Εντελώς διαφορετικό προφίλ είχε μέχρι χθες ο 62χρονος Κόστα, πρωθυπουργός της Πορτογαλίας από το 2015, και μάλιστα αυτοδύναμος, ύστερα από την άνετη νίκη του με 36,7% τον Ιανουάριο του 2022.
Ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος υπέβαλε χθες την παραίτησή του στον συντηρητικό πρόεδρο, Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν θα είναι εκ νέου υποψήφιος πρωθυπουργός και ουσιαστικά θα εγκαταλείψει την πολιτική. «Η αξιοπρέπεια του πρωθυπουργικού λειτουργήματος δεν είναι συμβατή με οποιαδήποτε σκιά στην ακεραιότητα του φορέα της. Εχω ήσυχη τη συνείδησή μου και είμαι στη διάθεση της Δικαιοσύνης, την οποία εμπιστεύομαι απόλυτα», τόνισε ο Κόστα, πυροδοτώντας την έναρξη μιας περιόδου όχι μόνο πολιτικής αστάθειας στην Πορτογαλία, αλλά και καταρράκωσης του διεθνούς της κύρους. H πρώτη ενέργεια του προέδρου της Δημοκρατίας ήταν να συγκαλέσει για σήμερα το απόγευμα το Συμβούλιο του Κράτους (διάσκεψη των πολιτικών αρχηγών) στο προεδρικό μέγαρο της Μπελέμ.
Νωρίτερα, με εντολή της Εισαγγελίας του ανώτατου δικαστηρίου της Λισαβόνας, η Αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο στην επίσημη κατοικία του πρωθυπουργού και στα υπουργεία Περιβάλλοντος και Υποδομών. Κατά την επιχείρηση, στην οποία συμμετείχαν 140 ένστολοι και έπιασε κυριολεκτικά στον ύπνο την κυβέρνηση, συνελήφθησαν ο προσωπάρχης του Κόστα, Βίτορ Εσκάρια, ο στενός του σύμβουλος, καλύτερός του φίλος και κουμπάρος, Ντιόγκο Λασέρντα Ματσάντο, ο δήμαρχος της πόλης Σίνες, Νούνο Μασκαρένιας, και δύο επικεφαλής μεγάλων επιχειρήσεων. Υποπτος για την υπόθεση θεωρείται και ο υπουργός Υποδομών, Ζοάο Γκαλάμπα, ο
Ντουάρτε Κορντέιρο, υπουργός Περιβάλλοντος, και ο προκάτοχός του, Ζοάο Πέδρο Μάτος Φερνάντες. Ο Ντιόγκο Λασέρντα φέρεται να «πόνταρε» πολλά στα σχέδια ενός σταθμού παραγωγής «πράσινου» υδρογόνου στο λιμάνι της πόλης Σίνες, το μεγαλύτερο τεχνητό λιμάνι στη νότια ακτή της Πορτογαλίας, ένα έργο που χρηματοδοτείται με δισεκατομμύρια ευρώ από την Ε.Ε.
Οι επιχειρήσεις της Αστυνομίας γίνονται στο πλαίσιο έρευνας για αθέμιτη επιρροή και διαφθορά σε συμβόλαια που συνδέονται με το «πράσινο» υδρογόνο, αλλά και με τις συμβάσεις παραχώρησης για εξόρυξη λιθίου στα βόρεια σύνορα με την Ισπανία, ενός μετάλλου που χρησιμοποιείται για την κατασκευή μπαταριών και είναι ουσιώδους σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση. Τα projects αυτά θα μετέτρεπαν την Πορτογαλία σε κεντρικό παίκτη της βιώσιμης πράσινης μετάβασης της Ε.Ε. Oμως ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του φαίνεται ότι ενέδωσαν στον πειρασμό να χώσουν βαθιά τα δάχτυλά τους στο μέλι.
Στο μικροσκόπιο οι έξι «πρωταγωνιστές»
ΒΙΤΟΡ ΕΣΚΑΡΙΑ
Από το καλοκαίρι του 2020 στο πόστο-κλειδί δίπλα στον Κόστα βρισκόταν ο 50χρονος οικονομολόγος Εσκαρία, ο οποίος είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λισαβώνας στη Σχολή Οικονομικών και Διοίκησης Επιχειρήσεων.
ΝΤΙΟΓΚΟ ΜΑΤΣΑΝΤΟ
Λονδίνο: Εκκένωση τερματικού σταθμού στο αεροδρόμιο Gatwick [βίντεο]
Αδελφικός φίλος του Κόστα από τη δεκαετία του ’80 ο 54χρονος δικηγόρος. Το «μυστικό όπλο» του όταν προέκυπτε σοβαρό πρόβλημα. Γνωστός και ως «ο διαπραγματευτής».
ΝΟΥΝΟ ΜΑΣΚΑΡΕΝΙΑΣ
Γέννημα θρέμμα της πόλης Σίνες, ο 56χρονος γιος ψαρά ονειρευόταν να γίνει ποδοσφαιριστής, αλλά κατέληξε με πτυχίο Οικονομικών. Πρωτοεξελέγη δήμαρχος της πόλης το 2013.
ΝΤΟΥΑΡΤΕ ΚΟΡΝΤΕΪΡΟ
Οικονομολόγος, ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο τον Μάρτιο του 2022. Γεννημένος στη Λισαβώνα, υπήρξε γενικός γραμματέας της Νεολαίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος πριν μπει στην πολιτική.
ΖΟΑΟ ΓΚΑΛΑΜΠΑ
Με προϋπηρεσία στην τράπεζα Santander και έντονη παρουσία ως τηλεσχολιαστής επί μία δεκαετία, έχει διατελέσει στο παρελθόν υφυπουργός Επικρατείας και αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Σοσιαλιστών.
ΖΟΑΟ ΦΕΡΝΑΝΤΕΣ
Ο 56χρονος πολιτικός μηχανικός με μεταπτυχιακό στις μεταφορές υπήρξε πρόεδρος της Ενωσης Λιμένων της Πορτογαλίας πριν τον κερδίσει η ενεργός πολιτική πριν από μία δεκαετία.
Κενό εξουσίας και αβεβαιότητα
«Είναι η πρώτη φορά από τη Μεταπολίτευση της 25ης Απριλίου 1974 που ερευνάται το σπίτι ενός εν ενεργεία πρωθυπουργού. Αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να παραμείνει άλλο», τόνισε ο αρχηγός του ακροδεξιού κόμματος Chega (Φτάνει), Αντρέ Βεντούρα, προσδοκώντας κέρδη από τις -σχεδόν βέβαιες- πρόωρες εκλογές.
Το κενό εξουσίας που αφήνει πίσω του ο Κόστα και η αναμενόμενη φθορά των Σοσιαλιστών, λόγω του σκανδάλου, δημιουργεί αβεβαιότητα για το μέλλον της Πορτογαλίας. Ο αρχηγός του κεντροδεξιού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Ρούι Ρίο, δεν θεωρείται αρκετά χαρισματικός για να οδηγήσει στην εξουσία μια παράταξη που διχάζεται στο θέμα της συνεργασίας με τη ρατσιστική και ξενοφοβική Ακροδεξιά. Το χειρότερο είναι ότι ο Κόστα συνέδεσε το όνομά του με τη σταθεροποίηση της πορτογαλικής οικονομίας μετά τα Μνημόνια και η απότομη κατάρρευσή του στερεί τη χώρα από ένα σημείο αναφοράς, απομειώνοντας το κύρος της στην Ε.Ε. και στη διεθνή σκηνή.