Κάθε άνθρωπος έχει μια ιδιαίτερη και χαρακτηριστική χροιά της φωνής, η οποία μορφοποιείται από μια πληθώρα παραγόντων, όπως το μήκος, το πάχος, και η τάση των φωνητικών χορδών. Οι παράγοντες αυτοί μαζί με την στοματική και τη ρινική κοιλότητα, διαμορφώνουν τελικά τον ήχο, σε έναρθρο λόγο. Καμιά φορά, όμως, παρατηρείται μια ξαφνική βραχνάδα (βράγχος φωνής) που επιμένει και η οποία γεννά πολλά ερωτηματικά για την προέλευσή της. Θα προσπαθήσουμε να τα απαντήσουμε…

Τι είναι το βράγχος φωνής;

Η αλλοίωση της φωνής προκαλείται από δυσλειτουργία του λάρυγγα (αλλοιώσεις και προβλήματα των φωνητικών χορδών) ή διαταραχές στην σύγκλειση των φωνητικών χορδών. Έτσι, βράγχος φωνής (βραχνάδα) είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει κάθε μη φυσιολογική αλλαγή στη φωνή.

Πού οφείλεται η βραχνάδα; Ποια τα αίτιά της;

Ορατές ανωμαλίες των φωνητικών χορδών. Τέτοιες είναι:

• Οξείες φλεγμονές/λαρυγγίτιδες (είναι η πιο συχνή αιτία βράγχους φωνής και εμφανίζονται μετά από οξείες λοιμώξεις, μικροβιακές ή ιογενείς του αναπνευστικού συστήματος). Παρατηρείται ερυθρότητα και οίδημα των φωνητικών χορδών και πρόκειται για οξείες καταστάσεις οι οποίες δεν προκαλούν ανησυχία, διαρκούν λίγες μέρες και υφίενται πολύ εύκολα με συγκεκριμένες οδηγίες, ακόμα και αν χρειαστεί σε ορισμένες περιπτώσεις να υποβοηθηθούν με τη χρήση φαρμάκων.
• Χρόνιες φλεγμονές. Χαρακτηριστικό είναι το οίδημα Ranke (οφείλεται στην κακή χρήση της φωνής (λάθος ομιλία) και σε κακές συνήθειες όπως το κάπνισμα και η συχνή κατανάλωση αλκοόλ.
• Πολύποδες των φωνητικών χορδών.
• Κάλοι των φωνητικών χορδών. Πρόκειται για οζίδια που εμφανίζονται στη μεσότητα των φωνητικών χορδών και οφείλονται σε κακή χρήση της φωνής (είναι συχνή βλάβη επαγγελματιών φωνής, όπως: τραγουδιστές, ηθοποιοί, δικηγόροι, ιερείς κ.ά.)
• Αλλεργικός βήχας
• ΓΟΠ (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση): εδώ η βραχνάδα συνοδεύεται από αίσθημα «κόμπου» στο λαιμό.
• Προκαρκινικές βλάβες (πχ. λευκοπλακία κ.ά).
• Κακοήθεις όγκοι.
• Παράλυση των φωνητικών χορδών, που οφείλεται σε βλάβες του ΚΝΣ, ιατρογενείς βλάβες μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ή λόγω παρουσίας όγκων που πιέζουν το λαρυγγικό νεύρο.
• Πρεσβυφωνία (ατροφία των χορδών λόγω ηλικίας).

Μη ορατές βλάβες των φωνητικών χορδών

• Από ψυχογενείς καταστάσεις: σπασμωδική δυσφωνία (καταστάσεις άγχους και στρες επηρεάζουν σημαντικά τον λάρυγγα).
• Νευρομυϊκές διαταραχές: νόσος Parkinson, μυασθένεια Gravis.
• Ορμονολογικές διαταραχές (ο υπερ- και συχνότερα ο υποθυρεοειδισμός.

Πότε η βραχνάδα είναι προειδοποιητικό καμπανάκι για κάτι σοβαρό;

Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι κάθε βραχνάδα στη φωνή, που συνοδεύεται από το αίσθημα ανάγκης καθαρισμού του λαιμού, και διαρκεί πάνω από δύο ή τρεις εβδομάδες, ειδικά αν αυτή αφορά καπνιστές ή/και άτομα που κάνουν υπερκατανάλωση αλκοόλ, είναι μήνυμα ότι χρειάζεται έλεγχος από ιατρό ωτορινολαρυγγολόγο.

Δεν είναι απαραίτητη η συνύπαρξη άλγους και γι’ αυτό ας μην αποδίδουμε τη χρόνια βραχνάδα στην απλή συνήθεια του καπνίσματος. Η αμέλεια μπορεί να στοιχίσει και να βάλει τον ασθενή σε περιπέτειες.

Αιμόπτυση, δύσπνοια, παρουσία διόγκωσης στον τράχηλο, αίσθημα κόμπου ή ξένου σώματος στον λαιμό και καμιά φορά πόνος που αντανακλά στο αυτί, είναι συμπτώματα που πρέπει να μας οδηγήσουν για περαιτέρω διερεύνηση στον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο.

Πώς γίνεται ο έλεγχος;

Ο έλεγχος της βραχνάδας είναι μια πολύ απλή διαδικασία που συνίσταται στην επίσκεψη σε ωτορινολαρυγγολόγο σε ιατρείο ή σε εξωτερικό ιατρείο κάποιας νοσοκομειακής δομής. Οι περισσότεροι ωτορινολαρυγγολόγοι διαθέτουν σύγχρονα μέσα όπως ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας με κάμερα, τα οποία καταγράφουν εικόνες με μεγάλη ανάλυση, των οποίων η μελέτη από τον ιατρό, σε συνδυασμό με την εμπειρία του, επιτρέπει να τεθεί με μεγάλη ακρίβεια η διάγνωση και να γίνει ο σχεδιασμός της οποιασδήποτε σχετικής θεραπείας.

Σε περιπτώσεις που υπάρχουν ορατές ανωμαλίες του λάρυγγα (πολύποδες, κάλοι, κύστες, κακοήθεια κ.λπ.), η θεραπεία είναι χειρουργική. Σε πολύ ήπιες αλλοιώσεις, η συνδρομή του λογοθεραπευτή μπορεί να είναι πολύτιμη. Η χειρουργική διαδικασία λέγεται μικρολαρυγγοσκόπηση και πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία, με τη χρήση μικροσκοπίου, εξελιγμένων ενδοσκοπίων και ειδικών μικροχειρουργικών εργαλείων, (ή και τη χρήση laser). Σκοπός της είναι η χειρουργική εξαίρεση της βλάβης (και η λήψη βιοψίας) με ακρίβεια, ασφάλεια, και «σεβασμό» στις ανατομικές δομές-ιδιαιτερότητες της περιοχής, έτσι ώστε να επιτευχθεί ταχύτερη και καλύτερη επούλωση των φωνητικών χορδών και η φωνή να επανέρθει το συντομότερο στην φυσιολογική της κατάσταση.

Πώς μπορούμε να προφυλάξουμε τη φωνή μας;

• Μέσω της ομαλής φώνησης. Η δυνατή φωνή και το ψιθύρισμα μπορεί να προκαλέσουν κακώσεις στις φωνητικές χορδές.
• Με τακτική λήψη υγρών.
• Εξασφαλίζοντας τη σωστή υγρασία στην ατμόσφαιρα του σπιτιού.
• Με θεραπεία της ΓΟΠ.
• Με διακοπή του καπνίσματος.
• Με υγιεινή διατροφή.
• Με περιορισμό της κατανάλωσης αλκοολούχων και ανθρακούχων ποτών, και πικάντικων φαγητών.

Οι επαγγελματίες φωνής (εκπαιδευτικοί, ιερείς, τραγουδιστές, ηθοποιοί, δικηγόροι κ.λπ.), καλό είναι να επισκέπτονται τακτικά τον ΩΡΑ τους.