Πρόκειται για δύο κανονισμούς που θεσπίζουν το νομικό πλαίσιο της στενής συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών. Χάρη στη διαλειτουργικότητα, τα συστήματα πληροφοριών θα αλληλοσυμπληρώνονται, θα είναι ευκολότερη η εξακρίβωση στοιχείων και θα βελτιωθεί η καταπολέμηση της υποκλοπής ταυτότητας.

Ειδικότερα, οι νέοι κανονισμοί δημιουργούν τις ακόλουθες συνιστώσες διαλειτουργικότητας:
– Ευρωπαϊκή πύλη αναζήτησης, χάρη στην οποία οι αρμόδιες αρχές θα μπορούν να συμβουλεύονται ταυτόχρονα πολλά συστήματα πληροφοριών της Ε.Ε., χρησιμοποιώντας βιογραφικά και βιομετρικά δεδομένα.
– Κοινή υπηρεσία αντιστοίχισης, για την αναζήτηση και σύγκριση βιομετρικών δεδομένων (δακτυλικών αποτυπωμάτων και εικόνων προσώπου) από διάφορα συστήματα.

– Κοινό αποθετήριο δεδομένων ταυτότητας, το οποίο θα περιλαμβάνει τα βιογραφικά και βιομετρικά δεδομένα ταυτότητας υπηκόων τρίτων χωρών που είναι διαθέσιμα σε διάφορα συστήματα πληροφοριών της Ε.Ε.
– Ανιχνευτή πολλαπλών ταυτοτήτων, ο οποίος θα ελέγχει αν τα βιογραφικά στοιχεία ταυτότητας που περιέχονται στην αναζήτηση υπάρχουν και σε άλλα συστήματα, ώστε να είναι δυνατή η ανίχνευση πολλαπλών ταυτοτήτων που συνδέονται με το ίδιο σύνολο βιομετρικών δεδομένων.

Τα συστήματα που καλύπτονται από τους δύο κανονισμούς υποβοηθούν τις εθνικές αρχές στους τομείς της ασφάλειας, της διαχείρισης των συνόρων και της μετανάστευσης, των θεωρήσεων και του ασύλου. Στα συστήματα αυτά περιλαμβάνονται το σύστημα εισόδου/εξόδου (EES), το σύστημα πληροφοριών για τις θεωρήσεις (VIS), το ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών και άδειας ταξιδίου (ETIAS), το Eurodac, το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (SIS), το ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών ποινικού μητρώου για υπηκόους τρίτων χωρών (ECRIS-TCN), καθώς και λοιπά χρήσιμα δεδομένα που περιέχονται στα ταξιδιωτικά έγγραφα.

Οι νέοι κανόνες δεν τροποποιούν τα δικαιώματα πρόσβασης όπως ορίζονται στη νομική βάση για κάθε ευρωπαϊκό σύστημα πληροφοριών. Η ευρωπαϊκή πύλη αναζήτησης θα επισημαίνει όταν υπάρχουν δεδομένα ή σύνδεσμοι σε σχέση με μια αναζήτηση, αλλά το σύστημα θα δείχνει σε κάθε αρχή μόνο τα στοιχεία για τα οποία έχει ήδη δικαίωμα πρόσβασης σύμφωνα με την προηγούμενη νομοθεσία θέσπισης των διάφορων βάσεων δεδομένων.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών της Ε.Ε. στον τομέα της Δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων αποτελούσε προτεραιότητα των Ευρωπαίων ηγετών κατά τα τελευταία χρόνια. Στα συμπεράσματα της 18ης Δεκεμβρίου 2015, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε ότι οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις καταδεικνύουν ότι πρέπει επειγόντως να ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφοριών, κυρίως να εξασφαλισθεί η διαλειτουργικότητα των σχετικών βάσεων δεδομένων όσον αφορά τους ελέγχους ασφαλείας.
Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, η νέα νομοθεσία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τις αρχές του φθινοπώρου, δεδομένου ότι θα πρέπει να επικυρωθεί από τη νέα Ευρωβουλή και στη συνέχεια από το Συμβούλιο ώστε να τεθεί σε ισχύ.

Το Συμβούλιο Υπουργών ενέκρινε επίσης την τροποποίηση των υφιστάμενων κανόνων στον τομέα των θεωρήσεων (βίζα), ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες για τους νόμιμους ταξιδιώτες που επισκέπτονται την Ε.Ε., αλλά και να ακολουθηθεί μια πιο αυστηρή πολιτική έναντι τρίτων χώρων, όταν αυτές δεν συνεργάζονται στην επανεισδοχή υπηκόων τους.

Οι νέοι κανόνες θα εξασφαλίζουν ταχύτερες και σαφέστερες διαδικασίες για τους νόμιμους ταξιδιώτες, ιδίως:
– επιτρέποντας την υποβολή αιτήσεων από 6 μήνες έως το αργότερο 15 ημέρες πριν από το ταξίδι,

– παρέχοντας τη δυνατότητα ηλεκτρονικής συμπλήρωσης και υπογραφής της αίτησης,

– καθιερώνοντας εναρμονισμένη προσέγγιση όσον αφορά τη χορήγηση θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων σε τακτικούς ταξιδιώτες με καλό ιστορικό θεωρήσεων για διάστημα που αυξάνεται σταδιακά από 1 σε 5 έτη.
Για να μπορούν τα κράτη-μέλη να καλύπτουν καλύτερα το κόστος διεκπεραίωσης των θεωρήσεων χωρίς αυτό να έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα για τους αιτούντες θεώρηση, το τέλος θεώρησης θα αυξηθεί στα 80 ευρώ. Το παραπάνω ποσό θα αναθεωρείται ανά τριετία.

Ο κανονισμός θα συμβάλει επίσης στη βελτίωση της συνεργασίας με τρίτες χώρες στον τομέα της επανεισδοχής, με την καθιέρωση ενός νέου μηχανισμού για τη χρήση της διεκπεραίωσης των θεωρήσεων ως μοχλού άσκησης πίεσης.
Στο πλαίσιο αυτού του μηχανισμού, η Επιτροπή θα αξιολογεί τακτικά τη συνεργασία των τρίτων χωρών στον τομέα της επανεισδοχής. Σε περίπτωση που μια χώρα δεν συνεργάζεται, η Επιτροπή θα προτείνει στο Συμβούλιο την έκδοση εκτελεστικής απόφασης με την οποία θα εφαρμόζονται ειδικά περιοριστικά μέτρα όσον αφορά τη διεκπεραίωση των θεωρήσεων και, ενδεχομένως, το τέλος θεώρησης.

Αντιθέτως, εάν μια χώρα αποδειχθεί συνεργάσιμη στον τομέα της επανεισδοχής, η Επιτροπή μπορεί να προτείνει το Συμβούλιο να εκδώσει εκτελεστική απόφαση που θα προβλέπει είτε μείωση του τέλους θεώρησης είτε μείωση του χρόνου για τη λήψη απόφασης σχετικά με αιτήσεις θεώρησης είτε την αύξηση της διάρκειας ισχύος των θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων.