Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Μετά την προώθηση και επικράτηση του αζερικού στρατού σε μεγάλο τμήμα του θύλακα, και ειδικά στην ιστορική και δεύτερη σε μέγεθος πόλη Σούσα, οι Αρμένιοι εγκαταλείπουν μαζικά τις εστίες τους, ενώ βάζουν φωτιά στα σπίτια τους για να μην μπορέσουν να τα κατοικήσουν οι Αζέροι που τα εγκατέλειψαν την περίοδο 1992-1994 στους Αρμένιους, οι οποίοι, έχοντας τότε την υπεροπλία, επικράτησαν πριν από 28 χρόνια στον τότε πόλεμο στο αφιλόξενο ορεινό μέτωπο του Νοτίου Καυκάσου.

Χθες βράδυ ο Πούτιν (που επικρίνεται για εγκατάλειψη των χριστιανών Αρμενίων) επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Ιλχάν Αλίεφ και φέρεται να του τόνισε ότι θα πρέπει να σεβαστούν οι Αζέροι τα θρησκευτικά και άλλα ορθόδοξα μνημεία των Αρμενίων, καθώς και ορισμένα πολύ σημαντικά και με διαχρονική αξία χριστιανικά μοναστήρια που βρίσκονται στην περιοχή της πρωτεύουσας του θύλακα το Στεπανακέρτ/Χανκεντί. Οπως είναι γνωστό, με τουρκο-ισραηλινή στρατιωτική υποστήριξη σε όλα, συμβούλους κ.ά., οι Αζέροι ανακατέλαβαν υπολογίσιμες εδαφικά περιοχές του θύλακα, και ειδικά τις στρατηγικής αξίας Αγκντάμ και Λάτσιν. Επιπρόσθετα, η πρώτη περιοχή πρέπει -βάσει της συμφωνίας- να παραδοθεί μέχρι την 20ή Νοεμβρίου και η δεύτερη μέχρι την 1η Δεκεμβρίου στους Αζέρους.

Σύμφωνα με το αρμενικό στρατιωτικό επιτελείο, οι απώλειες των δυνάμεων των αυτονομιστών έφθασαν τις 2.317, ενώ μέχρι στιγμής δεν έχουν δοθεί αριθμοί αρμενικών απωλειών σε αμάχους, καθώς και των Αζέρων σε στρατιωτικό προσωπικό.

Τις τελευταίες 48 ώρες έλαβαν χώρα στην Αγκυρα τεχνικού επιπέδου συζητήσεις μεταξύ στρατιωτικών αντιπροσωπειών Τούρκων και Ρώσων σχετικά με την ανάπτυξη της ειρηνευτικής δύναμης των Ρώσων, τον έλεγχο των δύο διαδρόμων από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ μέσω Λατσίν προς το αρμενικό έδαφος, ως και εκείνου από Μπακού μέσω του θύλακα προς το Ναχιτσεβάν και την Τουρκία. Με αυτό τον χερσαίο και αποστρατιωτικοποιημένο διάδρομο η Τουρκία πλέον θα συνδέεται με το Αζερμπαϊτζάν και την Κασπία Θάλασσα δημιουργώντας νέες γεωπολιτικές ανακατατάξεις, αφού θα έχει «εδαφικές προσβάσεις» με άλλες τουρκογενείς δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης (Τουρκμενιστάν-Καζακστάν-Κιργιζία).

Επικεφαλής των συνομιλίων ήταν ο ίδιος ο υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ, ο αρχηγός των χερσαίων δυνάμεων στρατηγός Ουμίτ Ντουντάρ, ως και διοικητής της 3ης στρατιάς της Ερζικόν (που είναι υπεύθυνη για το υπερκαυκασιανό μέτωπο), στρατηγός Σεράφ Ονγκάι. Επίσης συζητήθηκαν το θέμα της σύστασης του μικτού οργάνου παρακολούθησης της συμφωνίας στο έδαφος, ο αφοπλισμός περιοχών, η περαιτέρω ανταλλαγή αιχμαλώτων, καθώς και πού θα στρατοπεδεύουν οι 1.960 Ρώσοι που σταδιακά αναπτύσσονται στην περιοχή.

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του υπογράφοντος, δύο κορυφαία αρμενικά μοναστήρια για κάποιο χρονικό διάστημα (3-5 χρόνια) θα προστατεύονται από ρωσική στρατιωτική ειρηνευτική δύναμη, όπως έγινε με αντίστοιχα χριστιανικά στο Κόσοβο (περιπτώσεις Γκρατσάνιτσα- Ντέσανι κ.ά.), που την ασφάλειά τους είχε αναλάβει το 2000 η νατοϊκή δύναμη KFOR για να αποφύγουν τότε τα χειρότερα από τους Αλβανούς εξτρεμιστές. Πάντως συνολικά από τους Αζέρους στη διάρκεια των 6 εβδομάδων πολεμικών επιχειρήσεων στον ορεινό θύλακα κατελήφθησαν 308 χωριά, που εξηγεί και την ευρύτερη αδυναμία των Αρμενίων να αντισταθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Στο Γερεβάν της Αρμενίας, όπου σφοδρότατα επικρίνεται για τη συνθηκολόγηση της χώρας του ο φιλοδυτικός πρωθυπουργός Πασινιάν, προχθές το βράδυ αποφεύχθηκε απόπειρα δολοφονίας του από τον πρώην αρχηγό της μυστικής υπηρεσίας της χώρας, που πιθανότατα θα συνοδευόταν και με πραξικοπηματική ενέργεια. Στο μεταξύ, υψηλόβαθμη διακομματική αντιπροσωπεία της τουρκικής εθνοσυνέλευσης επισκέπτεται την αζερική συνοριακή πόλη Γκάντζα, η οποία, καίτοι βρίσκεται εκτός της περιμέτρου του θυλάκα, είχε δεχθεί πυραυλικές επιθέσεις από τους Αρμένιους αυτονομιστές προκαλώντας υπολογίσιμο αριθμό θυμάτων στον άμαχο πληθυσμό.

Τέλος, στους χαμένους του πολέμου των 6 εβδομάδων συγκαταλέγονται ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), που από το 1992 είχε αναλάβει την επίλυση της «παγωμένης διένεξης» (με τη γνωστή ως Πρωτοβουλία του Μινσκ (δηλαδή Ρωσίας-ΗΠΑ-Γαλλίας), η Ε.Ε., που για μία ακόμα φορά ήταν ανύπαρκτη, καθώς και η ίδια η Γαλλία, που υποσχέθηκε προσωπικά ο Μακρόν συνδρομή στον Πασινιάν και στην πράξη δεν τον υποστήριξε πολιτικά και στρατιωτικά.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση