Στην γειτονιά μας, στο σπίτι της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας στρογγυλοκάθισε ενισχυμένη η ακροδεξιά. Στη διάρκεια του 2023 σε πολλές χώρες της Ε.Ε., από τη Σουηδία μέχρι την Ιταλία, ακροδεξιά κόμματα παγίωσαν τη θέση τους σε κυβερνητικούς συνασπισμούς, έγιναν ρυθμιστές της πολιτικής ζωής και ετοιμάζονται να πανηγυρίσουν με το άνοιγμα της κάλπης των ευρωεκλογών.

Ο «σουλτάνος» Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποδείχθηκε εφτάψυχος, κέρδισε τις εκλογές του Μαΐου και με ανανεωμένη λαϊκή εντολή επιζητά ενισχυμένο ρόλο στην περιοχή που συγκλονίστηκε από τη νέα ανάφλεξη της πυριτιδαποθήκης της Μέσης Ανατολής. Ποτάμια αίματος ρέουν και πάλι στη Λωρίδα της Γάζας δίχως να φαίνεται στον ορίζοντα φως για λήξη του πολέμου και οριστική, πολιτική επίλυση του Μεσανατολικού.

«ΚΑΜΠΑΝΑΚΙΑ» ΕΝ ΟΨΕΙ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΩΝ

Το μεταναστευτικό και η αδυναμία ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής στην υποδοχή νόμιμων μεταναστών και στην πολιτική ασύλου ενίσχυσε τα ακροδεξιά κόμματα σε αρκετές χώρες της Ε.Ε. Η κατάσταση προβληματίζει και ανησυχεί εν όψει ευρωεκλογών που θα γίνουν σε λίγους μήνες.

Στην Ολλανδία, το μεταναστευτικό ήταν η αφορμή για την πτώση της κυβέρνησης συνεργασίας του Μαρκ Ρούτε. Οι εκλογές που ακολούθησαν προκάλεσαν ένα ακόμη σοκ στην Ευρώπη, καθώς νικητής αναδείχθηκε ο ακροδεξιός ηγέτης του Κόμματος της Ελευθερίας, Χερτ Βίλντερς. Η δυσκολία του Βίλντερς να σχηματίσει κυβέρνηση δεν μειώνει τις αναταράξεις από τη νίκη ενός σκληρού ακροδεξιού κόμματος με αντιευρωπαϊκές θέσεις. Η Ολλανδία ακολουθεί τον δρόμο της Σουηδίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπου τα ακροδεξιά και εθνολαϊκιστικά κόμματα βρίσκονται σε άνοδο ή μετέχουν σε κυβερνήσεις συνασπισμού.

Στη Σουηδία οι λαϊκιστές Σουηδοί Δημοκράτες είναι η δεύτερη ισχυρότερη δύναμη, καθώς κατάφεραν να ξεπεράσουν τους Σοσιαλδημοκράτες. Η κυβέρνηση μειοψηφίας εξαρτάται από την υποστήριξη της ακροδεξιάς στο κοινοβούλιο, σε μεταναστευτικό, κοινωνική πολιτική, οικολογία. Επιπλέον, η αύξηση της εγκληματικότητας στη χώρα, με την εμπλοκή νέων μεταναστών, αυξάνει συνεχώς την αντιμεταναστευτική ρητορική.

Στη Φινλανδία η συντηρητική κυβέρνηση συνασπισμού συνεργάζεται με τους εθνικιστές «Φινλανδούς», ενώ στη Γερμανία προβληματισμό προκαλεί η μεγάλη άνοδος του ακροδεξιού AfD: στη Θουριγγία εξελέγη ο πρώτος περιφερειάρχης του AfD και στη Σαξονία-Ανχαλτ ένα μέλος του κόμματος εξελέγη δήμαρχος. Το AfD φαίνεται δημοσκοπικά ως η ισχυρότερη δύναμη, κυρίως στην ανατολική Γερμανία.

Ανοδος της Λεπέν καταγράφεται στη Γαλλία ενώ η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία κατάφερε να ενώσει όλους τους δυσαρεστημένους πολίτες από τις κυβερνήσεις των προηγούμενων ετών, τους επικριτές της Ε.Ε., τους ξενοφοβικούς και εν τέλει να γίνει αποδεκτή σε πανευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Ο ακροδεξιός-κεντροδεξιός συνασπισμός κυβερνά την Ιταλία δίχως ιδιαίτερα προβλήματα.

Στη Γαλλία, το ακροδεξιό εθνικιστικό κόμμα της Μαρίν Λεπέν είναι τώρα η μεγαλύτερη αντιπολιτευόμενη παράταξη καθώς ενισχύθηκε σημαντικά από τις διαδηλώσεις για το συνταξιοδοτικό και από τις ταραχές στα προάστια.

Η ΤΡΑΓΩΔIA ΚΑΙ Ο ΜΟΙΡΑΙΟΣ ΝΕΤΑΝΙΑΧΟΥ

Η χρονιά ξεκίνησε με τους Ισραηλινούς να ονειρεύονται τη μετά τον Νετανιάχου εποχή, παρότι μόλις παραμονές Πρωτοχρονιάς ορκίστηκε για 3η φορά πρωθυπουργός. Κλείνει με τον θρήνο για την πλέον πολύνεκρη τραγωδία για το εβραϊκό κράτος εδώ και δεκαετίες και μια ανείπωτη ανθρωπιστική καταστροφή στη Λωρίδα της Γάζας.

Από τον Ιανουάριο, με το καλημέρα, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές που στην πορεία έγιναν εκατοντάδες χιλιάδες διαδήλωναν επί μήνες κατά της -«φωτογραφικής» για χάρη του πρωθυπουργού- δικαστικής μεταρρύθμισης που προώθησε η νέα κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, οδηγώντας σε μια άνευ προηγουμένου συνταγματική κρίση.

Η πρωτοφανής επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου (η 11η Σεπτεμβρίου ή Περλ Χάρμπορ του Ισραήλ, σύμφωνα με τα πρωτοσέλιδα) που άφησε πίσω 1.300 νεκρούς, ήρθε και επισκίασε τα πάντα.

Ο «Μπίμπι» πήρε το όπλο του, κήρυξε νέο πόλεμο «μέχρι τέλους κατά των τρομοκρατών», η δίκη του για διαφθορά σε μια ακόμη ιστορική πρωτιά για εν ενεργεία πρωθυπουργό του Ισραήλ διακόπηκε για ένα δίμηνο και ο παλαιστινιακός λαός πληρώνει συλλογικά βαρύ τίμημα.

Πάνω από 17.000 νεκροί, στο ήμισυ παιδιά, η μισή Λωρίδα της Γάζας ισοπεδωμένη, η διεθνής κοινότητα να καλεί σε προστασία των αμάχων και να μεσολαβεί να σιγήσουν τα όπλα σε ώτα μη ακουόντων. Η πρώτη εκεχειρία διήρκεσε μόλις 1 βδομάδα και οι κακές γλώσσες στην Ιερουσαλήμ λένε πως ο μακρύς πόλεμος δίνει παράταση πολιτικής ζωής -και εκτός φυλακής- στον Νετανιάχου.

Εξι στους δέκα Ισραηλινούς ζητούν την παραίτησή του μετά τη λήξη του πολέμου και 9 στους 10 τον θεωρούν υπεύθυνο, μεταξύ πολλών άλλων, για την αποτυχία του περίφημου μηχανισμού ασφαλείας να αποτρέψει το… κακό, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.

Με δεκανίκι τους ακροδεξιούς κυβερνητικούς εταίρους του δηλώνει αποφασισμένος να τα βάλει με όλον τον πλανήτη αν χρειαστεί για να προστατεύσει το Ισραήλ και απορρίπτει και την Παλαιστινιακή Αρχή ως συνομιλητή για την επόμενη ημέρα στη Γάζα και μια συνολική πολιτική ειρηνική λύση του Μεσανατολικού που δεν φαίνεται ούτως ή άλλως στον ορίζοντα.

ΣΕ ΝΕΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ Ο «ΣΟΥΛΤΑΝΟΣ»

Ούτε τα κατάμαυρα νούμερα της οικονομίας ούτε ο Εγκέλαδος που σκόρπισε τον θάνατο και την καταστροφή, αποκαλύπτοντας τη χρόνια διαφθορά και τα κακώς κείμενα του κρατικού μηχανισμού της γείτονος, στάθηκαν αρκετά για να ανακόψουν την πορεία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς τη νίκη στις προεδρικές εκλογές του Μαΐου. Για το έλλειμμα δημοκρατίας ούτε λόγος να γίνεται.

Αν και δεν ήταν άνετος περίπατος αυτή τη φορά, ο 69χρονος επίδοξος «σουλτάνος» πανηγύρισε τελικά την τρίτη θητεία στην προεδρία και την αρχή της τρίτης δεκαετίας στην εξουσία.

Στις αρχές του 2023 η καρέκλα του έτριζε δυνατά. Με επίσημο πληθωρισμό γύρω στο 70% και ανεπίσημο σχεδόν διπλάσιο, τις φήμες για την κατάσταση της υγείας του να οργιάζουν, ήρθε και ο σεισμός της 6^ης Φλεβάρη που βύθισε στον θρήνο Τουρκία και Συρία, αφήνοντας πίσω περίπου 50.000 νεκρούς (και επιπλέον 9.000 σε Συρία), 1,5 εκατομμύριο αστέγους και ζημιές 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι αναλυτές διέβλεπαν τέλος εποχής στην κάλπη.

Χάρη και σε μια άκρως προβληματική αντιπολίτευση, ο «σουλτάνος» τούς διέψευσε και αφού κοιμάται ήσυχος πλέον στο εσωτερικό, συνέχισε δριμύτερος τα κλασικά παζάρια σε Ανατολή και Δύση στο εξωτερικό και το σόου των ηγεμονικών εκρήξεων οργής.

Μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την Αίγυπτο έπειτα από 11 χρόνια και την υπόσχεση στη Σουηδία πως θα δώσει την ευχή του τελικά στην υποψηφιότητά της για ένταξη στο ΝΑΤΟ, ξέσπασε ο νέος πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας και βρήκε νέο πεδίον δόξης λαμπρόν για να προβληθεί ως ο «πατερούλης» της Μέσης Ανατολής.

Αυτόκλητος προστάτης -στα λόγια πάντα- των Παλαιστινίων και όλων των μουσουλμάνων που δέχονται επίθεση από τον «σφαγέα» Ισραηλινό πρωθυπουργό που μέχρι πρότινος προσέγγιζε κι άλλους «δαίμονες», διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στη γειτονιά και στην ευρύτερη διεθνή σκηνή, παραδίδοντας μαθήματα πολιτικής ηθικής. Και βεβαίως και κατά τη διάρκεια του 2023 εξακολούθησε να βομβαρδίζει τους Κούρδους σε Συρία και βόρειο Ιράκ.

Στην επίσκεψή του στην Αθήνα πάντως το κλίμα ήταν καλό, ενισχύοντας τις ελπίδες πως οι δυο χώρες θα προχωρήσουν μπροστά με θετική ατζέντα.

Δύσκολοι καιροί για… δράκους και βασιλιάδες

Οι σχέσεις της Κίνας με τη Δύση φαίνεται ότι μπήκαν -έστω και προς το τέλος της χρονιάς- σε μια πιο «ρεαλιστική εποχή» τη στιγμή που ο νέος -αλλά 75χρονος- βασιλιάς Κάρολος δεν μπόρεσε να δώσει φρέσκο αέρα στον θεσμό της μοναρχίας. Παράλληλα, η ανθρωπότητα βίωσε ασύμμετρες απειλές από την περιβαλλοντική κρίση και την καταιγιστική ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης.

ΣΕ ΝΕΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΚΙΝΑ ΚΑΙ ΔΥΣΗ

Στο λυκόφως της χρονιάς που φεύγει, σημειώθηκε μία μικρή αλλαγή στις σχέσεις της Κίνας με τις ΗΠΑ, που βρίσκονταν στην κόψη του ξυραφιού. Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ενωση βρίσκεται στο μονοπάτι της έναρξης μίας νέας «ρεαλιστικής εποχής» στην αλληλεπίδραση της με τον ασιατικό γίγαντα.

Οι διαφωνίες Κίνας και ΗΠΑ για την Ταϊβάν παραμένουν, ωστόσο, στην πρόσφατη συνάντηση των δύο προέδρων (Μπάιντεν – Σι) στο Σαν Φρανσίσκο, επιχειρήθηκε προσπάθεια επανέναρξης του διαλόγου και σχετικής «σταθεροποίησης (η βελτίωση βρίσκεται ακόμη μακριά) των σινοαμερικανικών σχέσεων. Σι και Μπάιντεν συμφώνησαν στην επανέναρξη απευθείας επικοινωνίας μεταξύ των ανώτατων στρατιωτικών επιτελείων και στην καταπολέμηση της παράνομης εξαγωγής στις ΗΠΑ οπιοειδών.

Αξιοσημείωτα βήματα, αν σκεφθεί κανείς το πάγωμα των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες, ύστερα από την επίσκεψη (ιδία βουλήσει) της πρώην προέδρου της αμερικανικής Βουλής, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν το 2022. Η Ταϊβάν θα έλθει σύντομα και πάλι στο προσκήνιο -και στο στόχαστρο των σινοαμερικανικών σχέσεων- καθώς τον Ιανουάριο η μεγαλόνησος έχει εκλογές.

«Ανισορροπίες» στις σχέσεις με την Κίνα βλέπουν και οι Βρυξέλλες. Η Ε.Ε. ζήτησε από το Πεκίνο τη συμφωνία ενός νέου πλαισίου σχέσεων για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων, καθώς θεωρεί πως η Κίνα έχει εφαρμόσει επιθετική οικονομική και εξωτερική πολιτική, σε διεθνές επίπεδο. Τα θέματα που δημιουργούν χάσμα μεταξύ της Ε.Ε. και του πρώτου οικονομικού εταίρου της παραμένουν πολλά, με πιο σημαντικό το εμπορικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την Κίνα, που διπλασιάσθηκε μέσα σε δύο χρόνια (έφθασε στα 390 δισ. ευρώ). Η κινεζική κυβέρνηση του Σι έχει έναν ακόμη σκόπελο μπροστά της: Η Ιταλία, η πιο ένθερμη οπαδός του προγράμματος κινεζικών επενδύσεων στην Ευρώπη, θα αποσυρθεί από τη συμφωνία για τους Νέους Δρόμους του Μεταξιού. Η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι θεωρεί ότι οι συμφωνίες που είχαν υπογράψει οι προηγούμενες ιταλικές κυβερνήσεις αφήνουν ελεύθερη την Κίνα να εισχωρήσει στην οικονομία και το εμπόριο της χώρας της.

ΤΟ ΣΤΕΜΜΑ ΕΧΕΙ… ΘΑΜΠΩΣΕΙ

Ο θάνατος της βασίλισσας Ελισάβετ προκάλεσε ερωτήματα για το μέλλον του «στέμματος». Η ενθρόνιση του βασιλιά Καρόλου φέτος τον Μάιο δεν έφερε την… αλλαγή που πολλοί υποστήριξαν ότι θα διαμορφώσει η βασιλεία του στα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ. Οι αλλαγές προκύπτουν περισσότερο στο ύφος παρά στην ουσία. Ο Κάρολος, ο οποίος περίμενε περισσότερα από 70 χρόνια για να ανέλθει στον θρόνο, μετακινήθηκε άψογα στον νέο του ρόλο, αποφεύγοντας τις αντιπαραθέσεις και παρακάμπτοντας σημαντικές μεταρρυθμίσεις, παρά τα ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον ένας μη εκλεγμένος βασιλιάς μπορεί ακόμη να εκπροσωπεί τον λαό της σύγχρονης Βρετανίας.

Ο Κάρολος έχει καταστήσει σαφές ότι θέλει να εξορθολογήσει τη μοναρχία, να μειώσει τα έξοδα και να μεταρρυθμίσει ένα σύστημα πατρωνίας που θεωρείται διογκωμένο και αναχρονιστικό, δεν έχει γίνει καμία προφανής αναθεώρηση του παλατιού του Μπάκιγχαμ – τουλάχιστον όχι ακόμη. Ο βασιλιάς έχει επικεντρωθεί επί του παρόντος στο να ρίξει γέφυρες επικοινωνίας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, υιοθετώντας ρόλο διπλωμάτη.

Ο ίδιος έμεινε συνεπής στη δέσμευσή του για την ευαισθητοποίηση του πλανήτη απέναντι στην κλιματική κατάρρευση. Ο Κάρολος έδωσε το «παρών» πρόσφατα στο Ντουμπάι στη Συνδιάσκεψη για το Κλίμα απευθύνοντας έκκληση προς τους ηγέτες ώστε η φετινή Σύνοδος να αποτελέσει σημείο καμπής για την επιτάχυνση της κλιματικής δράσης. «Η Γη δεν μας ανήκει, εμείς ανήκουμε σε αυτή», σημείωσε στην ομιλία του.

Ως μια σπάνια πολιτική δήλωση εκ μέρους του στέμματος χαρακτηρίστηκε η επιλογή του βασιλιά να φορέσει γραβάτα με τη γαλανόλευκη σημαία, λίγες ημέρες μετά την ακύρωση του ραντεβού του Βρετανού πρωθυπουργού, Ρίσι Σούνακ, με τον Ελληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, στον απόηχο της συζήτησης για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.

«ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ» ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

«Ζούμε την κλιματική κατάρρευση σε πραγματικό χρόνο», διεμήνυσε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών φέτος. Η λεγόμενη «κλιματική κρίση», που εδώ και χρόνια είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο του κλαμπ των μεγάλων ρυπαντών, δεν είναι προ των πυλών. Βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με τις συνέπειες της αποσταθεροποίησης να γίνονται ορατές σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης, ενδεχομένως με διαφορετικό τρόπο. Το 2023 ήταν -βάσει όλων των στατιστικών μοντέλων- η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ (από το 1850 που τηρούνται τα αρχεία). Είμαστε στο όριο να φτάσουμε την άνοδο 1,5 βαθμού Κελσίου από την προβιομηχανική περίοδο – άνοδος που αναμενόταν το 2030-2035.

Κοινότητες σε όλο τον κόσμο βίωσαν την απώλεια και την καταστροφή από πυρκαγιές, σαρωτικές πλημμύρες, σφοδρούς τροπικούς κυκλώνες, ξηρασία και υψηλές θερμοκρασίες, φαινόμενα που καταγράφηκαν με ιδιαίτερη ένταση, σύμφωνα με τους επιστήμονες εξαιτίας των κλιματικών ανωμαλιών. Σε όλες τις ηπείρους φέτος παρατηρήθηκαν πρωτοφανείς θερμοκρασίες. Παράλληλα οι δύο πόλοι χάνουν μεγάλο μέρος των πάγων τους, ενώ η υπερθέρμανση των θαλασσών συνεχίζει να φτάνει σε επίπεδα-ρεκόρ.

Οι χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα -η Νότια Ευρώπη και η Βόρεια Αφρική- βρέθηκαν το 2023 αντιμέτωπες με τα άκρα, ξηρασία, θερμοκρασίες-ρεκόρ και πυρκαγιές, με εναλλαγές βροχοπτώσεων και συνακόλουθα πλημμύρες άνευ προηγουμένου. Στον Καναδά, οι πυρκαγιές ξεκίνησαν τον Μάιο και η τελευταία φλόγα έσβησε στις 15 Οκτωβρίου καίγοντας εκατομμύρια στρέμματα γης. Στη Χαβάη, σημειώθηκε η πιο θανατηφόρα πυρκαγιά των τελευταίων 100 ετών των ΗΠΑ.

Τα άκρα -ξηρασία, πλημμύρες- ήταν το καταστροφικό μοτίβο της χρονιάς που φεύγει και καταγράφηκε στη Λατινική Αμερική, αλλά και σε χώρες της Ασίας. Οι ειδικοί εκτιμούν πως το «Ελ Νίνιο», που θερμαίνει την ατμόσφαιρα στον τροπικό Ειρηνικό, ενέτεινε την ένταση των φαινομένων, όπως έχει καταγραφεί και στο παρελθόν.

 ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ ΧΩΡΙΣ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Πέρυσι οι ειδικοί αναλυτές προέβλεπαν την απογείωση της Τεχνητής Νοημοσύνης εντός του 2023 και, όπως αποδείχθηκε, έπεσαν μέσα, καθώς σχεδόν όλοι οι τεχνολογικοί κολοσσοί προώθησαν το δικό τους εργαλείο Τεχνητής Νοημοσύνης, που πλέον έχει εισβάλει σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας.

Τα διαδικτυακά εργαλεία (ChatGPT, OpenAI) λειτουργούν βάσει αλγόριθμου, που έχει τη δυνατότητα να ανατροφοδοτείται και, έτσι, διαρκώς να μαθαίνει και να εξελίσσεται. Η δυναμική παρουσία προϊόντων Τεχνητής Νοημοσύνης θα προκαλέσει σημαντική αναστάτωση στις θέσεις εργασίας, όπως εκτιμούν επενδυτικές εταιρίες, ενώ έχουν ήδη θολώσει τα νερά στην παραπληροφόρηση, τα deepfakes και τα πνευματικά δικαιώματα. Το εύρος των δυνατοτήτων του είναι ακόμα άγνωστο, γεγονός που δημιουργεί ανασφάλεια για ενδεχόμενη τρομακτική δυναμική του εργαλείου. Επιτακτική είναι η ανάγκη ρυθμιστικού πλαισίου για τη λειτουργία της Τεχνητής Νοημοσύνης -το ζητούν ακόμα και οι δημιουργοί των εργαλείων Α.Ι.-, ωστόσο η ανθρωπότητα φαίνεται να κινείται με αργούς ρυθμούς, αντιστρόφως ανάλογα από την εξέλιξη του Α.Ι. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που σημειώνουν πως μπορεί να θέσει σε υπαρξιακό κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων.

Οι εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη φαίνεται πως ξεπέρασαν εντός του 2023 εκείνες στην επαυξημένη ψηφιακή πραγματικότητα VR που τα προηγούμενα χρόνια είχε αποκτήσει δυναμική -κυρίως λόγω των πρωτοβουλιών της META και της Google- με το «μετασύμπαν» (metaverse) και τα γυαλιά επαυξημένης πραγματικότητας.

Το Χ, η μετονομασία-μεταμόρφωση του twitter μετά την απόκτηση της πλατφόρμας από τον Ελον Μασκ, βρέθηκε στο επίκεντρο της διεθνούς ειδησεογραφίας. Δεν ισχύει το ίδιο και για χιλιάδες διαφημιστές, εταιρίες και χρήστες που έφυγαν από το μέσο μετά τις αλλαγές που προώθησε ο νέος, βαθύπλουτος ιδιοκτήτης. Η συνδρομητική υπηρεσία του Χ μάλλον δεν επιτέλεσε τον στόχο της, ο αντισημιτισμός και οι ψευδείς ειδήσεις είναι τα κύρια χαρακτηριστικά εκατομμυρίων αναρτήσεων, ενώ πλέον και ο Ελον Μασκ δείχνει να βρίσκεται σε δύσκολη θέση και να αρνείται να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις για το μέλλον της πλατφόρμας.