Απορίες

Ωστόσο, ούτε ο ίδιος ούτε άλλοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν διευκρινίσει ποιες οντότητες ή φορείς θα μπορούσαν, τελικά, να αναλάβουν τον έλεγχο της περιοχής. Ολοι οι Ισραηλινοί ηγέτες έχουν δηλώσει ξεκάθαρα ότι το Ισραήλ δεν σκοπεύει να επαναλάβει την αποτυχημένη κατοχή του εδάφους. Το Ισραήλ παραχώρησε τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας στην Παλαιστινιακή Αρχή το 2005, επιλέγοντας να ορθώσει τείχος στο έδαφος με αυστηρούς συνοριακούς ελέγχους και άλλα αμυντικά μέτρα ασφαλείας. Ωστόσο, τα Ηνωμένα Εθνη εξακολουθούν να θεωρούν το έδαφος ως κατεχόμενο από το Ισραήλ από διεθνή νομική άποψη. Το Τελ Αβίβ είναι υπεύθυνο για την παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας στους κατοίκους της Γάζας και ελέγχει τα σύνορα εντός και εκτός της περιοχής. Οι Ισραηλινοί ηγέτες, αναμφίβολα, υπολογίζουν ότι η διακυβέρνηση της Γάζας αμέσως μετά την πιθανή εκρίζωση της Χαμάς θα υποβάλει το Ισραήλ σε ατελείωτη εξέγερση και αναταραχή, απομακρύνοντας τις ισραηλινές δυνάμεις και πόρους από τα άλλα μέτωπα, συμπεριλαμβανομένων των βόρειων συνόρων με τον Λίβανο.

Ο Ιρανός… πληρεξούσιος

Εκεί, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) αντιμετωπίζουν τον καλά οπλισμένο Ιρανό… πληρεξούσιο, τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ. Από τότε που ξεκίνησε η κρίση, οι Ισραηλινοί ηγέτες φέρεται να έχουν δηλώσει ότι η Λωρίδα της Γάζας θα πρέπει, τελικά, να είναι «ευθύνη» των αραβικών κρατών, χωρίς να διευκρινίζουν ακριβώς πώς θα μοιάζει στην πράξη ένας μακροπρόθεσμος ρόλος του αραβικού κόσμου στη Γάζα. Πιθανώς, εάν επιτευχθεί μια ισραηλινοπαλαιστινιακή πολιτική λύση στην οποία σχηματίζεται ένα παλαιστινιακό κράτος, η Λωρίδα της Γάζας θα γινόταν μέρος αυτού του νέου κράτους. Οι περισσότεροι παρατηρητές συμφωνούν ότι, ως τελικό στάδιο, η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία εξακολουθεί να διαχειρίζεται την πολιτική διοίκηση της Δυτικής Οχθης, είναι ο πιο βιώσιμος μακροπρόθεσμος διάδοχος της Χαμάς ως κυβερνητικής Αρχής στη Γάζα. Είναι δύσκολο να οραματιστούμε οποιαδήποτε άλλη επιλογή που θα τύγχανε αποδοχής από τον παλαιστινιακό πληθυσμό ή από τα αραβικά κράτη.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στις 18 Οκτωβρίου στην περιοχή, ο Τζο Μπάιντεν σχεδίαζε να συναντηθεί με τον βασιλιά της Ιορδανίας, Αμπντουλάχ, και τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, στο Αμμάν για να συζητήσουν μια ενδεχόμενη ανάληψη της εξουσίας από την Παλαιστινιακή Αρχή στη Γάζα, αλλά η συνάντηση ακυρώθηκε, αφού μια φονική έκρηξη κατέστρεψε μέρος ενός νοσοκομείου στη Γάζα.

Η Παλαιστινιακή Αρχή ήταν επικεφαλής στη Γάζα μέχρι το 2007, όταν η Χαμάς, αφού θριάμβευσε στις βουλευτικές εκλογές του 2006, έδιωξε βίαια τις δυνάμεις ασφαλείας και τους διοικητές της Παλαιστινιακής Αρχής από την επικράτεια. Ωστόσο, η Παλαιστινιακή Αρχή δεν έχει αντιμετωπίσει με επιτυχία τα προβλήματα που οδήγησαν στα κακά αποτελέσματα για αυτήν στις εκλογές του 2006 – μια αντίληψη περί διεφθαρμένης διακυβέρνησης και αποτυχία να παραχθούν ισραηλινές παραχωρήσεις στις διαπραγματεύσεις για μια τελική ισραηλινοπαλαιστινιακή διευθέτηση.

Επιπλέον, δεν είναι σαφές ότι η αποκατάσταση της εξουσίας της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα που προκλήθηκε από τη βίαιη εκδίωξη της Χαμάς από τον ισραηλινό στρατό που, στη διαδικασία, σκότωσε χιλιάδες Παλαιστίνιους πολίτες, θα θεωρηθεί νόμιμη από τον πληθυσμό στη Γάζα. Και είναι απίθανο να οραματιστεί, ανά πάσα στιγμή στο άμεσο μέλλον, εκλογές στη Γάζα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στον καθορισμό των ηγετικών προτιμήσεων του πληθυσμού της Γάζας.

ΟΠΩΣ ΣΤΟ ΚΟΣΟΒΟ

Η λύση για προσωρινή διακυβέρνηση με εγγυητή τον ΟΗΕ

Οι κινήσεις πολλών αραβικών κρατών για εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ χωρίς να αποσπάσουν σημαντικές ισραηλινές παραχωρήσεις για τους Παλαιστίνιους έχουν χρησιμεύσει στην περαιτέρω υπονόμευση της Παλαιστινιακής Αρχής. Τα τελευταία χρόνια, η Χαμάς έχει αποκτήσει επιρροή στη Δυτική Οχθη, ενώ η Παλαιστινιακή Αρχή δεν φαίνεται να αποκτά οπαδούς στη Γάζα. Η κρίση πολιτικής νομιμότητας της Παλαιστινιακής Αρχής έχει ωθήσει ορισμένους ειδικούς και διεθνείς διπλωμάτες να προτείνουν ότι, για μια ενδιάμεση περίοδο τουλάχιστον, τα Ηνωμένα Εθνη ενδέχεται να αναλάβουν μια περιορισμένη εντολή για τη διακυβέρνηση της Γάζας. Υπάρχει προηγούμενο για την προσωρινή διακυβέρνηση που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, για παράδειγμα, στο Κόσοβο. Στη Λιβύη, τα Ηνωμένα Εθνη υποστηρίζουν ένα κυβερνητικό όργανο με έδρα την Τρίπολη, μία από τις δύο αντίπαλες διοικήσεις που διεκδικούν την εξουσία στη χώρα.

Είναι δυνατόν να οραματιστούμε ότι μια ομάδα αραβικών και εξωτερικών δυνάμεων και θεσμών, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή μιας μικρότερης ομάδας ευρωπαϊκών δυνάμεων, σε συνεννόηση με τα Ηνωμένα Εθνη, θα μπορούσαν από κοινού να αναπτύξουν ένα σχέδιο για τη μεταφορά ελέγχου της Γάζας σε έναν φορέα που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ και, τελικά, στην Παλαιστινιακή Αρχή. Το αν μια κοινή δύναμη θα μπορούσε να συγκεντρωθεί για την ασφάλεια της Γάζας κατά τη διάρκεια της μετάβασης και ποιες χώρες, εάν υπάρχουν, θα ήταν πρόθυμες να συνεισφέρουν στρατεύματα ή/και δυνάμεις ασφαλείας είναι πιθανό να αποτελέσουν αντικείμενο σημαντικής συζήτησης μεταξύ των μεγάλων ενδιαφερομένων.

O ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

Η Χαμάς μπορεί να… πεθάνει, αλλά οι ιδέες της θα μείνουν ζωντανές

Οι διεθνείς συζητήσεις για μια μετα-Χαμάς κυβερνητική Αρχή στη Γάζα δεν μπορούν να διαχωριστούν από τις συνθήκες υπό τις οποίες μπορεί να εκτοπιστεί η Χαμάς. Η απομάκρυνση της στρατιωτικής και διοικητικής υποδομής της Χαμάς από τη Γάζα δεν εξαλείφει την ιδεολογική ζέση για τη Χαμάς που έχει ριζώσει εκεί και η οποία έχει ένα επίπεδο υποστήριξης όχι μόνο μεταξύ των Παλαιστινίων στη Γάζα αλλά και στη Δυτική Οχθη και σε όλο τον ευρύτερο αραβικό κόσμο. Μια πιθανή ήττα της Χαμάς στη Γάζα δεν θα απομακρύνει απαραίτητα όλους τους μαχητές ή ακτιβιστές της Χαμάς από την επικράτεια και ορισμένοι θα παραμείνουν ενεργοί υπόγεια.

Είναι πιθανό ότι οι μαχητές της Χαμάς που παραμένουν στην περιοχή, και σε συνδυασμό με υποστηρικτές του πληθυσμού της Γάζας, θα διεξαγάγουν μια μακροχρόνια εξέγερση εναντίον οποιασδήποτε διαδόχου που κυβερνά εκεί. Οποιαδήποτε δύναμη ή Αρχή, συμπεριλαμβανομένης πιθανώς μιας αποκατεστημένης διοίκησης της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα, αντιμετωπίζει την προοπτική μιας ατέρμονης μάχης με τη Χαμάς για τον έλεγχο της Γάζας και για το μέλλον του παλαιστινιακού λαού γενικότερα. Είναι πιθανό ότι, αν πραγματοποιηθούν εκλογές στη Γάζα κάποια στιγμή, μέλη της Χαμάς ή ανεξάρτητοι πιστοί στη Χαμάς μπορεί να ανταγωνιστούν και να κερδίσουν έδρες σε οποιοδήποτε κυβερνητικό ή νομοθετικό σώμα εκεί. Βάσει του καταστατικού της και της ιστορίας της, η Χαμάς και άλλοι σκληροπυρηνικοί είναι βέβαιο ότι θα αντιταχθούν σε οποιεσδήποτε παραχωρήσεις προς το Ισραήλ που μια αποκατασταθείσα Αρχή της Παλαιστινιακής Αρχής θα μπορούσε να υποστηρίξει στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις για το τελικό καθεστώς με το Ισραήλ.

Οφέλη

Ωστόσο, αν η Χαμάς ηττηθεί από το Ισραήλ (αρκετά δύσκολο), κάποια διαρκή οφέλη ενδέχεται να προκύψουν στον πληθυσμό της Γάζας και στον ευρύτερο παλαιστινιακό πληθυσμό, στο Ισραήλ και στην περιοχή. Μια εκδιωχθείσα Χαμάς, ακόμα κι αν παραμείνει ενεργή ως αντάρτικη ομάδα, πιθανότατα θα δυσκολευτεί να λάβει όπλα από το Ιράν ή άλλους πρόθυμους προμηθευτές. Οι δυνατότητες κατασκευής πυραύλων και άλλων όπλων του θα είναι υπό πίεση αποκάλυψης και εξάρθρωσης από μια διάδοχη κυβερνητική Αρχή, αν και, όπως έχουν δείξει προηγούμενες μακροχρόνιες συγκρούσεις, η αχρηστία των όπλων μιας τρομοκρατικής ή αντάρτικης ομάδας είναι μια τεράστια πρόκληση.

Οι διαιρέσεις εντός της Χαμάς είναι πιθανό να διευρυνθούν εάν εκδιωχθεί από τη θέση της κυβερνητικής Αρχής στη Γάζα (ορισμένοι ηγέτες της Χαμάς που ήταν επιδεκτικοί σε πιθανές διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία τελικού καθεστώτος με το Ισραήλ ενδέχεται να ενισχυθούν). Κατά συνέπεια, οι σκληροπυρηνικοί μαχητές της Χαμάς που έχουν επανειλημμένα αρνηθεί να εξετάσουν το ενδεχόμενο αναγνώρισης του Ισραήλ θα μπορούσαν να περιθωριοποιηθούν. Ωστόσο, μια βίαιη απομάκρυνση της Χαμάς από την εξουσία από το Ισραήλ βάζει τη Γάζα και τον πληθυσμό της σε αχαρτογράφητο έδαφος. Μια κατάσταση μετά τη Χαμάς στη Γάζα είναι πιθανό να προσελκύει σημαντική προσοχή από διπλωμάτες των ΗΠΑ, της Ευρώπης, του ΟΗΕ, των Αράβων και άλλων παγκόσμιων διπλωματών για χρόνια, ίσως και για τις επόμενες δεκαετίες.