Όταν έχουμε πάρει πολλά κιλά παραπάνω από το αποδεκτό για την ηλικία και τη δραστηριότητά μας, ή περισσότερα απ’ όσα οι τιμές του σακχάρου μας επιτρέπουν,  τότε σκεφτόμαστε «πώς να χάσω κιλά γρήγορα». Και τότε, συνήθως, προσπαθούμε να τα χάσουμε με διάφορες δίαιτες. Ωστόσο, η ύπαρξη και μόνο εκατοντάδων μορφών δίαιτας καταδεικνύει την αδυναμία αυτών να πετύχουν στόχους μεγαλύτερους από την απώλεια 5-10 κιλών. Ούτε λόγος βέβαια για ικανοποιητική ρύθμιση των τιμών του σακχάρου…

Τα κιλά επιστρέφουν, το σάκχαρο ανεβαίνει και πάλι

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι τα κιλά αυτά ανακτώνται εύκολα και γρήγορα, γιατί με το σταμάτημα του προγράμματος ο οργανισμός…είναι πεινασμένος. Ως συνέπεια, τα απλώς ξεφουσκωμένα λιποκύτταρα «ρουφάνε» τις λίγες παραπάνω θερμίδες και επανέρχονται στην προηγούμενη κατάσταση. Τελικά, χάνοντας και ξαναπαίρνοντας περισσότερα κιλά (φαινόμενο γιο-γιο), φτάνουμε να συσσωρεύουμε μεγάλο βάρος, που δεν χάνεται με απλούς τρόπους. Οι περισσότεροι σοβαρά παχύσαρκοι έχουν φτάσει στα πολλά κιλά μετά από επανειλημμένες δίαιτες, ενώ ανάλογες διαπιστώσεις γίνονται και όσον αφορά στα σκαμπανεβάσματα των τιμών του σακχάρου.

Τί καθιστά «αδύναμες» τις δίαιτες

Ο βασικός βιολογικός λόγος είναι η λειτουργία της ομοιόστασης. Η ομοιόσταση είναι η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί συνθήκες ενεργειακής ισορροπίας για λόγους αυτοσυντήρησης και επιβίωσης, παρά τις μεταβολές των εξωτερικών συνθηκών. Έτσι, λόγω ομοιόστασης, μόλις προκληθεί μια αλλαγή κατάστασης, ο οργανισμός αντιδρά, ώστε να επανέρθει στην προηγούμενη κατάσταση.

Ο ίδιος ο οργανισμός μας επαναφέρει…στην αφετηρία, ή και ακόμη πιο πίσω

Για παράδειγμα, αν χαμηλώσει η θερμοκρασία του σώματος, προκαλείται τρέμουλο που αυξάνει τη θερμοκρασία. Αν αντιθέτως αυξηθεί η θερμοκρασία, ο οργανισμός ιδρώνει για να μειωθεί. Παρομοίως, η μείωση των σωματικών υγρών προκαλεί δίψα, ενώ το πλεόνασμα αποβάλλεται αυτόματα μέσω της ούρησης – και άλλα… Το κέντρο ελέγχου της ομοιόστασης είναι ο εγκέφαλος και ειδικά η υπόφυση, που ελέγχει όλο το ενδοκρινικό σύστημα του οργανισμού.

Όταν, λοιπόν, ένα άτομο χάνει βάρος, ενεργοποιείται ο μηχανισμός ομοιόστασης για να το επανακτήσει. Δεν υπάρχει όμως αντίστοιχος μηχανισμός σε περίπτωση που το άτομο πάρει πολλά κιλά πρόσθετο βάρος. Αντιθέτως μάλιστα, όταν ένα άτομο παχαίνει, ο εγκέφαλός του αποτυπώνει το νέο βάρος που προκύπτει μετά την προσθήκη λιπώδους μάζας, ως «φυσιολογική» αποθήκη άμυνας.

Ο οργανισμός νιώθει πλέον…πιο ασφαλής με περισσότερα κιλά και υψηλότερο σάκχαρο

Συνεπώς, οι μηχανισμοί ομοιόστασης λειτουργούν πλέον για να διατηρήσουν αυτό το νέο μεγαλύτερο βάρος. Αν το άτομο προσπαθήσει, με τη βούλησή του, να χάσει πολλά κιλά – και συνεπακόλουθα να πετύχει και ρύθμιση των τιμών του σακχάρου του – θα πρέπει πλέον να το κάνει αντιπαλεύοντας όλους τους βιολογικούς μηχανισμούς ομοιόστασης του οργανισμού του, που καθοδηγούνται από αντίδραση ενδογενών ορμονών!

Ουσιαστικά, αυτό που συμβαίνει περιγράφεται ως εξής: ενώ το λιποβαρές άτομο έχει τον οργανισμό του σύμμαχο για να κερδίσει βάρος, το υπέρβαρο άτομο, για να χάσει βάρος, τον έχει αντίπαλο! Υπολογίζεται ότι η απώλεια 1 κιλού σωματικού βάρους προκαλεί ανάγκη πρόσθετης κατανάλωσης 100-200 θερμίδων ανά 24ωρο (μέσω αντιδραστικής πείνας).

Όταν η δίαιτα φέρνει…αντιδραστική πείνα

Αυτό συμβαίνει σε κάθε περίπτωση: είτε η απώλεια βάρους αφορά ένα άτομο φυσιολογικού βάρους – που αδυνάτισε για κάποιο λόγο – είτε αφορά ένα παχύσαρκο άτομο που προσπαθεί με κόπο να αδυνατίσει.

Η κατάρριψη του μύθου της βουλιμίας…

Αυτά τα δεδομένα, καταρρίπτουν τη δυστυχώς διαδεδομένη αντίληψη ότι η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα ασυγκράτητης βουλιμίας των υπέρβαρων ατόμων! Η παχυσαρκία είναι ΑΣΘΕΝΕΙΑ, για την οποία δεν έχουν ευθύνη! Η φαινομενικά απλή μείωση της πρόσληψης ενέργειας δεν είναι καθόλου συμβατή με τη φύση του ανθρώπου!

…και η πραγματικότητα της παχυσαρκίας ως οργανική ασθένεια

Είναι, λοιπόν, σαφές ότι η σοβαρή (νοσογόνος) παχυσαρκία είναι οργανική ασθένεια. Αυτή δεν αντιμετωπίζεται με την επιβολή της βούλησης, ακριβώς όπως δεν αντιμετωπίζεται με τη βούληση η υπέρταση ή η νόσος Πάρκινσον. Στις περιπτώσεις αυτές οι διαιτολογικές συμβουλές δεν επαρκούν, ώστε να χάσουμε πολλά κιλά.

Η λύση μπορεί να είναι χειρουργική

Όπως και σε όλες τις σοβαρές νόσους, όταν δεν είναι αποτελεσματικές οι συντηρητικές θεραπείες (διατροφική και φάρμακα), η θεραπεία είναι πια χειρουργική. Η Βαριατρική Χειρουργική είναι μια παρέμβαση πολλών δεκαετιών, με επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπεία της βαριάς παχυσαρκίας. Στόχος της είναι η απώλεια πάνω από το 60-80% των περιττών κιλών, η βελτίωση ή και αποκατάσταση συνοδών νοσημάτων, όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι άπνοιες ύπνου, οι οστεοαρθρίτιδες, η υπογονιμότητα και άλλων.