Το μνημονιακό σύνδρομο της Γερμανίας – Βόρειοι και Νότιοι και στην πανδημία

Το «υποκείμενο νόσημα» της ευρωζώνης των δύο ταχυτήτων έβγαλε ξανά στην επιφάνεια η πανδημία του κορονοϊού, απειλώντας μια νέα οικονομική κρίση, χειρότερη από αυτή του 2008, η οποία δεν θα αφορά μόνο σε κάποια «άτακτα» κράτη-μέλη αλλά το σύνολο της Ευρώπης.

Μετά το ναυάγιο της Συνόδου Κορυφής, οι επόμενες 15 μέρες θα κρίνουν αν θα γίνει η τελική αναμέτρηση μεταξύ Βορείων και Νοτίων εντός ευρωζώνης ή θα βρεθεί μια λύση στο «παρά πέντε» της απόλυτης καταιγίδας.

Η κόντρα που ξεκίνησαν η Ιταλία και η Ισπανία κυρίως κατά της Γερμανίας αλλά και συνολικά των Ευρωπαίων ηγετών για τολμηρές λύσεις για τη στήριξη της οικονομίας της ευρωζώνης έχει συμπαραστάτες και τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Ιρλανδία και τη Σλοβενία. Οι χώρες που παράγουν περίπου το 57% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ και πιέζονται εξίσου από την πανδημία ζήτησαν πριν από την τηλεδιάσκεψη της Συνόδου Κορυφής της Πέμπτης κάτι απλό και αυτονόητο: Να δοθεί μια διαβεβαίωση ανάλογη με αυτή που είχε δώσει ο τέως κεντρικός τραπεζίτης του ευρώ Μάριο Ντράγκι τον Ιούλιο του 2012: Oτι θα γίνει οτιδήποτε χρειαστεί (το περίφημο «whatever it takes») για να διασωθεί η ζώνη του ευρώ. Στην παρούσα φάση το «οτιδήποτε χρειαστεί» είναι η έκδοση ενός ευρωομόλογου («κορονο-ομόλογο» το ονόμασαν) που θα παρείχε την απαραίτητη απεριόριστη ρευστότητα για να καθησυχαστούν οι αγορές και οι κυβερνήσεις να σώσουν θέσεις εργασίας που κινδυνεύουν να χαθούν.

Τούτο, όταν οι ΗΠΑ έχουν βάλει στο τραπέζι 2 τρισ. δολ. και τη δυνατότητα απεριόριστων αγορών ομολόγων από τη FED.

Το αίτημα των «9» συνάντησε την Πέμπτη την πεισματική άρνηση Γερμανίας, Ολλανδίας και Φινλανδίας, για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι ο μόνιμος φόβος του πλούσιου Βορρά ότι με την έκδοση ευρωομολόγου γίνεται «αμοιβαιοποίηση» του χρέους τους με αυτό του υπερχρεωμένου ευρωπαϊκού Νότου.

Ο δεύτερος είναι ότι ο Βορράς επιμένει στη λιτότητα και θεωρεί ότι το πρόβλημα του Νότου μπορεί να λυθεί μόνο με δάνεια που συνοδεύονται από μνημόνια. Γι’ αυτό και στο Eurogroup της Τρίτης η Γερμανία και οι «δορυφόροι» της πίεσαν να παρουσιαστούν ως πρόσθετο χρηματοδοτικό εργαλείο οι προληπτικές πιστωτικές γραμμές του ESM, οι οποίες θα μπορούν να δανείσουν τις χώρες που χρειάζονται χρήματα για να αντιμετωπίσουν την κρίση, ως 2% του ΑΕΠ τους, με συνολικό όριο τα 410 εκατ. ευρώ του αποθεματικού του μηχανισμού. Ο μηχανισμός αυτός θα μπορούσε να δουλέψει αν πρόκειται για 2 ή 3 χώρες αλλά όχι όταν όλες οι χώρες δηλώνουν πρόβλημα και κυριαρχεί η αβεβαιότητα για τον χρόνο ολοκλήρωσης της κρίσης αλλά και για το βάθος των συνεπειών της.

Ολα αυτά λίγους μήνες μετά τις παραινέσεις σε όλους τους τόνους -και από την Ε.Ε. και από την ΕΚΤ, αλλά και από το ΔΝΤ στην αρχή του χρόνου- για χρήση των δημοσιονομικών μέσων για την ανάπτυξη των οικονομιών της ζώνης του ευρώ οι οποίες έδειχναν σημάδια επιβράδυνσης από το τέλος του 2019 και πριν ξεσπάσει η κρίση του κορονοϊού.

Αυτή την εβδομάδα κυριαρχεί η εφιαλτική πρόβλεψη για ύφεση έως και 8,7% του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ που κάνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και 10% του ΑΕΠ για τη Γερμανία από το έγκυρο ινστιτούτο IFO. Είναι λοιπόν φανερό ότι αυτή τη φορά δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Κύπρο και την Ισπανία, αλλά όλη την Ευρώπη.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι κανείς από τον ευρωπαϊκό Βορρά δεν φαίνεται να έχει διδαχθεί από τα τρομερά λάθη που έγιναν στις «διασώσεις» κρατών-μελών την περίοδο 2010-2013 αλλά και από το γεγονός ότι το 1 τρισ. που έχει ανακοινώσει το ΔΝΤ (που συνεχίζει να θεωρείται από τη Γερμανία ως ο πραγματικός διασώστης) αφορά σε όλη την υφήλιο και όχι μόνο την Ευρώπη.

Χωρίς την απαιτούμενη ρευστότητα η Ευρώπη, που έπασχε από το 2015 από αποπληθωρισμό (εξ ου και τα μηδενικά επιτόκια και το QE), ακόμη και αν η κρίση περάσει μέσα στο 2020, θα μείνει με εκατοντάδες χιλιάδες κυρίως μικρομεσαίες κλειστές επιχειρήσεις και εκατομμύρια ανέργους χωρίς εισόδημα. Η απότομη αύξηση της ανεργίας θα οδηγούσε μοιραία σε κρίση όχι μόνο τον προβληματικό Νότο αλλά και τον πλούσιο Βορρά.

Στην παρούσα φάση ο αντιπρόεδρος της Ε.Ε. κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις έχει επιφορτιστεί να στήσει… γέφυρες που θα επιτρέψουν ένα μίνιμουμ συμφωνίας στη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών.