Με την κοινή γνώμη να υποστηρίζει ένθερμα τη συμμετοχή στον ευρωατλαντικό προσανατολισμό έχουν, πλέον, πλησιάσει προς την επίσημη υποβολή των αιτημάτων τους. Οι πρωθυπουργοί τους τόνισαν δημόσια την ισχυρή υποστήριξή τους για μια τέτοια κίνηση, αν και η Φινλανδία φαίνεται πιο σίγουρη από τη Σουηδία και πιθανόν να κινηθεί πρώτη. Ορισμένα ερωτήματα είναι η κατάλληλη ώρα να απαντηθούν.

1 Πώς θα προχωρούσε η διαδικασία ένταξης και πόσο σύντομα θα μπορούσε να συμβεί;

Με βάση την προηγούμενη πρακτική, από το 1997 και μετά η διαδικασία θα είναι η κάτωθι: Οι κυβερνήσεις του Ελσίνκι και της Στοκχόλμης θα ενημερώσουν επίσημα το ΝΑΤΟ για την επιθυμία τους να ενταχθούν στη Συμμαχία, μετά την οποία το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο των 30 υπ. Εξωτερικών (NAC) θα πρέπει να αποφασίσει, με συναίνεση όλων των κρατών, να εξουσιοδοτήσει τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ να απευθύνει επίσημα πρόσκληση για ενταξιακές συνομιλίες. Στη συνέχεια, οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί εκπρόσωποι θα συναντηθούν με τους εμπειρογνώμονες του ΝΑΤΟ (αν και ήδη έχει γίνει) για να διαπιστώσουν και επιβεβαιώσουν ότι η χώρα τους πληροί τις πολιτικές, νομικές και στρατιωτικές υποχρεώσεις της ένταξης στο Σύμφωνο του Βορείου Ατλαντικού. Το NAC θα διατυπώσει και θα εγκρίνει ένα πρωτόκολλο προσχώρησης βασισμένο σε διαβουλεύσεις με την υποψήφια χώρα το οποίο στη συνέχεια θα πρέπει να επικυρωθεί από κάθε έναν από τις 30 συμμάχους. Στη συνέχεια, οι υποψήφιες χώρες θα λάβουν μια επίσημη πρόσκληση να συμμετάσχουν και την οποία θα εγκρίνουν τα εθνικά κοινοβούλια και τα κείμενα θα καταγραφούν επίσημα στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Για τις τρεις χώρες που προσχώρησαν το 1999 (Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία) αυτή η διαδικασία κράτησε περίπου δέκα μήνες ενώ για τις επτά χώρες που προσχώρησαν το 2004 (Σλοβενία, Σλοβακία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία) περίπου δεκαοκτώ μήνες.

2 Πόσο προετοιμασμένες είναι να ενταχθούν στη Συμμαχία;

Η Φινλανδία και η Σουηδία διαθέτουν σύγχρονες και αξιόλογες στρατιωτικές δυνάμεις που βελτιώνονται και εκσυγχρονίζονται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Και οι δύο έχουν ανακοινώσει αυξήσεις των αμυντικών δαπανών στον απόηχο της νέας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, ενώ και οι δύο έχουν ισχυρούς δημοκρατικούς θεσμούς και εξελιγμένες οικονομίες. Παρά τον σχετικά μικρό πληθυσμό της (5,5 εκατομμύρια) και τον εν ενεργεία στρατό της, η Φινλανδία έχει τη μεγαλύτερη εφεδρική δύναμη στην Ευρώπη και, σε καιρό πολέμου, μπορεί να κινητοποιήσει 280.000 στρατιώτες μέσα σε τριάντα ημέρες. Σε αντίθεση με πολλούς συμμάχους του ΝΑΤΟ (και τη Σουηδία στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου), η Φινλανδία δεν υποβάθμισε την έμφασή της στην εδαφική άμυνα υπέρ των εκστρατευτικών δυνατοτήτων στο εξωτερικό.

Η απόφασή της για να αντικαταστήσει το αμερικανικό μαχητικό αεροσκάφος F-18 με 64 μαχητικά πολλαπλών ρόλων F-35 θα καταστήσει την πολεμική της αεροπορία μια από τις καλύτερες της Ευρώπης. Από την πλευρά της, η Σουηδία -έχοντας ξεκινήσει εκ νέου να δίνει έμφαση στην εδαφική άμυνα, τα τελευταία χρόνια- έχει ενισχύσει τις παράκτιες, υποθαλάσσιες, αντιαρματικές και αεροπορικές δυνάμεις της.

3 Θα συνδράμουν σε δυνατότητες που λείπουν στο ΝΑΤΟ;

Η γεωγραφία έχει τη σημασία της: Προσχωρώντας ενισχύουν την αποτροπή του ΝΑΤΟ (και, εάν αποτύχει η αποτροπή, τη συλλογική του άμυνα) σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές της Αρκτικής, της Σκανδιναβικής και της Βαλτικής. Εκτός από τη συμμετοχή τους σε ανταλλαγές πληροφοριών, στα δίκτυα διοίκησης και ελέγχου και στον επιχειρησιακό σχεδιασμό που είναι καθοριστικής σημασίας στοιχεία, θα προσφέρουν και την περιφερειακή τους εμπειρία απέναντι στη Ρωσία στη λήψη αποφάσεων του ΝΑΤΟ. Από την άποψη του Ελσίνκι και της Στοκχόλμης, το μεγαλύτερο μέρος της έλξης για το ΝΑΤΟ είναι σίγουρα η δέσμευση του Αρθρου 5 (συλλογική άμυνα), γιατί η Μόσχα τα τελευταία χρόνια προκαλεί αεροναυτικά τα δύο κράτη με συνεχείς παραβιάσεις των εναερίων και θαλάσσιων χώρων.

4 Είναι η σημαντικότερη επέκταση του ΝΑΤΟ από το 2004;

Είναι, όσο είναι η διαφορά μεταξύ νύχτας και ημέρας. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί είχαν σχεδόν ξεχάσει την άσκοπη καταστροφή του Γκρόζνι, της πρωτεύουσας της Τσετσενίας, από τη Ρωσία. Ο Πούτιν είχε προσφέρει συνεργασία με τη Δύση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η ρωσική οικονομία είχε αρκετά καλά αποτελέσματα και οι σχέσεις ΝΑΤΟ-Ρωσίας ήταν σε γενικές γραμμές σταθερές (αν όχι παραγωγικές). Η Μόσχα δεν ήταν ευτυχής για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, ειδικά αφού περιλάμβανε τις γειτονικές χώρες της Βαλτικής, αλλά η αντίδρασή της σίγουρα δεν ήταν τότε απειλητική με στρατιωτική δράση.

5 Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για τη Συμμαχία;

Είναι αλήθεια ότι η CIA φέρεται να είχε προειδοποιήσει τον τότε πρόεδρο Τζορτζ Μπους (τον νεότερο) ότι η υπόσχεση του 2008 να φέρει την Ουκρανία και τη Γεωργία στο ΝΑΤΟ δεν θα προχωρούσε ομαλά με τον Πούτιν. Ασφαλώς είναι μια σοβαρή απόφαση να επεκταθούν οι αμυντικές εγγυήσεις του ΝΑΤΟ σε μία ή και στις δύο αυτές χώρες. Απειλές για τις δύο χώρες υπάρχουν αλλά δεν μπορεί η Δύση να αποδεχθεί ότι η αυταρχική Ρωσία του νεοτσάρου του Κρεμλίνου θα είναι «χωροφύλακας» για το ποιος εντάσσεται ή όχι στο ΝΑΤΟ.