Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Η αναφορά στα τακτικά πυρηνικά όπλα και το πυρηνικό κροτάλισμα έχουν προκαλέσει ιδιαίτερα αυξημένη ανησυχία ότι ο Ρώσος πρόεδρος έχει κατά νου να περάσει το πυρηνικό όριο. Με τις μάχες γύρω από τους πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας (Ζαπορίζια, Τσέρνομπιλ κ.λπ.) η Ευρώπη προετοιμάζεται για μια πιθανή πυρηνική καταστροφή. Οι νορβηγικές Αρχές ειδοποίησαν πρόσφατα όλες τις οικογένειες να διατηρούν απόθεμα ιωδίου στο σπίτι για παιδιά και άτομα κάτω των 40 ετών σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος. Ο πιθανός πυρηνικός πόλεμος είναι μετά από πολλά χρόνια το θέμα καθημερινών εκπομπών ως και ειδήσεων σε όλη την υπερατλαντική ζώνη. Πολλοί αναλυτές επί της τυχόν χρήσης τακτικού πυρηνικού όπλου θέτουν το ζήτημα αν ο Πούτιν έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. Αλλοι υποστηρίζουν ότι οι υπολογισμοί του παραμένουν λογικοί δεδομένης της ολοένα και πιο ακραίας κοσμοθεωρίας του περί ενίσχυσης του ρωσικού παράγοντα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η λήψη των όποιων πυρηνικών του αποφάσεων μπορεί να σχετίζεται με θρησκευτικές παραμέτρους. Οι ειδικοί αγωνίζονται να κατηγοριοποιήσουν τη λήψη αποφάσεων του Πούτιν αν και κατά πόσο είναι ορθολογικές, τη στιγμή που προχώρησε σε μια στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία, βασισμένη σε βαθιά λανθασμένες πολιτικές και στρατιωτικές υποθέσεις και εκτιμήσεις.

Η διαδεδομένη εξήγηση είναι ότι η μετάβαση από ένα αυταρχικό σύστημα σε μια προσωποκρατική δικτατορία έχει οδηγήσει σε ιδιοσυγκρασιακή λήψη αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένης μιας κατάστασης όπου οι στρατιωτικοί διοικητές ειδοποιήθηκαν την τελευταία στιγμή για τις επιχειρήσεις στην Ουκρανία.

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΔΕΙΧΝΕ ΠΟΛΕΜΟ

Αν και μπορεί να ισχύει ότι τμήματα των Ενόπλων Δυνάμεων παρέμειναν στο σκοτάδι σχετικά με το σχέδιο εισβολής, συμπεριλαμβανομένων και διοικητών μάχιμων σχηματισμών, ο ισχυρισμός ότι οι στρατιωτικοί ηγέτες και το Γενικό Επιτελείο κρατήθηκαν στο σκοτάδι παραμένει μια εικασία. Η μαζική αύξηση των στρατευμάτων γύρω από την Ουκρανία έλαβε χώρα μέσα σε μήνες και περιελάμβανε πρωτοφανείς ενέργειες, όπως η μεταφορά μονάδων από όλο το φάσμα των εδαφικών διοικήσεων (Σιβηρία, κεντρικός τομέας κ.ά.), εκτεταμένες ασκήσεις με τη Λευκορωσία κ.λπ.

Μέχρι τον Φεβρουάριο, η Ρωσία είχε συγκεντρώσει μια δύναμη ικανή να εισβάλει στην Ουκρανία. Δυτικοί αναλυτές έβλεπαν πόλεμο, ειδικά όταν τα νοσοκομεία πεδίου ως και τα αποθέματα αίματος μετακινήθηκαν προς τα εμπρός. Δεν υπάρχει λοιπόν περίπτωση οι Ρώσοι διοικητές και οι στρατιωτικοί σχεδιαστές να μην το γνώριζαν, όμως πιθανότατα δεν γνώριζαν τις λεπτομέρειες. Ενα άρθρο που δημοσιεύτηκε σε ρωσική στρατιωτική εφημερίδα τέσσερις εβδομάδες πριν από την εισβολή προσδιόριζε πολλά από τα προβλήματα, πολιτικά αλλά και στρατιωτικά, που ήδη αντιμετωπίζουν οι Ρώσοι στην πλήρη επίθεσή τους κατά της Ουκρανίας.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

Ποια είναι η κατάσταση τώρα; Γίνεται συζήτηση στη Μόσχα για το ρόλο των πυρηνικών όπλων στη συνεχιζόμενη σύγκρουση; Συζητά ο Πούτιν το πυρηνικό ταμπού στην απομόνωσή του; Αν και οι Δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής περιγράφουν το ρωσικό πυρηνικό σήμα στη συνεχιζόμενη κρίση ως απερίσκεπτο, οι ρωσικές ενέργειες μέχρι στιγμής ακολουθούν πιστά αυτό που έχει υιοθετήσει η Ρωσία σχετικά με το ρόλο των πυρηνικών όπλων σε μια σύγκρουση όπως με την Ουκρανία. Η πυρηνική δραστηριότητα που έχουμε δει μέχρι τώρα υποδηλώνει ότι ο Πούτιν δεν είναι ο μόνος υπεύθυνος λήψης αποφάσεων που αφορούν στις πυρηνικές επιλογές. Με άλλα λόγια, μπορεί να είναι πρόωρο να πετάξουμε από το παράθυρο τα όσα διαχρονικά γνωρίζουμε για το ρωσικό πυρηνικό βιβλίο.

Αν και δεν μπορούμε να προβλέψουμε αν αυτό το βιβλίο θα παραμείνει έγκυρο, είναι χρήσιμο να επανεξετάσουμε τη λήψη πυρηνικών αποφάσεων στη Ρωσία και πώς θα μπορούσε να επηρεάσει τις πυρηνικές επιλογές του Πούτιν.

ΤΡΙΑ «ΟΚ» ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΟΥΜΠΙΟΥ

Ενα πρώτο βασικό σημείο -που δεν γνωρίζει ο κόσμος- σχετικά με τη λήψη πυρηνικών αποφάσεων στη Μόσχα είναι ότι ο Πούτιν δεν έχει αποκλειστικά ούτε ένα πυρηνικό κουμπί που θα μπορούσε να πατήσει στην απομόνωσή του. Αντίθετα, υπάρχουν τρεις πυρηνικοί χαρτοφύλακες στη Ρωσία: ένας με τον πρόεδρο, ένας με τον υπουργό Αμυνας και ένας με τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου. Οι περισσότερες απόρρητες αναφορές δείχνουν ότι τουλάχιστον δύο από αυτές τις τρεις «βαλίτσες» χρειάζονται για την έκδοση διαταγής εκτόξευσης πυρηνικών όπλων. Αυτό σημαίνει ότι, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δύο «φυσικές βαλίτσες» που ελέγχονται από δύο διαφορετικούς ανθρώπους απαιτούνται για τη χρήση πυρηνικών όπλων.

Ενας από αυτούς τους δύο λογικά είναι ο πρόεδρος. Το Γενικό Επιτελείο πρέπει επίσης να δεχτεί την εντολή ως έγκυρη προτού δοθεί το «πράσινο φως» στην εμπλεκόμενη στρατιωτική μονάδα να προχωρήσει πυρηνικά. Αυτό εγείρει το ερώτημα τι θα πουν ο υπουργός Αμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Βαλέρι Γκερασίμοφ, εάν ο Πούτιν προτείνει πυρηνικές επιλογές. Θα δίσταζαν ή θα διαμαρτύρονταν; Θα προσκόμιζαν ελεύθερα τις ιδέες τους στο τραπέζι του; Πολλοί καταφεύγουν στην απλή παλιά κρεμλινολογία για να περιγράψουν τα πρόσωπά τους όταν ο Πούτιν εξέδωσε τη διαταγή προ ημερών για «εισαγωγή ειδικού καθεστώτος μάχης» στις αποτρεπτικές δυνάμεις. Ο Σοϊγκού φαινόταν ιδιαίτερα δυσαρεστημένος. Υπάρχουν εικασίες για υποστήριξη ή μη των ελίτ αναφορικά με δεύτερες σκέψεις.

Εάν οι δύο ανωτέρω ως και η Κεντρική Επιχειρησιακή Διεύθυνση του Γενικού Επιτελείου, που διεξάγει τον πυρηνικό σχεδιασμό, τους ζητούσαν συμβουλές σχετικά με την πυρηνική χρήση, τι θα έλεγαν στον πρόεδρο; Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε, αλλά οι ρωσικές αποτρεπτικές έννοιες, οι δογματικές κατευθυντήριες γραμμές και οι έννοιες σχεδιασμού υποδηλώνουν ότι είναι απίθανο να συμβουλεύσουν τον Πούτιν να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα άμεσα και στην παρούσα κατάσταση στην Ουκρανία.

ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΑΡΞΙΑΚΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ

Η ρωσική πυρηνική χρήση λογικά θα πρέπει να εξεταστεί από την οπτική γωνία της νομιμοποίησης μιας τέτοιας ενέργειας. Οι τρέχουσες ρωσικές περιγραφές της σύγκρουσης, οι εφαρμοζόμενες σκληρές Δυτικές κυρώσεις ή οι ενέργειες της Δύσης εκτιμώμενες ως υπαρξιακές απειλές (βάσει του δόγματος του 2020) για τη Ρωσία θα μπορούσαν να θεωρηθούν και εκληφθούν ως ανησυχητικές. Το τρέχον δόγμα περιγράφει ότι τέτοιες υπαρξιακές απειλές θα μπορούσαν να προκύψουν από στρατιωτικές ή τρομοκρατικές επιθέσεις με όπλα μαζικής καταστροφής ή τυχόν εισβολή συμβατικών δυνάμεων σε ρωσικό έδαφος. Αυτό σημαίνει ότι μια επίθεση εναντίον της Ρωσίας με όπλο μαζικής καταστροφής (βιολογικό, χημικό ή πυρηνικό) εκλαμβάνεται ως υπαρξιακή απειλή.

Ως αποτέλεσμα, οι μη ευσταθείς ρωσικές κατηγορίες για ουκρανικά βιολογικά προγράμματα είναι ανησυχητικές από αυτή την άποψη, αλλά είναι στη σφαίρα της φαντασίας. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η Ρωσία δεν έχει ερμηνεύσει καμία Δυτική ενέργεια -ή δράση της Ουκρανίας- ως υπαρξιακή απειλή. Η άνευ προηγουμένου φύση της απάντησης της Δύσης στη ρωσική επιθετικότητα έχει προκαλέσει μια κατάσταση όπου και οι Ρώσοι βρίσκονται σε αχαρτογράφητο έδαφος. Οι στρατιωτικοί του σύμβουλοι, επίσης, μπορεί να καταφύγουν σε αυτή την τελική επιλογή, αν και όταν εξαντληθούν οι άλλες επιλογές.

Προς το παρόν, μια σειρά παραγόντων δείχνει ότι η ρωσική ηγεσία δεν είναι ακριβώς εκεί, αλλά πλησιάζει… Ο Πούτιν εξακολουθεί να επιδιώκει να αποτρέψει τη Δυτική παρέμβαση σηματοδοτώντας κόκκινες γραμμές, μεταξύ άλλων, σε σχέση με τις ζώνες απαγόρευσης πτήσεων, τις παραδόσεις αεροσκαφών και τον οικονομικό πόλεμο. Ο Ρώσος πρόεδρος εξακολουθεί να κατανοεί ότι μια άμεση αντιπαράθεση με τη Δύση και η υπέρβαση του πυρηνικού ορίου θα δημιουργήσουν την πιο επικίνδυνη κατάσταση που θα έχει αντιμετωπίσει ποτέ η Ρωσία, κάτι που τελικά θα καταλήξει ολοκληρωτικά σε βάρος της. Με άλλα λόγια, εμφανίζει την απειλή του πυρηνικού πολέμου και περιμένει…

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις

Ειδήσεις σήμερα

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr