Κατάρρευση

Στη χώρα των θαλασσοπόρων και του Ατλαντικού, ο 62χρονος Κόστα, αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού, πρωτεργάτης της οικονομικής ανάκαμψης της Πορτογαλίας μετά την έξοδο από το Μνημόνιο και πρωθυπουργός από το 2015 -είτε αυτοδύναμος είτε σε συνεργασία με κόμματα της Αριστεράς-, γκρεμίστηκε απότομα από τον «θρόνο» του εξαιτίας ενός σκανδάλου διαφθοράς και χρηματισμού, που δεν αγγίζει μόνο τον ίδιο και τους ανθρώπους του στενού του περιβάλλοντος, αλλά άπτεται της «πράσινης» μετάβασης της Ε.Ε., με ορυχεία λιθίου και εγκαταστάσεις «καθαρού» υδρογόνου, που μέλλει να καταστήσουν την Πορτογαλία ενεργειακό κόμβο της Γηραιάς Ηπείρου.

Ομως, τη στιγμή που ο εισαγγελέας της Λισαβόνας διέταζε αστυνομική έρευνα στην επίσημη κατοικία του Κόστα και συλλάμβανε τον προσωπάρχη του και τον στενότερο οικονομικό του σύμβουλο και κουμπάρο, μαζί με νυν και πρώην υπουργούς, δημάρχους και τεχνοκράτες, λίγο πιο βορειοανατολικά ο 51χρονος Πέδρο Σάντσεθ έβαζε βόμβα στα θεμέλια της μεταπολιτευτικής εθνικής ενότητας της Ισπανίας, παρέχοντας γενική αμνηστία στον φυγόδικο στο Βέλγιο, Κάρλες Πουτζδεμόν και σε 1.500 ακόμη καταδικασμένους ή υπόδικους πρωτεργάτες του καταλανικού αποσχιστικού κινήματος του Οκτωβρίου 2017. Τότε που για λίγα 24ωρα η Καταλονία έγινε κάτι ανάμεσα σε Σκωτία, Κόσοβο και… Νότιο Σουδάν.

Αποσχίσθηκε δηλαδή μονομερώς από το ισπανικό κράτος ύστερα από ένα ημιπαράνομο δημοψήφισμα και μία διακήρυξη ανεξαρτησίας της τοπικής Βουλής (Generalitat) που ανάγκασε τον τότε δεξιό πρωθυπουργό, Μαριάνο Ραχόι, να κηρύξει την Αυτόνομη Περιφέρεια σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, να άρει προσωρινά τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτονομία της, να συλλάβει τους πρωταίτιους της ανταρσίας και να βάλει πολλούς στη φυλακή.

Η κατάσταση εξομαλύνθηκε με κόπο τα επόμενα χρόνια χάρις στη μετριοπαθή στάση της ισπανικής κυβερνώσας Αριστεράς (Σοσιαλιστές, Podemos), που αποφυλάκισε κάποιους αυτονομιστές υπουργούς και ακτιβιστές και προσπάθησε να βρει μια χρυσή τομή στη συνύπαρξη Μαδρίτης-Βαρκελώνης.

Τώρα ο Σάντσεθ απειλεί να τα γκρεμίσει όλα προκειμένου να διατηρηθεί στην εξουσία, δίνοντας κυριολεκτικά «γην και ύδωρ» στον τυχοδιώκτη «πρωθυπουργό της απόσχισης», Κάρλες Πουτζδεμόν, και τους ομοϊδεάτες του, οι οποίοι δεν είναι καν πλειοψηφία στον τόπο τους. (Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις το 48,5% των Καταλανών διαφωνεί με τη διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος και μόνο το 43,5% θέλει συνέχιση του αγώνα της ανεξαρτησίας.)

Επικίνδυνο χαρτί

Μετά τη συντριπτική ήττα Σοσιαλιστών-Aριστεράς στις περιφερειακές εκλογές του Ιουνίου ο Σάντσεθ έπαιξε ένα επικίνδυνο χαρτί, που φαινομενικά του βγαίνει αλλά μπορεί στο τέλος να κάψει τον ίδιο και τη χώρα. Προκήρυξε πρόωρες εκλογές τον Ιούλιο, αντί να περιμένει έως τον Δεκέμβριο, κατάφερε να χάσει με μικρή διαφορά από το Λαϊκό Κόμμα του Αλμπέρτο Νούνιες Φεϊχό (κραδαίνοντας τον «ακροδεξιό μπαμπούλα» και εκμεταλλευόμενος την επαμφοτερίζουσα στάση της ισπανικής Κεντροδεξιάς απέναντι στο Vox) και τελικά κατόρθωσε να φέρει με τα νερά του όλα τα τοπικιστικά κόμματα Καταλονίας, Βάσκων, Γαλικίας, Καναρίων, που δικαιολογημένα φοβούνται τη συμμετοχή του συγκεντρωτικού-εθνικιστικού Vox στην κεντρική κυβέρνηση.

Ομως, το κόμμα Junts (Ενωμένοι) του Πουτζδεμόν αποτελεί ιδιάζουσα περίπτωση. Ο αρχηγός του δεν συνέχισε απλώς να προκαλεί τους ισπανικούς θεσμούς μετά τη συμφωνία με τους Σοσιαλιστές, δεν επέβαλε στους τελευταίους μόνο να ξεπλύνουν πολιτικά και νομικά την ανταρσία του 2017, αλλά απειλεί και τον Σάντσεθ ότι θα είναι σύμμαχος… αλά καρτ στη Βουλή, χωρίς να αποκλείει και τη δική του πολιτική επιστροφή στην Καταλονία! Δηλαδή, η τέλεια συνταγή εμφυλίου, εναρκτήρια πράξη του οποίου μπορεί -φευ- να αποδειχθεί η δολοφονική απόπειρα την Πέμπτη στη Μαδρίτη εις βάρος του πρώην ηγέτη των Καταλανών Λαϊκών και μετέπειτα ιδρυτικού στελέχους του Vox, 78χρονου Αλέχο Βιδάλ Κουάδρας! Δήλωση συμπαράστασης στο πρόσωπό του και καταδίκης των δύο επίδοξων δολοφόνων του έκανε η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι.

Το σύνολο της ισπανικής Δεξιάς (μετριοπαθείς Λαϊκοί, φρανκιστές, μοναρχικοί, νεοφαλαγγίτες κ.λπ.) το αντιμετώπισε ως κήρυξη πολέμου στη μεταπολιτευτική Δημοκρατία και την εθνική ακεραιότητα της Ισπανίας. Ο Φεϊχό κάλεσε τους οπαδούς του Λαϊκού Κόμματος σε «πολιτική ανυπακοή» και συνεχείς διαδηλώσεις, που ήδη προκαλούν συγκρούσεις με την Αστυνομία, συλλήψεις και τραυματισμούς έξω από τα γραφεία του Σοσιαλιστικού Κόμματος και τη Βουλή. Ο ακροδεξιός ηγέτης του Vox, Σαντιάγο Αμπασκάλ, μιλάει για «δικτατορία Σάντσεθ» απειλώντας «είτε θα τον ρίξουμε είτε θα πάμε φυλακή», ενώ ανώτατοι δικαστές προειδοποιούν ότι ένας τέτοιος αμνηστευτικός νόμος-σκούπα με πολιτικά κριτήρια ταιριάζει περισσότερο σε καθεστώτα τύπου Βενεζουέλας και Πολωνίας και οπωσδήποτε θα καταπέσει στα δικαστήρια.

Μολονότι η Ισπανία κινδυνεύει να γίνει «μαύρο πρόβατο» της Ε.Ε. σε ό,τι αφορά την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και το κράτος δικαίου, ο Σάντσεθ εξασφάλισε την Παρασκευή μέσα από διαπραγματεύσεις με τους μετριοπαθείς Βάσκους (PNV) 178 έδρες επί συνόλου 350 και θα προσπαθήσει να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή στις 15-16 Νοεμβρίου. Το θέμα είναι πώς θα αντιμετωπίσει τον ανένδοτο της ισπανικής Δεξιάς στους δρόμους και στο Συνταγματικό Δικαστήριο και πώς θα πείσει τον Ευρωπαίο επίτροπο Δικαιοσύνης, Ντιντιέ Ρέιντερς, ότι ο νόμος περί αμνήστευσης συνάδει με το δημοκρατικό κεκτημένο της Ε.Ε., η οποία δείχνει να φορτώνεται άλλη μία κρίση εκεί που δεν το περίμενε.

Tέλος στα όνειρα του Αντόνιο Κόστα για τη θέση του Σαρλ Μισέλ

Η κρίση της Πορτογαλίας προβληματίζει λιγότερο τις Βρυξέλλες, δεδομένου ότι δεν απειλούνται η εθνική ενότητα και η δημόσια τάξη, όπως στην περίπτωση του μεγάλου γείτονα. Αυτό αντανακλά και η δήλωση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ότι η δικαστική διερεύνηση του «πράσινου» σκανδάλου είναι εσωτερική υπόθεση της Πορτογαλίας.

Ναι μεν ο Αντόνιο Κόστα υπήρξε πυλώνας οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας μετά το 2015 (έναν χρόνο νωρίτερα είχε φυλακιστεί για διαφθορά ο επίσης Σοσιαλιστής προκάτοχός του, Ζοάο Σόκρατες) αλλά η παραίτησή του δεν είχε επιπτώσεις στα σπρεντ και την πιστοληπτική ικανότητα της Λισαβόνας.

Αντανακλαστικά

Παρά το σοκ για τη σύλληψη στενών συνεργατών του Πορτογάλου πρωθυπουργού και την πιθανή παραπομπή και του ίδιου σε δίκη, τα αντανακλαστικά των θεσμών λειτούργησαν από την πρώτη στιγμή. Ο συνταγματολόγος πρόεδρος Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα συγκάλεσε αμέσως το γνωμοδοτικό Συμβούλιο του Κράτους, απέρριψε την πρόταση του Κόστα να διοριστεί πρωθυπουργός ο έμπιστός του, διοικητής της κεντρικής τράπεζας (και παλαιότερα του Eurogroup), Mάριο Σεντένο, και προκήρυξε εκλογές για τις 10 Μαρτίου, αφού πρώτα περάσει από τη Βουλή ο κρίσιμος προϋπολογισμός του 2024, με σειρά διορθωτικών φιλολαϊκών ρυθμίσεων.

Σε αυτό συμφώνησε ο αρχηγός του κεντροδεξιού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Λουίς Μοντενέγκρο, που θα μονομαχήσει στις εκλογές του Μαρτίου πιθανότατα με τον διάδοχο του Κόστα στους Σοσιαλιστές, Πέντρο Νούνες Σάντος. Πρόκειται για τον πρώην υπουργό Υποδομών, που είχε εμπλακεί πέρυσι τον Δεκέμβριο στο σκάνδαλο της αποκρατικοποίησης του εθνικού αερομεταφορέα ΤΑΡ (υπόθεση που έχει κολλήσει, όπως αναμένεται να κολλήσουν τώρα εξαιτίας και των τοπικών αντιδράσεων τα ορυχεία λιθίου στη Βόρεια Πορτογαλία), ο οποίος όμως διατηρεί το πολιτικό του κεφάλαιο.

Δύο βεβαιότητες

Μέσα στο κλίμα ασάφειας, δύο είναι οι βεβαιότητες που κυριαρχούν:

1) Γκρεμίστηκε κάθε φιλοδοξία του Αντόνιο Κόστα να διαδεχθεί στο κοντινό μέλλον τον Σαρλ Μισέλ στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπως συζητιόταν σε κύκλους των Βρυξελλών.

2) Mπαίνει δυναμικά στο παιχνίδι το ακροδεξιό και ξενοφοβικό κόμμα Chega (Φτάνει), που συγκεντρώνει πάνω από 13% στις δημοσκοπήσεις και θα δημιουργήσει πρόβλημα στη μεταναστευτική πολιτική της Πορτογαλίας και της Ε.Ε., αν αναδειχθεί ρυθμιστής του παιχνιδιού στις 10 Μαρτίου και αναγκαστικός κυβερνητικός εταίρος της πορτογαλικής Κεντροδεξιάς, όπως πέτυχε το Vox στην Ισπανία.

Ειδήσεις σήμερα

Η απόλυτη φρίκη στις ΗΠΑ: Έφηβη έκοψε το λαιμό του νεογέννητου μωρού της

Γαλλία: Επίθεση ακροδεξιών σε εκδήλωση για την Παλαιστίνη- Τρεις τραυματίες [βίντεο]

Ιταλία: Τέλος οι βόλτες για το «άτακτο» λιοντάρι -Κτηνίατροι το ακινητοποίησαν [βίντεο]

Ανάλυση: Tα 3 σενάρια του Ισραήλ για το μέλλον της Γάζας

Ιταλία: 31 τραυματίες λόγω έκρηξης και κατάρρευσης τμήματος κτιρίου [βίντεο]