Γράφει ο Πάνος Αμυράς*

Η υποτίμηση της λίρας ξεπερνά το 30% από τις αρχές του έτους έναντι του δολαρίου, το δεκαετές ομόλογο έσπασε το φράγμα του 20% και οι αναλυτές εκτιμούν ότι είναι ζήτημα χρόνου να ζητηθεί βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή να επιβληθούν capital controls στο τραπεζικό σύστημα προκειμένου να περιοριστούν οι εκροές συναλλάγματος.

Η οικονομία της Τουρκίας είχε τα χαρακτηριστικά φούσκας. Τα τελευταία χρόνια η χώρα είχε σημειώσει εκρηκτικές αναπτυξιακές επιδόσεις αλλά με στρεβλό τρόπο καθώς οι επιχειρηματικοί όμιλοι δανείστηκαν σε ξένα νομίσματα, τα οποία τώρα καλπάζουν έναντι της λίρας, και οι εισαγωγές υπονόμευσαν την ανταγωνιστικότητα των ντόπιων προϊόντων. Η κατανάλωση βασιζόταν σε δανεισμό και το οικονομικό σύστημα συμπεριφερόταν σαν να μην υπήρχε αύριο.

Ενδεικτικό της «φούσκας» και των υπερβολών ήταν ότι σε διαφήμιση των Τουρκικών Αερογραμμών πριν από 2-3 χρόνια πρωταγωνιστούσαν ο ποδοσφαιριστής της Μπαρτσελόνα Λιονέλ Μέσι και ο άσος του ΝΒΑ Κόμπε Μπράιαντ. Ενας αερομεταφορέας θα μπορούσε με πολλές δυσκολίες να πληρώσει για να χρησιμοποιήσει τη διαφημιστική επιρροή ενός αθλητικού ειδώλου αλλά καμία και των δύο σούπερ αθλητών ταυτοχρόνως.

Αποτέλεσμα αυτής της άφρονος πολιτικής ήταν ότι το δημόσιο και ιδιωτικό εξωτερικό χρέος αυξανόταν διαρκώς ξεπερνώντας το 50% του ΑΕΠ ενώ η κατρακύλα της λίρας δυσχεραίνει την αποπληρωμή του.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις διεθνών χρηματοοικονομικών οίκων, οι τουρκικές επιχειρήσεις «κάθονται» πάνω σε δάνεια ύψους 337 δισ. δολαρίων σε ξένο νόμισμα (δηλαδή περίπου όσο το 150% του ελληνικού ΑΕΠ) με ένα καθαρό έλλειμμα 217 δισ. δολαρίων έναντι του ενεργητικού τους.

Τα σημάδια κατάρρευσης ήταν ορατά τους προηγούμενους μήνες και ίσως αποτέλεσαν την αιτία επίσπευσης των προεδρικών εκλογών από τον Ερντογάν, που ήθελε να προλάβει το ξέσπασμα της κρίσης. Αλλωστε όλοι λένε ότι η πραγματική αντιπολίτευση στον Τούρκο πρόεδρο είναι η λίρα και όχι τα αντίπαλα κόμματα.
Η επιδείνωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, που έχει πάρει τη μορφή «ανοιχτού πολέμου», επιτάχυνε τις εξελίξεις και πλέον όλοι βλέπουν ότι η οικονομία της γείτονος, ύστερα από μια παρατεταμένη περίοδο ανάπτυξης που διήρκεσε πάνω από 15 έτη, θα μπει σε φάση βαθιάς εσωστρέφειας.

Οι εξελίξεις αυτές θα έχουν μοιραία επιπτώσεις και στην ελληνική οικονομία. Ο τουρισμός από την Τουρκία που είχε αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια θα φρενάρει απότομα όπως και οι διμερείς σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ επιχειρηματικών ομίλων. Επίσης, η κατάρρευση της τουρκικής λίρας προκαλεί αναταραχή στις αγορές και ανεβάζει πάνω από το 4,1% τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων.

Οι πολιτικοί κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι, καθώς η Αγκυρα συνηθίζει να μεταφέρει εκτός συνόρων τις εσωτερικές της κρίσεις πότε με επεισόδια στο Αιγαίο και πότε με προκλήσεις γύρω από την Ελληνική και Κυπριακή ΑΟΖ. Το κόκκινο χαλί που είχε στρώσει πέρυσι ο Τσίπρας στον Τούρκο πρόεδρο αποδείχθηκε μια ατυχής διπλωματική επιλογή καθώς από τότε κλιμακώθηκε η προκλητικότητα των γειτόνων.

Ο Ερντογάν, που κέρδισε οριακά την αυτοδυναμία στις εκλογές του Ιουνίου, δεν μπορεί πλέον να υποσχεθεί νέα εισοδήματα στους Τούρκους και δεν αποκλείεται να θελήσει να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του με «θερμά επεισόδια». Κατά την προεκλογική περίοδο ο Τούρκος πρόεδρος είχε εξαγγείλει φαραωνικά κατασκευαστικά έργα στο πλαίσιο των εορτασμών, το 2023, για τα 100 χρόνια της δημοκρατίας στη χώρα, αλλά πλέον τα projects αυτά μπαίνουν στο «ψυγείο».

Οι προθέσεις του Ερντογάν είναι γνωστές, θέλει να μετατρέψει την Τουρκία σε υπερδύναμη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, και στο πλαίσιο αυτό δεν έχει διστάσει να έρθει σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ. Μόνο που τώρα η κατάρρευση της οικονομίας ανατρέπει το σχεδιασμό του και θα τον αποσταθεροποιήσει πολιτικά, ιδίως εάν χρειαστεί να προσφύγει στο ΔΝΤ.

Σε κάθε περίπτωση η χρηματοπιστωτική αστάθεια της Τουρκίας θα δημιουργήσει παράπλευρες ζημίες στην Ελλάδα και δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε κλιμάκωση της προκλητικότητάς της Αγκυρας έναντι των εθνικών μας δικαίων.

*O Πάνος Αμυράς είναι ο διευθυντής του Ελεύθερου Τύπου

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]