Γράφει ο Γιάννης Παπαδάτος

Ο ανελέητος μίνι-τουρκικός εμφύλιος ανάμεσα σε ένοπλους θεσμούς και σε τμήματά τους (στρατός, ναυτικό, αεροπορία, ειδικές δυνάμεις, στρατοχωροφυλακή) θυμίζει ως ένα βαθμό το ελληνικό κίνημα του 1935, που στάθηκε αφορμή για την πλήρη εκκαθάριση του στρατεύματος από κάθε βενιζελικό στοιχείο και την κυριαρχία των φιλοβασιλικών-συντηρητικών δυνάμεων τα επόμενα σαράντα-πενήντα χρόνια.

Στην Τουρκία τέτοιας έκτασης «ενδο-στρατιωτικός» εμφύλιος έχει να γίνει από το 1919-20, όταν οι πιστές στον Σουλτάνο δυνάμεις με έδρα την Κωνσταντινούπολη σαρώθηκαν εύκολα από το εθνικιστικό κίνημα του Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα, αψήφησε τη Συνθήκη των Σεβρών και ξεχύθηκε στη Μικρά Ασία. Η σημερινή Τουρκία δεν αντιμετωπίζει βέβαια ξένους «εισβολείς» (Άγγλους, Γάλλους, Έλληνες και Ιταλούς), αλλά έχει τεράστιο πρόβλημα γεωπολιτικού προσανατολισμού, εθνικής στρατηγικής και ανεύρεσης του κατάλληλου κοινωνικοοικονομικού και θρησκευτικού μοντέλου, που θα αποτρέψει την ένοπλη απόσχιση των κουρδικών εδαφών και θα διατηρήσει ενωμένο αυτό το χωνευτήρι λαών, θρησκειών και τόσο ασυμβίβαστων μεταξύ τους πολιτισμικών ταυτοτήτων.

Την τουρκική κοινωνία διαπερνούν αυτή τη στιγμή τρία βασικά ρεύματα: το κυρίαρχο ισλαμοεθνικιστικό που συσπειρώνει περίπου το 50% του πληθυσμού, το κεμαλικό- εθνικιστικό με ένα συμπαγές 30% κι ένα μικρότερο νεωτερικό-προοδευτικό-φιλοδυτικό της τάξης του 20%, όπου βρίσκουν στέγη οι Κούρδοι και οι μειονότητες (Αρμένιοι, Έλληνες, Ασσύριοι). Από αυτά μόνο το τρίτο και πιο αδύναμο είναι συμβατό με αυτό που αποκαλούμε «δυτικές δημοκρατικές αξίες» (όποιες τέλος πάντων απέμειναν στην Ευρώπη).

Δυστυχώς, μετά το πραξικόπημα η κουλτούρα της βίας, της αυτοδικίας και της «σαουδαραβοποίησης» (εκεί παραπέμπει ο αποκεφαλισμός και η κακοποίηση «ένστολων προδοτών» από το πλήθος) υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε θεσμοποίηση της ακραίας κρατικής βίας, όξυνση του πολιτικοθρησκευτικού σεχταρισμού και επιστροφή στον χαμηλής έντασης εμφύλιο του ’70. Και μάλιστα κάτω από πολύ χειρότερες συνθήκες, λόγω της γιγάντωσης του ισλαμικού φαινομένου και του υψηλού βαθμού αυτοσυνείδησης ενός αποφασισμένου κουρδικού κινήματος.

Στην οθωμανική περίοδο ήταν συχνό φαινόμενο στη Μικρά Ασία οι εξεγέρσεις πολιτικο-θρησκευτικών ταγμάτων και τοπικών ηγεμόνων, όπως και οι ανταρσίες γενιτσάρων στον Κεράτιο, που ενίοτε έσφαζαν Σουλτάνους. Ίσως η Τουρκία του 2016 να γοητεύεται υποσυνείδητα από το σκοτεινό, προκεμαλικό και προνεωτερικό παρελθόν της.

Διαβάστε την συνέχεια στον Ελεύθερο Τύπο που κυκλοφορεί