διακοπής καπνίσματος. Στο ιατρείο του νοσοκομείου «Σισμανόγλειο», όπως αναφέρει πνευμονολόγος που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της, γινόταν ιατρείο για το τσιγάρο κάθε εβδομάδα και πλέον γίνεται κάθε 15 ημέρες εξαιτίας ελλείψεων σε πνευμονολόγους. Και αυτό γιατί τα συγκεκριμένα ιατρεία δε γίνονται από επικουρικούς αλλά από επιμελητές κλινικών.

Η στήριξη των δημόσιων ιατρείων και η προώθησή τους είναι μέσα στον αντικαπνιστικό σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας. Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καπνίσματος, το οποίο παρουσιάστηκε επίσημα από τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, και τον υπουργό Υγείας, Βασίλη Κικίλια, στα μέσα Νοεμβρίου, ο τρίτος από τους τέσσερις άξονες περιλαμβάνει δράσεις για την υποστήριξη της διακοπής του καπνίσματος, με στόχο τη μείωση του αριθμού των καπνιστών.

Οι δράσεις αυτές ουσιαστικά προσφέρουν ένα δίχτυ προστασίας για τους καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα και περιλαμβάνουν τη δημιουργία Χάρτη Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος, πιστοποίηση αυτών, καθώς και τη δημιουργία πλατφόρμας και γραμμής επικοινωνίας για την υποστήριξη της διακοπής του καπνίσματος. Τα πιστοποιημένα από την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία ιατρεία είναι διαθέσιμα στον ιστότοπο www.denkapnizo.org και www.hts.org.gr.

Ο πρώτος άξονας του Εθνικού Σχεδίου Δράσης αφορά σε προαγωγή Υγείας και πρόληψη για να αποτραπεί η έναρξη του καπνίσματος ειδικά σε νέους από 15 ετών και άνω: Πρόκειται για ολοκληρωμένες παρεμβάσεις με στόχο τη διαμόρφωση και καθιέρωση αντικαπνιστικής κουλτούρας. Μεταξύ των μέτρων πρόληψης θα είναι ενημερωτικές εκστρατείες για τους γονείς και τις εγκύους, επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων, δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για τους κινδύνους του καπνίσματος και ένταξή του στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Δημοτικού και του Γυμνασίου, ανάδειξη της φυσικής δραστηριότητας και κατ’ επέκταση του αθλητισμού ως σύγχρονου τρόπου ζωής. Ο δεύτερος άξονας αφορά σε προστασία των μη καπνιστών από το παθητικό κάπνισμα, με στόχο τον περιορισμό των επιπτώσεων στον γενικό πληθυσμό και ιδιαίτερα στα παιδιά καθώς και στην καθιέρωση κουλτούρας σεβασμού προς τους μη καπνιστές.

Οι δράσεις του τέταρτου και τελευταίου άξονα αφορούν στην ανάπτυξη ενός νέου ρυθμιστικού και κανονιστικού πλαισίου ελέγχου και παρακολούθησης των προϊόντων καπνού. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, οι διατάξεις του ν. 4633/2019 που ψηφίστηκε από το Κοινοβούλιο στις 16/10/2019 απαλείφουν τις εξαιρέσεις και τα «παραθυράκια», απλοποιούν τους κανόνες και διευκολύνουν τον αποτελεσματικό έλεγχο των παραβάσεων.

Η ΛΙΣΤΑ ΜΕ ΤΑ ΙΑΤΡΕΙΑ ΑΝΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

1η Υγειονομική Περιφέρεια (Υπε)
Σισμανόγλειο (τηλ. 213-2058868, 183, 259) • Κωνσταντοπούλειο Νέας Ιωνίας (τηλ. 213-2057050) • Σωτηρία (τηλ. 210-7763366) • Ιπποκράτειο (τηλ. 213-2088100) • Κοργιανέλειο – Μπενάκειο (τηλ. 213-2068297) • Αγιος Σάββας (τηλ. 210-6409191) • Ογκολογικό Κηφισιάς «Αγιοι Ανάργυροι» (τηλ. 210-3501500, 195, 191, 290) • Ευαγγελισμός (τηλ. 213 204 1631)

2η Υπε
Νοσοκομείο Χίου «Σκυλίτσειο» (τηλ. 2271350208) • ΚΥ Περιστερίου (τηλ. 2105748562) • Κ.Υ. Αγίων Αναργύρων (τηλ. 210-2649424, 210-2649466) • Θριάσιο (τηλ. 213-2028715, 213-2028483) • Γ.Ν. Λέρου (τηλ. 2247360100) • Γ.Ν. Νίκαιας «Αγ. Παντελεήμων» (τηλ. 213-2077477) • Αντικαρκινικό «Μεταξά» (τηλ. 213-2079100) • Κ.Υ. Εμπωνα (τηλ. 2246360000) • Καρδιολογικό Κ.Υ. Τήνου (τηλ. 2283360018) • ΠΓΝ Αττικόν – Β’ Παν/κή Καρδιολογική Κλινική (τηλ. 210-582355) • Κ.Υ. Βάρης (τηλ. 213-2030321, 213-2030329, 213-2030311)

3η Υπε
Μαμάτσειο-Μποδοσάκειο (τηλ. 2463351503) • Αποκεντρωμένη Οργανική Μονάδα Γ.Ν. Πτολεμαΐδας (τηλ. 2462351000, 2462351025) • Κ.Υ. Δεσκάτης – Γρεβενών (τηλ. 2464350001) • Κ.Υ. Σερβίων (τηλ. 2468350003)

4η Υπε
ΑΧΕΠΑ (τηλ. 2313303312-13) • Αντικαρκινικό «Θεαγένειο» (τηλ. 2310898396) • Κ.Υ. 25ης Μαρτίου (τηλ. 2311223201, 2311223220) • Κ.Υ. Τούμπας (τηλ. 2310952990, 2310952371) • Κ.Υ. Θέρμης (τηλ. 2313310800, 2313310824-26) • Κ.Υ. Ν. Μαδύτου (τηλ. 2397041300) • Κ.Υ. Νέας Μηχανιώνας (τηλ. 2392330400) • Κ.Υ. Ν. Μουδανιών (τηλ. 2373350000) • Κ.Υ. Ν. Καλλικράτειας (τηλ. 2399022245) • Κ.Υ. Αγ. Νικολάου (τηλ. 2375350000) • Κ.Υ. Κασσανδρείας (τηλ. 2374350000) • Κ.Υ. Αγίου Ορους (τηλ. 2377023217) • Κ.Υ. Σερρών (τηλ. 2321058937, 2321063556, 2321055370) • Κ.Υ. Ν. Ζίχνης (τηλ. 2324350500) • Κ.Υ. Νιγρίτας (τηλ. 2322353000) • Κ.Υ. Ροδολίβου (τηλ. 2324350000) • Κ.Υ. Στρυμωνικού (τηλ. 2321353000) • Κ.Υ. Παρενεστίου (τηλ. 2524022222) • Γ.Ν. Καβάλας (τηλ. 2513501701) • Κ.Υ. Καβάλας (τηλ. 2510450504, 2510450502) • Κ.Υ. Χρυσούπολης (τηλ. 2591350000) • Κ.Υ. Ελευθερούπολης (τηλ. 2592350100) • Κ.Υ. Εχίνου (τηλ. 2544350000) • Κ.Υ. Σταυρούπολης (τηλ. 2542350000) • Γ.Ν. Κομοτηνής (τηλ. 2531351332, 2531351529) • Κ.Υ. Κομοτηνής (τηλ. 2531059289) • Κ.Υ. Ιάσμου (τηλ. 2534350000) • Κ.Υ. Αλεξανδρούπολης (τηλ. 2551085060) • Κ.Υ. Ορεστιάδας (τηλ. 2552350100, 2552385069) • Κ.Υ. Δικαίων (τηλ. 2556322223, 2556050000)

5η Υπε
Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Λάρισας (τηλ. 2413502439) • Γ.Ν. Λαμίας (τηλ. 2231356537, 2231356310) • Γ.Ν. Χαλκίδας (τηλ. 2221079998) • Γ.Ν. Καρδίτσας (τηλ. 2441351218) • Γ.Ν. Τρικάλων (τηλ. 2431350521) • Κ.Υ. Φαρκαδόνας (τηλ. 2433031014, 243350200,219) • Κ.Υ. Καρπενησίου (τηλ. 2237025475, 2237025167)

6η Υπε
ΠΓΝ Πατρών «Η Παναγιά η Βοήθεια» (τηλ. 26109996072610999500, 2130075100) • Γ.Ν. Πατρών «Ο Αγιος Ανδρέας» (τηλ. 2610227430) • Κ.Υ. Ακράτας (τηλ. 2696022222) • Κ.Υ. Σιμόπουλου (τηλ. 2622360400) • Γ.Ν. Μεσσηνίας, νοσηλευτική μονάδα Καλαμάτας (τηλ. 2721046681) • Γ.Ν. Λακωνίας, νοσηλευτική μονάδα Σπάρτης (τηλ. 2731093182) • Γ.Ν. Κεφαλληνίας (τηλ. 2671038090) • Κ.Υ. Αγίου Μάρκου Κέρκυρας (τηλ. 2661361400)

7η Υπε
ΠΑΓΝΗ – Γ.Ν. Βενιζέλειο, οργανική μονάδα ΠΑΓΝΗ (τηλ. 2810392469) • ΠΑΓΝΗ – Γ.Ν. Βενιζέλειο, οργανική μονάδα Βενιζέλειο (τηλ. 2810-368172, 2810-368190) • Γ.Ν. Χανίων (τηλ. 2821022936, 2821022588, 2821071010) • Γ.Ν. Ρεθύμνου (τηλ. 2831087194, 2831087186) • Γ.Ν. Λασιθίου, οργανική μονάδα Γ.Ν. Αγίου Νικολάου (τηλ. 2841343566, 2841343000) • Γ.Ν. Λασιθίου, αποκεντρωμένη μονάδα Γ.Ν.-Κ.Υ. Ιεράπετρας (τηλ. 2842340288)

Από την έντυπη έκδοση