Γράφει η Άννα Παναγιωταρέα

Από το 1976 η Βιργινία προσπαθούσε να πείσει την ελληνική κυβέρνηση ότι ήταν μέγα λάθος να αντιμετωπίζει το κράτος Πομάκους, Ρομά και τους λεγόμενους τουρκογενείς ως μία οντότητα, επειδή ήταν μουσουλμάνοι το θρήσκευμα. Και τραγικότερο να μαθαίνουν τα παιδιά τους υποχρεωτικά τουρκικά, ενώ έχουν δική τους γλώσσα. Η απάντηση στις ενστάσεις της ήταν ότι η πομακική δεν έχει γραμματική, ούτε λεξικά. Ωστόσο, με χορηγία Πρόδρομου Εμφιετζόγλου γραμματική και λεξικά ετοιμάζονταν.

Επειδή ήμασταν σε ένταση με την Τουρκία -σιγά την είδηση!- με ενδιέφερε πολύ το θέμα. Είδα τον Αβέρωφ, υπουργό Εθνικής Αμυνας. Είχε αντιρρήσεις για το εγχείρημα ότι «ήμουν γυναίκα, νέα και ωραία». Τον έπεισα, επειδή δέχθηκα τον όρο του: Θα με συνόδευε ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Θωμάς Αλεξίου, ένας εξαιρετικός άνθρωπος από την Ξάνθη. Η αλήθεια είναι ότι ΔΕΝ είχα καταλάβει για ποιον ακριβώς λόγο χρειαζόμουν άδεια και συνοδεία. Φτάνοντας, με στρατιωτικό τζιπ, μπροστά στην… μπάρα, κατάλαβα. Ηταν, μου εξήγησαν, «αμυντική περιοχή»-ζώνη επιτηρούμενη. Με αυστηρούς όρους έμπαινες και αυστηρότερους έβγαινες.

Οτι δεν είχα ιδέα πού πήγα αλλά και πώς έπρεπε να συμπεριφερθώ το αποδεικνύουν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες στο αρχείο μου: Είμαι στρογγυλοκαθισμένη στο καφενείο, μες στην καλή χαρά, με καμιά δεκαπενταριά Πομάκους γύρω μου και… αγορεύω. Οταν ζήτησα τουαλέτα, με πήγαν σε κοντινό σπίτι και οι γυναίκες τους, με καταγάλανα μάτια, φορώντας άσπρες μαντίλες πάνω από μαύρες ρεντικότες, με κοιτούσαν σαν περίεργο πτηνό. Αδικο είχαν;

Το ρεπορτάζ ήταν 2.800 λέξεις για τα «ΕΠΙΚΑΙΡΑ». Ωραίες φωτογραφίες και αναλυτικά οι συζητήσεις μου με τους Πομάκους: Τι χρειάζεται η μπάρα, γιατί δεν επιτρέπεται να συντηρούν τα σπίτια και να αλλάζουν τα σπασμένα κεραμίδια τους, γιατί να παίρνουν άδεια να μπαινοβγαίνουν στο χωριό τους, γιατί να διδάσκονται τα παιδιά τους υποχρεωτικά τουρκικά, γιατί να μην τους δίνεται άδεια οδήγησης…

Ο Αβέρωφ ζήτησε από τον εκδότη Γιάννη Πουρνάρα το ρεπορτάζ, στέλνοντάς το και σε άλλους αποδέκτες. Εγώ, εις μάτην ανέμενα τη δημοσίευσή του. «Αργότερα», μου είπε ο καλός διευθυντής μας, Γιώργος Μπέρτσος. Το αργότερα δεν ήρθε ποτέ…

Υστερόγραφο

Το 1987 συνόδευσα τον πρωθυπουργό Κώστα Μητσοτάκη στη Βιέννη, στη συνάντηση με τον πρωθυπουργό, τότε, Τουργκούτ Οζάλ. Στην επιστροφή, στο αεροπλάνο, μου λέει ο Μητσοτάκης: «Θα καταργήσω μπάρες και διακρίσεις στη Θράκη, άμα γίνω πρωθυπουργός». Δεν το ξέχασε. Δεν τον άφησαν. Το έκανε ο Αρσένης το 1995. Με ΜΟΝΟ σύμφωνο τον Ανδρέα Παπανδρέου. Είχαν περάσει 15 χρόνια…