Γράφει η Κατερίνα Σταμούλη*

Η αδήριτη ανάγκη των Σλάβων για δημιουργία ενός ξεχωριστού έθνους, ώστε αφενός να διασφαλιστεί η γεωγραφική τους οριοθέτηση και αφετέρου να αντιμετωπιστούν οι αλυτρωτικές διεκδικήσεις των γειτόνων τους, δρομολόγησε, από μεριάς τους, την δημιουργία μίας τεχνητής μακεδονικής ταυτότητας, η οποία βρήκε πρόσφορο έδαφος στις κομμουνιστικές συνιστώσες του ελλαδικού χώρου που την συγκεκριμένη περίοδο αναζητούσαν, προσκείμενους σε αυτούς ιδεολογικά, συμμάχους υπέρ του αγώνα τους. Το ντόμινο αντιδράσεων που προκλήθηκε στον ελληνικό λαό, επίσυρε την δημιουργία κοινωνικών κινημάτων και συλλογικών δράσεων που εκφράστηκαν διαμέσου οργανωμένων συλλαλητηρίων στον ελληνικό χώρο.

Νοηματική πλαισίωση των Συλλαλητηρίων

Το νοηματικό πλαίσιο των συλλαλητηρίων για το Σκοπιανό ζήτημα, που εξασφάλισε, εν αρχή, την επιστράτευση της συναίνεσης και κατά συνέπεια την επιστράτευση της οργανωμένης δράσης, ενδύθηκε από έναν ηθικό, για τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας, χαρακτήρα. Η επιστράτευση αξιών όπως η εθνική ταυτότητα, ο πατριωτισμός, η φυλή, η θρησκεία και η πίστη σε ένδοξους πρόγονους, δημιούργησε έναν κοινό μηχανισμό ταυτοποίησης στους συμμετέχοντες. Σύμβολα όπως η σημαία, η γλώσσα, και λοιπά ελληνικά πολιτισμικά στοιχεία που αφυπνίστηκαν στη συνείδηση των Ελλήνων, καλλιέργησαν την αίσθηση της ταύτισης, της συνοχής και της κοινής προέλευσης. Το σύνολο των ιδιαίτερων βασικών αρχών και αξιών με τις οποίες έχει γαλουχηθεί η ελληνική κοινωνία, εν προκειμένω, είναι ταυτόσημο με το σύνολο των αξιών που υφάνανε το πλαίσιο του νοηματικού ιστού των συλλαλητηρίων.

Οι συμμετέχοντες ήρθαν αντιμέτωποι συνειδησιακά με τις αρχές, δια μέσω των οποίων είχαν υποβληθεί στην διαδικασία της κοινωνικοποίησης, και μέσω των οποίων έχει επέλθει η κοινωνική συναίνεση και σταθερότητα. Εκ παραλλήλου, τα δεινά που έχει προκαλέσει η παρατεταμένη ελληνική οικονομική κρίση συγκλίνανε με το υπάρχον κλίμα δυσαρέσκειας, ενώ η γενικότερη πολιτική διαπραγματευτική αδυναμία της κυβέρνησης, συνδέθηκε με τις απειλούμενες αξίες και συντέλεσαν από κοινού στην συγκρότηση ενός ισχυρού πλαισίου αντίληψης, που άγγιξε ως έκφραση τα όρια του εθνικισμού.

Αγανακτισμένοι έναντι Μακεδονομάχων

Η απώλεια νομιμοποίησης των κανόνων και, εν προκειμένω, των αξιών που το κοινωνικό σύνολο έκρινε πως έρχεται αντιμέτωπο, εκφράστηκε δυναμικά μέσω των συγκεκριμένων κινημάτων και άσκησε πιέσεις στο σύνολο του ελληνικού πολιτικού σκηνικού. Ο συλλογικός αναβρασμός, διατηρώντας αυτούσια τη δράση του μόνο στο επίπεδο της κινητοποίησης , τοποθετήθηκε απέναντι στους κρατικούς θεσμούς και στο πολιτικό σύστημα, καθρεφτίζοντας αυτούς ως πηγή του προβλήματος.

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, θέλοντας να αποσιωπήσει την δυναμική του κοινωνικού κινήματος και προκειμένου να απορροφηθούν οι κραδασμοί αυτού σε σύντομο χρονικό διάστημα, αφενός καταφέρετε εναντίον της εν λόγω δράσης, και αφετέρου προωθεί μία στρεβλή πραγματικότητα, όσον αφορά και την δυναμική και τον χαρακτήρα αυτής, προς την κοινωνία. Συμπερασματικά, μια οργανωμένη μαζική δράση διαμαρτυρίας, που διατυπώνει πολιτική στάση αντιθετική προς την εκάστοτε κυβερνητική γραμμή, καταρχήν καταδεικνύει μία περίοδο δυσαρμονίας ανάμεσα στο λαό και στην πολιτική εξουσία και κατά δεύτερον, εκφράζοντας και προσδιορίζοντας τις επιθυμίες που το ίδιο το κοινωνικό σύνολο τοποθετεί ως ηθική βάση, τείνει ,μέσω των καταστάσεων ανομίας, να επαναφέρει την κοινωνική αλληλεγγύη και συναίνεση, καθορίζοντας εκ νέου μία συλλογική βάση συνείδησης στα θεμέλια της κοινωνίας.

Αλήθεια vs ΜΜΕ

Η τοποθέτηση των ΜΜΕ, απέναντι στα συλλαλητήρια του Σκοπιανού ζητήματος, υπήρξε αντιφατική, διπλωματική και για μία μερίδα των Μέσων άφαντη. Η τήρηση ουδετερότητας, που επέλεξαν να διατηρήσουν τα κανάλια χρεώνεται στο γεγονός ότι ο συλλογικός αναβρασμός του συλλαλητηρίου αποκάλυψε την υπάρχουσα σύγκρουση αξιών και επιθυμιών, ανάμεσα στην κοινωνία και στο πολιτικό και οικονομικό στάτους κβο. Εν ολίγοις, όταν η ηθική της κοινωνικής αλληλεγγύης κατέληξε σε αντίθεση με την ήδη οριζόμενη, από την εξουσία, ηθική, τα ΜΜΕ επέλεξαν την αποστασιοποίηση. Εντούτοις, η δυναμική του πρώτου κοινωνικού κινήματος και η καταγγελία από την κοινωνία για «εξουσία των ΜΜΕ», ώθησε τα ιδιωτικά κανάλια να εισάγουν στην ατζέντα τους τις μετέπειτα μαζικές οργανώσεις του κινήματος, λειτουργώντας υπό το πλουραλιστικό μοντέλο, και δημιουργώντας έναυσμα, μέσω των τακτικών αναφορών σε αυτό, για κινητοποίηση.

Άξια αναφοράς, ωστόσο, είναι η πρωτοφανής απουσία των κρατικών καναλιών, τα οποία σε συνάρτηση και σε πλήρη στοίχιση με την κεντρική κυβερνητική γραμμή, επέλεξαν να μην μεταδώσουν ρεπορτάζ από τα κοινωνικά κινήματα ενώ μετέπειτα, παρουσίασαν μία συνοπτική , εσφαλμένη και υποβαθμισμένη εικόνα αυτών. Εν κατακλείδι, η ηθική και ο λόγος για τα ΜΜΕ, αποτελούν στοιχεία που διαφοροποιούνται και αναπλάθονται, ανάλογα κατά πόσο η επιδίωξη των συμφερόντων και επιθυμιών, επιχειρείται μέσω μίας συμβατικής συλλογικής δράσης, και δεν διαταράσσει τις ισορροπίες της υφιστάμενης κοινωνικής σκακιέρας.

Υπό το πρίσμα της Ηθικής

Η παγκοσμιοποίηση, η οποία τείνει να επηρεάζει τις σχέσεις εξουσίας και να θέτει σε κρίση νομιμότητας την αποτελεσματικότητα, την ανεξαρτησία και την κυριαρχία των εθνών κρατών, ενίοτε πυροδοτεί κρίσεις ηθικής και αξιών στις επιμέρους κοινωνίες. Κοινωνικές ομάδες, αντιτιθέμενες στις μεταβολές του διεθνούς και του εσωτερικού πάζλ, θέτουν ζητήματα επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας και της ισχύς της δυναμικής τους μέσα στο παγκόσμιο πολιτικό γίγνεσθαι.

Η ηθική και οι επιθυμίες έρχονται σε αντιδιαστολή τόσο με τις επιταγές της κεντρικής πολιτικής εξουσίας, όσο και με τα ΜΜΕ, όταν η κοινωνία διανύει περιόδους διαφοροποίησης και εκφράζει τα αιτήματά της μέσω συλλογικών ανομικών δράσεων. Η κοινωνία η οποία έχει συναινέσει, έχει εκλέξει και έχει προσδιορίσει την πολιτική εκπροσώπηση της χώρας, αντιτίθεται σε αυτήν και στις ίδιες της τις επιλογές όταν θιγούν αξίες, τις οποίες αφενός θεωρεί αυτονόητες, και αφετέρου μέσω των οποίων έχει γαλουχηθεί και κοινωνικοποιηθεί. Η κοινωνία είναι ένας ζωντανός οργανισμός εν εξελίξει. Όπου ορίζονται οι ανάγκες της, εκεί ορίζεται και η ηθική της.

*Η Κατερίνα Σταμούλη είναι Οικονομολόγος του ΑΠΘ

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]