Τα πλεονεκτήματα του θεσμού δεν είναι αμελητέα: οι πολίτες μπορούν να έχουν γρηγορότερα απαντήσεις σε μία διαφορά «γλιτώνοντας» τη χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί η Δικαιοσύνη (ως γνωστόν, πολλές φορές περνούν χρόνια μέχρι την έκδοση μιας απόφασης), αλλά και τα δικαστικά έξοδα. Ωστόσο, στην Ελλάδα ο θεσμός παραμένει «κολλημένος στη λάσπη», αφού οι πολίτες δεν εμπιστεύτηκαν τους διαμεσολαβητές, παρά την προσπάθεια που έκαναν όλες οι τελευταίες κυβερνήσεις για την υπαγωγή υποθέσεων στη διαμεσολάβηση. Αλλωστε, η εφαρμογή της αποτελεί αίτημα των θεσμών εδώ και πολλά χρόνια, αφού θεωρούν σημαντικό τον ρόλο της στην ανάπτυξη (αφού π.χ. δεν θα εκκρεμούν για χρόνια οικονομικές αιτιάσεις υπέρ ή κατά εταιριών), όλες όμως οι καμπάνιες έπεσαν στο κενό.

Η διαμεσολάβηση προβλέπει πως ένας πιστοποιημένος διαμεσολαβητής αναλαμβάνει την επίλυση μιας διαφοράς. Ο διαμεσολαβητής δεν είναι απαραίτητα νομικός, έχει ωστόσο εξεταστεί και πιστοποιηθεί από την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης, ενώ το πρακτικό της συμφωνίας στην οποία δύνανται τα μέρη να καταλήξουν θα μπορεί να αποτελέσει τίτλο εκτελεστό (είναι, δηλαδή, αντίστοιχος μιας δικαστικής απόφασης). Η μέχρι στιγμής πρόβλεψη του νόμου, ωστόσο, για εκούσια υπαγωγή στη διαμεσολάβηση δεν βοήθησε στην εφαρμογή του: ελάχιστες υποθέσεις οδηγήθηκαν στη διαμεσολάβηση, ενώ τα δικαστήρια εξακολουθούν να είναι «πηγμένα» από τον όγκο των εκκρεμών υποθέσεων.

Πλέον, στη διαμεσολάβηση υποχρεωτικά θα υπάγονται περισσότερες από τις μισές αστικές και εμπορικές διαφορές, μετά την πρόσφατη νομοθέτηση της κυβέρνησης. Ετσι, υποχρεωτικά, οι αντίδικοι θα πηγαίνουν πρώτα στη διαμεσολάβηση σε μία σειρά υποθέσεων -αρχικά του οικογενειακού δικαίου- και μόνο εάν δεν «βγει άκρη», τότε θα πηγαίνουν στο δικαστήριο. Ο νέος νόμος, πάντως, προβλέπει ότι ο πολίτης, για να μη χάνει τα δικαιώματά του (π.χ. να μην επέρχεται παραγραφή), θα μπορεί ταυτόχρονα να ασκήσει αγωγή, ώστε να είναι όλα «έτοιμα» για να επιληφθεί η Δικαιοσύνη.

Η βασική διαφορά που προβλέπει ο νέος νόμος είναι πως στις υποθέσεις όπου προβλέπεται υποχρεωτική διαμεσολάβηση τα δύο μέρη θα ξεκινούν με μία υποχρεωτική αρχική συνεδρία ενώπιον του διαμεσολαβητή, όπου θα γίνει προσπάθεια επίλυσης της διαφοράς.

Ενστάσεις από τους δικαστές

Για το θεσμό της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης, ωστόσο, υπάρχουν πολλές επικρίσεις: Και αν οι δικηγόροι… κάμφθηκαν από το γεγονός πως η υποχρεωτική διαμεσολάβηση συνοδεύεται και από υποχρεωτική παράσταση δικηγόρου (ο οποίος θα ονομάζεται νομικός παραστάτης), δεν ισχύει το ίδιο και για τους δικαστές, που έχουν εκφράσει πλήθος ενστάσεων, όπως πως ο θεσμός δεν μπορεί να προσφέρει την ασφάλεια Δικαίου που μπορούν να δώσουν τα δικαστήρια, αλλά και ότι η υποχρεωτική διαμεσολάβηση, όπως ψηφίστηκε, στην πραγματικότητα θα αυξήσει το κόστος για τον πολίτη.

Από την κυβέρνηση, πάντως, απαντούν πως εκτός της επιτάχυνσης που θα μπορέσει να δώσει στην επίλυση των εκκρεμών υποθέσεων, οι αλλαγές ήταν επιβεβλημένες, αφού η χώρα μας ήταν υποχρεωμένη να εναρμονιστεί με τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών δικαστηρίων. Πρόσφατα λ.χ. το Δικαστήριο της Ε.Ε. έκρινε ως πολύ περιοριστικά τα κριτήρια που είχαν επιβληθεί στην Ελλάδα για τη δυνατότητα σύστασης φορέων κατάρτισης διαμεσολαβητών.

Τι γίνεται αν χωρισμένο ζευγάρι διαφωνεί για το ύψος της διατροφής

Ας υποθέσουμε πως ένα αντρόγυνο που έχει χωρίσει έχει μια διαφωνία για το ύψος της διατροφής των παιδιών. Από τις 15 Ιανουαρίου και εφεξής, για την επίλυση της διαφοράς αυτής οι δύο αντίδικοι αρχικά θα προσφεύγουν υποχρεωτικά σε διαμεσολαβητή. Εάν συμφωνούν στο πρόσωπό του, τότε ορίζουν διαμεσολαβητή της επιλογής τους, ειδάλλως διορίζεται από το σχετικό Μητρώο Διαμεσολαβητών του υπουργείου Δικαιοσύνης. Μαζί με τους δικηγόρους τους, τα μέρη συναντιούνται σε μία Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία, όπως ονομάζεται. Ο διαμεσολαβητής αμείβεται σε αυτήν με 50 ευρώ και σκοπός της, όπως αναφέρει το νομοσχέδιο, είναι οι πολίτες «να ενημερωθούν για τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, τις αρχές που τη διέπουν και τις ιδιαιτερότητες της υπόθεσής τους, με σκοπό να εξετάσουν την πιθανότητα να επιλύσουν τη διαφορά».

Εφόσον το επιθυμούν, οι δύο αντίδικοι συνεχίζουν τις συνεδρίες με τον διαμεσολαβητή, προκειμένου να φτάσουν σε συμφωνία. Ωστόσο, μετά την αρχική συνεδρία, δεν είναι υποχρεωτική η συνέχεια της διαμεσολάβησης και οι πολίτες μπορούν να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη. Εάν συνεχιστούν οι συνεδρίες, η αμοιβή του διαμεσολαβητή είναι 80 ευρώ την ώρα.

ΠΟΙΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ

Η διαδικασία αυτή θα εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε μεγάλη μερίδα των οικογενειακών διαφορών από τις 15 Ιανουαρίου 2020. Οι υποθέσεις που υπάγονται στην υποχρεωτική διαμεσολάβηση αφορούν τις διατροφές, την άσκηση γονικής μέριμνας και επικοινωνίας με το παιδί σε περίπτωση διαζυγίου, την κατανομή κινητών μεταξύ συζύγων και κάθε άλλη περιουσιακή διαφορά που προκύπτει από τις σχέσεις συζύγων ή παιδιών. Εξαιρούνται, ωστόσο, το διαζύγιο, η ακύρωση γάμου, η προσβολή της μητρότητας/πατρότητας και η αναγνώριση υιοθεσίας/επιτροπείας.

ΑΝΟΙΓΕΙ Η «ΒΕΝΤΑΛΙΑ» ΑΠΟ 15 ΜΑΡΤΙΟΥ

Στη συνέχεια, από τη 15η Μαρτίου 2020 στην υποχρεωτική διαμεσολάβηση θα υπάγονται και όλες οι υπόλοιπες διαφορές, αρμοδιότητας του Πολυμελούς Πρωτοδικείου και από τη 15η Μαΐου θα προστεθούν και οι διαφορές που θα υπάγονταν στα Μονομελή Πρωτοδικεία. Με άλλα λόγια… όλες σχεδόν οι υποθέσεις, αφού θα εξαιρούνται μόνο αυτές όπου προβλέπονται ειδικές διαδικασίες, όπως οι αυτοκινητιστικές διαφορές, οι εργατικές διαφορές, οι μισθώσεις κ.ά. Εξαιρούνται επίσης υποθέσεις με αντίδικο το Δημόσιο, ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής