Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ισως το πρώτο κτίριο που παρατηρεί κανείς από την κουπαστή του πλοίου όταν αναχωρεί ή επιστρέφει από το ταξίδι του είναι ο ιστορικός Πύργος του Πειραιά. Είτε γνωρίζεις την ιστορία του είτε όχι, ο μαύρος γίγαντας των 84 μέτρων τραβά την προσοχή. Το πιο ψηλό κτίριο του Πειραιά και δεύτερο ψηλότερο στην Αθήνα και την Ελλάδα (πρώτος είναι ακόμα ο Πύργος Αθηνών, ενώ του Πειραιά κατασκευάστηκε ως αντίπαλο δέος), εδώ και δεκαετίες παρακμάζει μέσα σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της πόλης. Με άδεια κατασκευής από τον περίφημο αναπτυξιακό νόμο της Χούντας, ανοίχθηκε εύκολα ο δρόμος για την οικοδόμηση του Εμποροναυτιλιακού Κέντρου Πειραιά, ύψους 84 μέτρων (μέχρι τότε το όριο ήταν 35 μέτρα) και 22 ορόφων, συμβόλου της ναυτιλιακής δύναμης της πόλης.

Η ανέγερση ξεκίνησε το 1972 και το κτίριο πήρε την τελική σημερινή μορφή του μετά τη δεκαετία του ’80.

Η σημερινή μορφή όμως ξεγελά τον επισκέπτη, καθώς νομίζει ότι το κτίριο είναι έτοιμο, ενώ στην ουσία είναι ακόμα ένα γιαπί εσωτερικά. Δεν χρησιμοποιήθηκε, παρά μόνο το ισόγειο και οι δύο πρώτοι όροφοι, κυρίως από ναυτιλιακά γραφεία, ενώ για ένα μικρό χρονικό διάστημα φιλοξένησε τη Ράλλειο Σχολή. Παρά τις εκάστοτε προεκλογικές δεσμεύσεις, κανείς δεν ολοκλήρωσε ποτέ τίποτα, αφήνοντας το «σύμβολο της πόλης» να παρακμάζει. Οι φήμες ότι το κτίριο έχει προβλήματα στατικότητας έχουν διαψευστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

ΡΑΛΛΕΙΟΣ (προσεχώς ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑ)

Υστερα από χρόνια διαβουλεύσεων, το μόνο ίσως γιαπί της πόλης μέσα στο κέντρο της, το πρώην ιστορικό κτίριο της Ραλλείου Σχολής Θηλέων θα βρει νέα χρήση το επόμενο χρονικό διάστημα, στεγάζοντας τα δικαστήρια του Πειραιά. Τα δικαστήρια στεγάζονται σήμερα σε ένα παντελώς ακατάλληλο κτίριο στην οδό Σκουζέ και Φίλωνος (χωρίς έξοδο κινδύνου, με μία μόνο έξοδο κ.ά.) και σε άλλα μισθωμένα κτίρια, τα οποία κοστίζουν στο Ελληνικό Δημόσιο 1.134.000 ευρώ ετησίως.

Αρχικά είχε προταθεί να μεταφερθούν στο κτίριο του Κεράνη, στου Ρέντη, όμως με τη σύμφωνη γνώμη των δικηγορικών συλλόγων, των δικαστικών και εισαγγελικών ενώσεων, υπουργών και Δήμου, το γιαπί της Ραλλείου, απέναντι από το δημαρχείο της πόλης και του πανέμορφου Δημοτικού Θεάτρου, θα πάρει ξανά ζωή. Το έτος 1855 το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά αποδέχεται τη δωρεά των 20.000 δρχ. και τον όρο του δωρητή «το σχολείον να μείνη ες αεί παρθενικόν» και ξεκινά λίγο αργότερα η κατασκευή του. Τα μεγαλύτερα προβλήματα ξεκίνησαν επί Χούντας, όταν οι μαθήτριες μεταφέρθηκαν σε άλλο κτίριο.

Τότε ξεκίνησε μία οδύσσεια 42 χρόνων μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή νέου κτιρίου που θα φιλοξενήσει το σχολείο, αφήνοντας στο κέντρο της πόλης ένα γιαπί το οποίο προοριζόταν αρχικά για δημαρχείο, όμως κατέληξε ένα ακόμα κτίριο-φάντασμα.

Πολλοί βρίσκουν κοινό παρονομαστή στα εγκαταλελειμμένα σύμβολα της πόλης τη Χούντα, καθώς και η Ράλλειος και ο Πύργος αλλά και η βίλα Ζαχαρίου ξεκίνησαν επί δημαρχίας του διορισμένου δημάρχου Αριστείδη Σκυλίτση και τελικά έμειναν μισοτελειωμένα και παρατημένα τουλάχιστον για τέσσερις δεκαετίες.

ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΖΑΧΑΡΙΟΥ

Το οικόπεδο και η βίλα της οικογένειας Ζαχαρίου αποτελεί εδώ και δεκαετίες «καυτή πατάτα» για το Δήμο και την Περιφέρεια Πειραιά. Επί της ακτής Δηλαβέρη, το μισοτελειωμένο κτίριο ήταν κάποτε η ένδοξη βίλα του Αλέξανδρου Ζαχαρίου, πρωτεργάτη της βιομηχανικής ανάπτυξης της χώρας. Ωστόσο, λίγοι θα τον θυμούνται για τις επιχειρηματικές δραστηριότητές του. Το όνομά του θα μείνει στις μνήμες των Πειραιωτών κυρίως για το κληροδότημα που άφησε με τη διαθήκη του, η οποία δημοσιεύθηκε στις 2 Ιουλίου 1938 στο Πρωτοδικείο Αθηνών.
Επί δημαρχίας του χουντικού Αριστείδη Σκυλίτση γκρεμίστηκε και έκτοτε η έκταση παραμένει παρατημένη στο χρόνο.

H ιστορία αρχίζει τον Ιούνιο του 1938, όταν ο Αλέξανδρος Ζαχαρίου, ομογενής από τη Ρουμανία, πεθαίνει από καρδιακή ανακοπή στην έπαυλή του, στην Καστέλλα, όπου ζούσε με τη σύζυγό του Αυγούστα, χωρίς να έχουν αποκτήσει παιδιά. Στις 18 Δεκεμβρίου 1942 συντάσσει ιδιοχείρως τη διαθήκη της και καθιστά γενικό κληρονόμο το Ιδρυμα Αλέξ. Ζαχαρίου, προκειμένου να εκτελέσει την τελευταία επιθυμία του ανδρός της, σύμφωνα με την οποία: «Η ωραία παραθαλάσσια έπαυλις Ζαχαρίου, στην Καστέλλα, να γίνη Κέντρον των πνευματικώς εργαζόμενων απόρων και κατ’ εξοχήν Ελλήνων καλλιτεχνών, μουσικών, ζωγράφων, ποιητών […]».

Εκτοτε, αν και υπήρχαν παρεμβάσεις από τον καλλιτεχνικό χώρο, πιο δυναμική ίσως ήταν εκείνη του Ηλία Βενέζη, η έπαυλη έμεινε ανενεργή περνώντας από τους Γερμανούς στα χέρια των Αγγλων μέχρι το 1952, και άρχισε τρία χρόνια αργότερα να ανακαινίζεται με χρήματα από πωλήσεις μετοχών για να εκπληρωθεί ο βασικός όρος της διαθήκης των δωρητών. Συγκεκριμένα, το 1962 είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή δύο περιπτέρων κατάλληλων για τη διαμονή 36 ατόμων και η διαρρύθμιση του κεντρικού κτιρίου (κήπος, θέρμανση, υδραυλικά κ.ά.). Για άγνωστους λόγους, τα έργα πάγωσαν και παραμένει να «στοιχειώνει» μία από τις πιο όμορφες γειτονιές του Πειραιά.

SILO

Στις δεκαετίες του 1920 και 1930 αποφασίζεται, μετά από μία τεράστια οικονομική ανάπτυξη του Πειραιά, η κατασκευή της μεγαλύτερης μονάδας διαμετακόμισης και αποθήκευσης σιτηρών στη ακτή Ηετιώνος στο λιμάνι του Πειραιά. Μετά από καθυστερήσεις το πρωτόγνωρα μεγάλο για τα δεδομένα της εποχής κτίριο παραδίδεται τον Νοέμβριο του 1936. Στα επίσημα εγκαίνια, στις 17 Μαρτίου 1937, έδωσαν το παρών το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας και του εμπορικού κόσμου της χώρας.

Κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το κτίριο βομβαρδίστηκε και επιδιορθώθηκε. Ο τεράστιος αυτός χώρος παραμένει ανενεργός από το 2000. Στα σχέδια του υπουργείου Πολιτισμού, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ακτής Πειραιά, ήταν να μετατραπεί σε Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων, μοναδικό τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Η παραχώρηση του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών του ΟΛΠ στην Cosco φαίνεται πως βάζει φρένο στα σχέδια αυτά, καθώς το κτίριο δεν έχει εξαιρεθεί από τη συμφωνία. Αυτή τη στιγμή στο χώρο, εκτός από τα τρωκτικά, βρήκαν στέγη μετανάστες και άστεγοι.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΒΑΜΒΑΚΑ

 [email protected]

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής